روغن خوراکی؛ تولید بالا، عرضه قطره‌چکانی

با خروج یک سرمایه‌گذار خارجی از بازار تولید و تامین بازار روغن خوراکی و ضعف عملکرد مسوولان متولی امر، در کمتر از یک هفته شاهد قفسه‌های خالی روغن در فروشگاه‌های زنجیره‌ای و خرده‌فروشی‌ها شدیم.
به گزارش مهر، این روزها خبرهایی مبنی‌بر خروج یک سرمایه‌گذار خارجی از بازار سرمایه ایران منتشر شد. این شرکت در تولید و تامین بازار روغن خوراکی فعال بود و طی بیانیه‌ای در ۱۲دی۱۴۰۳ اعلام کرد، توقف فعالیت صافولا در ایران «در راستای استراتژی گروه برای خروج به‌موقع از بازارهای غیر اصلی بوده» و این گروه پیش از این نیز در سال ۲۰۲۳ میلادی از سرمایه‌گذاری‌های خود در کشورهای مراکش و عراق انصراف و سهام خود را واگذار کرده بود.
در حالی که برخی این اقدام هلدینگ عربستانی را به آمدن ترامپ و افزایش فشارهای منطقه‌ای ارتباط داده‌اند اما واقعیت این است که با توجه به ضررهای مالی و نیاز به نقدینگی، صافولا شروع به فروش تمام دارایی‌های خارج از کشور خود کرده و قرار است «سبد تجاری» خود را تغییر دهد.
سهام واگذارشده و زیرساخت‌ها فعال باقی مانده است ولی همین خبر تغییر سهام‌دار منجر به ایجاد جو روانی شده و مردم را نگران کرد، به‌طوری‌که هفته گذشته افراد مبادرت به خرید چند بطری و حلب روغن مایع و نیمه جامد می‌کردند. تاکسی‌های آنلاین فعال‌تر از همیشه سفارش‌های خانوارها را که فقط خرید روغن بود خدمات‌دهی می‌کردند. این رفتار ناشی از دل‌نگرانی خانوارها برای تامین مایحتاج روزانه خود، به‌ویژه فرزندانشان است.
ضعف عملکرد مسوولان متولی امر از وزارت جهاد کشاورزی، وزارت صنعت، معدن و تجارت و اتاق اصناف سبب شد تا در کمتر از یک هفته شاهد قفسه‌های خالی روغن در فروشگاه‌های زنجیره‌ای تا خرده‌فروشی‌های سطح شهر باشیم.
اگر دو هفته قبل حلب‌های روغن در میان راهروهای فروشگاه‌های زنجیره‌ای تا نیمه این راهروها رفت‌و‌آمد را سخت می‌کرد و نفوذ روغن روی درب قوطی‌ها حاکی از ماندگاری طولانی آن در قفسه‌ها داشت، چون خریدار کم بود امروز فقط لک‌های روغن در قفسه چشم بیننده را نگران از آینده‌ای نه چندان دور می‌کند که قرار است دوباره نرخ این کالای مصرفی افزایش یابد.
ضعف مدیریتی کجاست؟
وزارت جهاد کشاورزی عنوان می‌کند، این وزارتخانه متولی تولید و تامین روغن به وسیله تخصیص ارز و ثبت سفارش است که طبق روال گذشته در حال انجام است.
در همین رابطه، اکبر فتحی، معاون وزارت جهاد کشاورزی و دبیر ستاد هماهنگی امنیت غذایی با بیان اینکه هیچ زیرساختی از کشور خارج نشده و همه ظرفیت‌ها در داخل به قوت خود باقی است، تاکید کرد که هیچ مشکلی در تامین روغن داخل وجود ندارد و همه مسائل بازار، تامین و تولید قابل رصد بوده و برنامه‌ریزی کامل در این خصوص انجام شده است.
بنابر تاکید معاون وزیر جهاد کشاورزی، با توجه به سرمایه‌گذاری‌های بسیار خوبی که در روغن و روغن‌کشی کشور شده است و وارداتی که از قبل به میزان کافی انجام شده مشکلی در بازار نداریم؛ ضمن اینکه ثبت سفارش‌ها بدون موانع و محدودیت ادامه دارد. فتحی با اشاره به ذخایر استراتژیک عنوان کرد که ذخایر داخلی به حد کافی است.
