نقشه ارزی در عصر ترامپ

«جهان صنعت»- از پیش معلوم بود که اگر دونالد ترامپ در انتخابات2024ریاست‌جمهوری آمریکا برنده شود سیاست‌های تازه‌ای در برابر جمهوری اسلامی را اعمال می‌کند. این چیزی است که این روزها بارها و بارها درباره آن گزارش و تحلیل‌های پرشمار ارائه و از برنامه‌های ترامپ نقل‌قول‌های عجیب شده است. یکی از این نقل‌قول‌ها ادامه فشار حداکثری بر ایران در حوزه تحریم نفت با هدف کاهش درآمدهای ارزی است. در این صورت و در شرایطی که زمزمه‌هایی از کاهش خرید نفت ایران از سوی شرکت‌های چینی شنیده می‌شود قیمت دلار در بازار آزاد و نیز در بازار توافقی روندی فزاینده گرفته است. این در حالی است که به‌گفته محمدرضا فرزین، رییس بانک مرکزی در دیدار گروهی از فعالان اقتصادی مدیران اقتصادی و سیاسی از شش‌ماه پیش برای آمدن ترامپ آماده شده بودند و برای اینکه بتوانند با پیامدهای ارزی احتمالی منفی آمدن ترامپ آماده شود برنامه‌هایی را آماده کرده بودند.
رییس بانک مرکزی در نشست با فعالان خصوصی علاوه‌بر بیان نکته بالا سیاست‌های ارزی و پولی برای ادامه فعالیت‌های اقتصادی را بازگو کرد. وی با بیان اینکه در بازار نیما، معاملات واقعی صورت نمی‌گرفت، افزود: باید یک بازار تاب‌آور ایجاد می‌کردیم. ضمن آنکه از شش‌ماه پیش، خود را برای دوران ریاست‌جمهوری جدید آمریکا نیز آماده کرده بودیم که اگر کمبود در بازار ارز رخ داد بتوانیم آن را تامین کنیم. در حال حاضر، میزان عرضه ارز را به 60‌درصد رسانده‌ایم.
جبران نقدینگی
فرزین نیز به تصمیم اخیری که در هیات دولت برای جبران نقدینگی بنگاه‌ها اتخاذ شده ‌است، اشاره کرد و گفت: یک بسته 250‌هزار‌میلیارد تومانی برای تامین نقدینگی طرح‌ها و پروژه‌ها در نظر گرفته شده‌ و طبق آن، وزارتخانه‌های صمت، جهاد کشاورزی و بهداشت و درمان، باید طرح‌ها و پروژه‌های هر یک از بخش‌ها را به ما معرفی کنند. فرزین بخش دیگری از راهکارهای تامین مالی را اوراق گواهی سپرده خاص عنوان کرد و افزود: اوراق گام و برات الکتروینکی نیز از دیگر راهکارها و اقدام در دست اجرا برای تامین مالی بنگاه‌هاست.
رییس ‌کل بانک مرکزی در همین رابطه تصریح کرد: به میزان 200‌میلیون دلار، ارز اوراق گام به شرکت‌ها داده می‌شود که به‌گفته وی این اوراق برای رفع تعهد ارزی نیز قابل ارائه و پذیرش است. فرزین همچنین به ال‌سی داخلی اشاره کرد که به‌گفته وی، طی امسال تاکنون، حدود 800‌هزار‌میلیارد تومان ال‌سی داخلی در بانک‌ها منتشر شده‌است. او در ادامه، به مساله ارز و بازار آن اشاره و حرکت به‌سمت ایجاد یک بازار واحد برای ارز را از اقدامات دولت چهاردهم بیان کرد و افزود: به‌زودی بازار فوروارد و سلف‌فروشی ارز را راه‌اندازی خواهیم کرد. رییس بانک مرکزی در همین‌باره تصریح کرد که میزان عرضه ارز در این بازار جدید، روزانه 70 تا 80‌میلیون دلار خواهد بود. فرزین در بخش دیگری از سخنانش تصریح کرد که اعتبارات مناسب ارزی و ریالی برای صنایع دارویی و تجهیزات پزشکی کشور در نظر گرفته شده ‌است. وی افزود: ارز به اندازه کافی وجود دارد و نگرانی نداریم.
نرخ محاسباتی ارز تخصیصی برای فروردین1404
رییس ‌کل بانک مرکزی همچنین در پاسخ به پرسش مطرح‌شده از سوی یکی از اعضای هیات نمایندگان اتاق تهران، تصریح کرد: نرخ ارز 28500 تومان برای تخصیص کالاهای اساسی که تامین این کالاها طی ابتدای سال آینده و فروردین ماه توسط واردکنندگان انجام شده باشد، به نرخ اسفندماه امسال محاسبه خواهد شد. وی درباره مطالبه بانک‌ها از متقاضیان دریافت تسهیلات مبنی‌بر معدل مانده حساب بانکی شرکت‌ها، عنوان کرد که بنگاه‌ها و متقاضیان تسهیلات بانکی موارد خارج از مقررات را به بانک مرکزی اعلام کنند تا بخش نظارتی این نهاد مورد رسیدگی قرار دهد.
بازتعریف سازمان خصوصی‌سازی
وزیر اقتصاد نیز در نشست با فعالان خصوصی با بیان اینکه دولت چهاردهم به دنبال آن است که نقش و سهم بخش‌خصوصی را در اقتصاد ایران افزایش دهد، تصریح کرد که نقش شورای رقابت و سازمان خصوصی‌ باید بازتعریف شود.
