آغاز مازوت‌سوزی

محمدصادق مهرجو: 80 تا 85‌درصد نیروگاه‌های کشور گازسوز هستند

هستی عبادی- به دنبال سردشدن هوا و بالارفتن فشار مصرف گاز در کشور، مازوت‌سوزی درنیروگاه‌ها کلیدخورده است؛ موضوعی که برخلاف سال‌های قبل قابل کتمان نیست و حتی توانیر هم مازوت‌سوزی را انکار نمی‌کند.
همزمان با افزایش مصرف گاز در کشور، مازوت‌سوزی نیروگاه‌ها هم آغاز شده است. نیروگاه‌هایی که مجبور به استفاده از مازوت هستند علاوه بر افزایش ۵۰‌درصدی هزینه تعمیر، نگهداری و بهره‌برداری نیروگاه‌های حرارتی، موجب کاهش محسوس راندمان، ضریب بهره‌برداری و تولید ناویژه نیروگاه‌های بخاری می‌شود.
مازوت‌سوزی که در سال‌های گذشته متهم ردیف اول آلودگی هوای شهرها در زمستان است، در سال‌های قبل توسط مقامات دولت‌های وقت به شدت تکذیب می‌شد. امسال اما ناترازی گاز در حال تشدید شدن است و پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد که ناترازی گاز امسال به بیش از 300‌میلیون مترمکعب خواهد رسید. شاید به همین دلیل هم است که دیگر نمی‌توان مازوت‌سوزی نیروگاه‌ها را پنهان کرد.
مصطفی رجبی‌مشهدی، مدیرعامل شرکت توانیر با اشاره به آخرین وضعیت تامین سوخت زمستانی نیروگاه‌ها، درباره شروع مازوت‌سوزی در برخی نیروگاه‌های کشور گفته است که «نیروگاه‌های کشور در طول سال 80‌درصد از سوخت گاز، 14‌درصد از گازوئیل و 6‌درصد از مازوت استفاده می‌کنند و در شرایط سرد شدن هوا و به تبع آن افزایش مصرف در بخش خانگی افزایش یابد، به میزان مصرف مازوت اضافه خواهد شد.»
آنطور که رجبی‌مشهدی گفته، درحال حاضر تنها 40درصد از مخازن سوخت نیروگاه‌ها پر است و گازوئیل تحویلی به نیروگاه‌ها نسبت به سال گذشته 20 تا 30‌درصد کمتر است. او ریشه ناترازی برق را در اقتصاد برق دانست و گفت:«حدود 127هزار‌میلیارد تومان به پیمانکاران بدهکار بوده و از طرفی از دولت حدود 100هزار‌میلیارد تومان طلب داریم.»
مدیریت کنیم، نه محدود
در همین خصوص محمدصادق مهرجو، کارشناس انرژی به «جهان‌صنعت» می‌گوید: دولت مجبور است که به صنایع بابت سوخت جایگزین به جای گاز، مازوت بدهد. در زمستان‌ها به دلیل افزایش مصرف بخش خانگی و شرایط ناترازی گاز ما دو جا که به اصطلاح دو سوخته هستند، می‌توانیم از سوخت مایع یعنی گازوئیل و مازوت استفاده کنیم. گازوئیل به دلیل گرانی و وضعیت واردات و کمبود نقدینگی، مقرون‌به‌صرفه نیست به همین دلیل ناچار به استفاده از مازوت تولید داخل هستند. مازوت در نیروگاه‌ها به عنوان سوخت توربین‌ها و همچنین در برخی صنایع مثل فولاد، سیمان مورد استفاده قرار می‌گیرد. مثلا وقتی بخواهند کوره حرارتی را روشن نگه دارند از سوخت مایع استفاده می‌کنند ولی صنایعی که سیستم آنها به نحوی است که باید از گاز به عنوان خوراک استفاده کنند قابلیت جایگزینی ندارند مثل پتروشیمی‌ها.
وی با بیان اینکه استفاده از مازوت در شرایطی که با انواع آلودگی‌های زیست‌محیطی مواجه هستیم، آسیب‌زاست، افزود: در زمستان آلودگی ناشی از مازوت‌سوزی در شهرک‌های صنعتی شدت می‌گیرد و صنایع لاجرم مجبور به پرداخت جریمه به محیط‌زیست می‌شوند ولی متاسفانه این شرایط برای صنایع ناگریز است و کار دیگری نمی‌شود کرد. صنایع نمی‌توانند گاز وارد کنند و مجبورند از فرآورده مایع مثل مازوت استفاده کنند. واردات سوخت مایع به قیمت دلار و فروش آن با ریال صرفه اقتصادی ندارد.
