نقش سرمایه‌های خُرد در توسعه مسکن

حسن محتشم‌*
فروش متری مسکن به نوعی خرید و فروش سهام به شمار می‌رود. در این مورد
به جای سهم، متراژهای مختلف مسکن از یک پروژه بسته به درخواست و توان متقاضیان معامله می‌شود. باید توجه داشت که تفاوت خرید و فروش متری مسکن با سهام در بورس آن است که ارزش سهام شرکت‌ها با فعالیت‌های مختلف در بورس دچار نوسان می‌شود اما  در خرید و فروش متری مسکن پروژه‌ای با مهلت زمانی برای اتمام آن تعریف می‌شود. در این حالت قراردادی نیز با سهامداران بسته می‌شود؛ قراردادی مبنی بر اینکه اگر یک متقاضی بیش از 50درصد متراژ یک واحد مسکونی را خریداری کند، می‌تواند برای خرید بقیه متراژ همان خانه در اولویت باشد.
کشورهای دیگر جهان نیز چنین تجربه‌ای دارند. تجربه فروش متری مسکن در کشور خودمان نیز در اواخر دهه70 وجود داشت؛ تجربه‌ای که با موفقیت همراه نبود. در آن زمان یکی،دو پروژه در بورس تعریف شدند. متقاضیان نیز اقدام به خرید متراژهایی از آن پروژه‌ها کردند اما شرایط آنگونه که انتظار می‌رفت، پیش نرفت و پول سهامداران با سودش به آنها بازگردانده شد.
این ایده سال گذشته دوباره توسط شهرداری تهران مطرح شد. هدف از این اقدام کمک به صاحبخانه کردن مردم عنوان شده بود. باید توجه داشت که فروش متری مسکن هیچ ربطی به صاحبخانه شدن مردم ندارد. در این طرح بنا نیست فردی طی چند سال با خرید متری مسکن خانه‌دار شود. امروز قیمت متوسط یک مترمربع آپارتمان در تهران 87‌میلیون تومان برآورد می‌شود. به عبارتی خرید یک خانه 100متری برای متقاضیان مسکن 8‌میلیارد و 700میلیون تومان آب می‌خورد. البته باید توجه داشت که فروش متری مسکن این قابلیت را دارد تا در راستای جذب سرمایه‌های خُرد به منظور توسعه مسکن موثر واقع شود. تحقق این موضوع مشروط به تعریف تعداد زیادی از پروژه‌ها در بورس و صد البته استقبال مردم از آنهاست. در صورتی که چنین اتفاقی رقم بخورد، همان متراژ‌های اندکی که توسط مردم خریداری شده است، می‌تواند به تکمیل و سرعت بخشیدن به بهره‌برداری از پروژه‌ها کمک شایانی کند و آنها را به سرانجام برساند. باید توجه داشت تمامی اینها منوط به عملکرد درست و اصولی متولیان و استقبال خوب متقاضیان است.
بازنگری و به‌روزرسانی در تجربه‌ای که در اواخر دهه70 در این خصوص داشتیم، می‌تواند به عنوان یک عامل مثبت در زمینه تولید مسکن به‌شمار رود. در غیر این صورت مزیتی نخواهد داشت. اخیرا سازمان نوسازی شهر تهران نیز قرار بود بازنگری و به‌روزرسانی آن تجربه را در دستور کار خود قرار دهد اما جزئیات پیشرفت و چگونگی انجام این کار مشخص نیست.
* عضو هیات‌مدیره انجمن انبوه‌سازان مسکن استان تهران