عبدالناصر همتی با بیان اینکه وجود مشکلات و به‌خصوص مسائل مربوط به ناترازی‌ها، مانع آن شده که تمرکز دولت برای اصلاحات راهبردی گرفته شود، افزود: برقراری نشست‌های گفت‌و‌گو و تبادل‌نظر دوطرفه میان اتاق بازرگانی و دستگاه‌های دولتی از جمله وزارت اقتصاد، به حل سریع‌تر مشکلات کمک خواهد کرد. وی در همین رابطه تاکید کرد که جلسات تخصصی میان اتاق تهران و معاونت‌ها و اداره ‌کل‌های وزارت اقتصادی بطور مستمر تشکیل شود.
وی با تاکید بر اینکه کشور به رشد اقتصادی بالا نیاز دارد، افزود: تامین مالی از محل نظام بانکی کشور و نیز بازار سرمایه، موضوعات مهمی است که باید مورد توجه قرار گیرد. وزیر اقتصاد در همین رابطه، نقش شرکت پروژه را در تامین مالی مهم ارزیابی کرد.
در این جلسه، وزیر اقتصاد با پذیرش برخی انتقادهای مطرح‌شده، از سوی فعالان اقتصادی برای تشکیل کارگروه‌های تخصصی میان نهادهای خصوصی و وزارت اقتصاد و اداره ‌کل‌های آن را پذیرفت و بر نشست‌های فصلی و متناوب میان معاونان و مدیران کل وزارت اقتصاد با اتاق بازرگانی تهران با هدف طرح مسائل فعالان اقتصادی و رسیدگی به حل‌و‌فصل مشکلات بنگاه‌های تولیدی، خدماتی و بازرگانی تاکید کرد.
عبدالرضا همتی در این نشست و پس از طرح انتقاد از روند خصوصی‌سازی‌ها، از سوی یکی از اعضای هیات‌نمایندگان اتاق تهران گفت: در مورد خصوصی‌سازی‌ها و آنچه طی سال‌های گذشته در این رابطه صورت گرفته، رهبر معظم انقلاب نیز نقدهای جدی دارند و ایشان پیگیر انجام خصوصی‌سازی‌های واقعی هستند. همتی افزود: با توجه به تاکیدات اخیر رهبر مقام معظم انقلاب، به‌زودی خبرهای خوبی در ارتباط با خصوصی‌سازی‎ها می‌شنویم.
وزیر اقتصاد ساعاتی پس از دیدار با هیات‌رییسه و روسای کمیسیون‌های مشورتی اتاق بازرگانی تهران، در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: باید از بخش‌خصوصی حمایت شده و از میزان مداخلات دولت در اقتصاد کاسته شود. رفع تدریجی ناترازی‌ها با توجه جدی به معیشت دهک‌های پایین جامعه، توجه جدی به تامین مالی رشد در دستور کار است.
رقابت شرکت‌های دولتی با بخش‌خصوصی
عطاالله اشرفی‌اصفهانی، یکی از فعالان خصوصی در دیدار با رییس بانک مرکزی و وزیر اقتصاد نفوذ و مداخله گسترده دولت و شرکت‌های دولتی در بخش کشاورزی را مورد انتقاد قرار داد و گفت: شرکت‌های دولتی به رقابت با بخش‌خصوصی واقعی در بخش کشاورزی مشغول هستند و این در حالی است که در زمینه تامین منابع مالی و خدماتی که می‌توان از بانک‌ها دریافت کرد نیز تبعیض فاحشی میان این دو بخش حاکم است. وی با این توضیح که برای بیمه محصولات کشاورزی باید سازوکار بهتری تعریف شود، افزود: شرکت‌های بخش‌خصوصی برای دریافت تسهیلات از بانک‌های دولتی، با این مانع روبه‌رو می‌شوند که باید از 30‌درصد میانگین مانده در آن بانک، برخوردار باشند تا امکان تمدید تسهیلات برای آنها میسر شود.
فرآیند طولانی تخصیص ارز
هرویک یاریجانیان نیز به ایراداتی که همچنان در سامانه ارزی وجود دارد، اشاره و این درخواست را مطرح کرد که بانک‌ها، از آخرین تغییرات مطلع شده و در مورد کارایی این سامانه به آنها آموزش داده شود. وی همچنین به نبود سازوکار منظم در مرکز مبادلات طلا و ارز اشاره کرد و یادآور شد که در برخی موارد، این مرکز برای استعلام شماره حساب شرکت‌های خارجی دچار کندی و تعلل است. یاریجانیان به طولانی شدن پروسه تخصیص ارز از محل ارز دیگران اشاره کرد و یادآور شد که برخی تولیدکنندگان برای دریافت تسهیلات از بانک‌ها حتی تا یک‌سال نیز در صف انتظار مانده‌‎اند.
انتقاد از خصوصی‌سازی‌ها
سعید تاجیک، رییس کمیسیون انرژی و محیط‌زیست اتاق تهران نیز روند و فرآیند خصوصی‌سازی در کشور را مورد انتقاد قرار داد و گفت: مراحل اجرای این رویه، در کشور به درستی انجام نمی‌شود. وی در همین رابطه، درخواست و مطالبه بخش‌خصوصی را اصلاح خصوصی‌سازی‌های قبلی و بازگشت شرکت‌ها و موسسات واگذارشده طی سال‌های گذشته به چرخه واگذاری‌ها عنوان کرد. تاجیک در همین رابطه به مساله شرکت ملی شماره‌گذاری کالا و خدمات اشاره کرد.