فشار از روی مصرف گاز برداشته شود
مهرجو درباره راهکارهای جلوگیری از مازوت‌سوزی و کاهش ناترازی گفت: ما باید دنبال کنترل تقاضا باشیم و مردم را در بحث بهینه‌سازی مشارکت جدی بدهیم. لازم است که سیستم گرمایش و سرمایش تغییر پیدا کند و در هر مترمکعب صرفه‌جویی کنند تا دولت بتواند آن میزان را در اختیار صنایع قرار دهد. مساله دیگر بحث نظام قیمت‌گذاری پلکانی است، ما 12 پله داریم ولی در پله آخر که قیمت هر مترمکعب 6هزار تومان است باز هم این قیمت با مبلغی که گاز را می‌توانیم صادر کنیم همخوانی ندارد.
او افزود: می‌توانیم از این گاز برای صنایع یا صادرات استفاده کنیم یا در اختیار بخش خانگی قرار دهیم که آن را مفت بسوزاند. برای همین شاید برای کسی که در شمال کشور ویلا دارد و آن را اجاره داده استفاده از گاز به قیمت هر مترمکعب 6هزار تومان صرفه داشته باشد.
این کارشناس انرژی با تاکید بر اینکه باید بحث بهینه‌سازی را جدی بگیریم، یادآور شد: باید برای کسانی که خارج از الگوی مصرف استفاده می‌کنند چاره‌اندیشی شود. مثلا پرتی‌ها را رفع کنیم یا در شبکه انتقال و توزیع جلوی گازسوزی‌ها را بگیریم. حتی در اقلیم‌هایی که در زمستان اقلیم‌های بهاری هستند مثل جنوب استان کرمان و امثالهم باید در شب‌ها برای گرمایش برق را جایگزین مصرف گاز کنند. با چنین روش‌هایی می‌توان فشار را از روی گاز برداشت چون اگر به نیروگاه‌ها گاز داده نشود مجبور هستیم به جای آن مازوت‌سوزی کنیم که خودش باعث آلودگی می‌شود.
این کارشناس انرژی با اشاره به اینکه سهم گاز در سبد انرژی کشور نزدیک به 73‌درصد است، گفت: این سهم خیلی زیاد است. وابستگی زیرساخت گاز و برق بسیار زیاد است؛ نزدیک به 80 تا 85‌درصد نیروگاه‌های ما کشور گازسوز هستند در نتیجه در زمستان به دلیل افزایش مصرف بخش خانگی و تجاری کوچک مجبور هستیم آنها را محدود کنیم. از آنجا که همواره اولویت تامین مصارف خانگی است، در نتیجه مصارف صنعتی را محدود و پتروشیمی‌ها را کلا قطع می‌کنیم که نتیجه اینها چیزی جز ضرر و زیان نیست.
او افزود: اسم این کارها مدیریت نیست بلکه محدودسازی می‌کنیم چون به اندازه‌ای که نیاز داریم گاز نداریم. هر سال هم نزدیک به زمستان مصاحبه‌هایی درباره راهکارها صورت می‌گیرد و همیشه کاسه چه کنم چه کنم در دست داریم ولی در کوتاه‌مدت کاری نمی‌شود کرد و برای رفع این موضوعات باید عزم جدی در سطح ملی داشته باشیم.
مهرجو با اشاره به الزام برنامه هفتم به تشکیل سازمان بهینه مصرف تصریح کرد: باید برای تشکیل این سازمان جدیت لازم وجود داشته باشد تا بتوانیم در بازار انرژی کشور نه‌تنها برای گاز بلکه برای سایر حامل‌های انرژی هم رصدگری و هماهنگی، بهینه‌سازی و هم سیاستگذاری داشته باشیم. از طرف دیگر شورای‌عالی انرژی کارکرد خود را از دست داده و فقط متولی امر سیاستگذاری است و ما در این شرایط نیازمند یک سازمان فرا وزارتخانه‌ای هستیم که در برنامه هفتم توسعه پیش‌بینی شده است که دولت باید آن را فعال کند و زیر نظر ریاست‌جمهوری به عنوان یک سازمان فرا وزارتخانه‌ای قرار دهد چراکه وزارت نفت فقط متولی امر تولید بوده و متولی امر بهینه‌سازی نیست. تاکید می‌کنم ما باید مدیریت در سمت تقاضا باشیم نه در سمت تولید.