به گزارش مهر، سالانه ۳۰۰‌هزار تن روغن از سوی شرکت بازرگانی دولتی برای تامین ذخایر استراتژیک کشور خریداری می‌شود که امسال نیز انجام شد.
دبیر ستاد هماهنگی امنیت غذایی درخصوص احتمال سودجویی برخی یادآور شد، پس از افزایش قیمت روغن به‌دلیل بالا رفتن قیمت جهانی برخی تولیدکنندگان یا واردکنندگان محصول خود را به بازار عرضه نکردند و برخی اتحادیه‌ها از کمبود و بالا رفتن قیمت‌ها می‌گفتند درحالی‌که مشکلی از نظر تامین وجود نداشت و این مساله بعد از اعلام رسمی نرخ توسط ستاد تنظیم بازار رفع شد.
با وجود سخنان این مسوول دولتی بنا بر گفته خرده‌فروشی‌های سطح شهر، تولیدکنندگان سهم آنها را کاهش داده‌اند که برای آنها هزینه‌کرد حمل‌و‌نقل این حجم بار و پرداخت دستمزد کارگر برای پیاده کردن و چیدن قفسه‌ها، صرفه اقتصادی ندارد.
به‌نظر می‌رسد در چنین فضایی و درحالی‌که گروه‌های نظارتی نهادهای مختلف، توانمندی لازم در مدیریت بهنگام بازار بزرگ کالاهای اساسی را ندارند، ماجرای توزیع قطره‌چکانی کره حیوانی و خامه در کمتر از یک ماه در حال تکرار است.
ادعای انجمن تولیدکنندگان
از سوی دیگر درحالی‌که نیازمندی کشور به انواع روغن خوراکی بین 5/‏‏1 تا 6/‏‏1‌میلیون تن است بنا بر ادعای انجمن صنفی صنایع روغن نباتی ایران «در سال جاری، تولید روغن‌نباتی در مقایسه با سال گذشته، افزایش قابل‌ملاحظه‌ای دارد و پیش‌بینی می‌شود، تولید سال جاری از 2/‏‏2‌میلیون تن فراتر رود». این ادعا با توزیع قطره‌چکانی روغن در تضاد بوده و طبیعی است که مواجهه مردم با قفسه‌های خالی ایجاد نگرانی و باعث به وجود آمدن جو روانی فعلی شود.
در ادامه اطلاعیه این انجمن آمده است «قیمت‌های فعلی روغن‌نباتی حتی از قیمت‌های دو سال قبل نیز ارزان‌تر است و قیمت‌های کنونی حداقل تا پایان سال افزایش پیدا نخواهد کرد.» درحالی‌که بنا بر اظهارات مدیران برخی فروشگاه‌های زنجیره‌ای، «در انبار روغن دارند اما قرار است ۱۵‌درصد قیمت روغن نیمه‌جامد افزایش یافته و برای عرضه آن در فروشگاه، منتظر درج قیمت‌های جدید هستند.»
گفتنی است، امسال روغن مایع در آذرماه افزایش یافت و هر بطری 5/‏‏1‌لیتری پخت‌وپز از 900/‏‏81تومان به 900/‏‏91 تومان تغییر قیمت داشت و این رقم در روغن‌های سرخ‌کردنی از 900/‏‏91تومان به حدود ۰۰ هزار تومان افزایش یافت. در ادامه فروشگاه‌داران عنوان کردند، هر حلب پنج‌کیلویی روغن نیمه‌جامد که تا امروز 500/‏‏321تومان خرید و فروش می‌شد قرار است به حدود ۳۷۰هزار تومان برسد.
حال پرسش این است که با توجه به افزایش قیمت‌ها و انجام واردات همچون گذشته، چرا این روغن‌های تولیدی در شبکه توزیع قرار نمی‌گیرند؟ آیا تولیدکنندگان انتظار افزایش قیمت‌های بیشتر دارند؟ چرا نهادهای نظارتی در کارخانجات موضوع را پیگیری نمی‌کنند؟ در نهایت اینکه توپ کم‌کاری قرار است در زمین کدام نهاد قرار گیرد؟