اجحاف در حق داوطلبان

مهدیه بهارمست- «مصوبه کنکوری شورای‌عالی انقلاب فرهنگی از نظر فنی ایراد دارد و نیازمند اصلاح است»؛ این را علی‌اکبر قنادیزدی نفر برتر گروه علوم انسانی در آیین آغاز سال تحصیلی چند روز پیش در حضور رییس‌جمهور گفت. علی اکبر قنادیزدی رتبه برتر کنکور علوم انسانی پشت تریبون رفت و ضمن انتقاد به مصوبه کنکور شورای‌عالی انقلاب فرهنگی گفت: از رییس‌جمهور درخواست می‌کنم این مصوبه ناعادلانه و غیر‌فنی را بازنگری کنند و حذف این مصوبه بهترین هدیه برای ما نخبگان به شمار می‌رود. ضمن اینکه خانواده‌ها و مردم از این مصوبه ناعادلانه نگران هستند و نباید نسبت به خشم و نگرانی مردم بی‌تفاوت باشیم.» مصوبه جدید شورای‌عالی انقلاب فرهنگی دردسرهای زیادی را برای داوطلبان کنکور و خانواده‌های آنها ایجاد کرده است. براساس مصوبه کنکوری شورای‌عالی انقلاب فرهنگی که دو سال از اجرای آن می‌گذرد سهم نمره سابقه تحصیلی برای سنجش و پذیرش متقاضیان ورود به آموزش عالی در رشته‌های پرمتقاضی برای سال تحصیلی ۱۴۰3- ۱۴۰2 در پایه دوازدهم به میزان ۴۰‌درصد با تاثیر قطعی، برای سال تحصیلی ۱۴۰4-۱۴۰3 فقط پایه دوازدهم به میزان ۵۰‌درصد با تاثیر قطعی، برای سال تحصیلی ۱۴۰5- ۱۴۰4 فقط پایه یازدهم و دوازدهم به میزان۶۰‌درصد با تاثیر قطعی و برای سال تحصیلی ۱۴۰6- ۱۴۰5 و بعد از آن پایه‌های دهم، یازدهم و دوازدهم به میزان ۶۰‌درصد با تاثیر قطعی در نمره کل نهایی خواهد بود. ضمن اینکه دیگر از آزمون دروس عمومی در کنکور خبری نیست و تاثیرگذاری آنها در همان معدل امتحانات نهایی است و کنکور سالی دوبار برگزار می‌شود. موضوع دیگر درباره تصمیم سازمان سنجش درخصوص انتخاب رشته امسال کنکوری‌هاست که در این رابطه نصرالله پژمان‌فر رییس کمیسیون اصل ۹۰ مجلس گفت که دانش‌آموزانی که سال قبل با اطمینان به امکان انتخاب رشته در کنکور امسال در دانشگاه ثبت‌نام نکردند، متاسفانه به دلیل تصمیم سازمان سنجش از انتخاب رشته‌های اصلی محروم شدند؛ تصمیمی که دانش‌آموزان به خصوص پسران را به دلیل مشمولیت خدمت سربازی متضرر خواهد کرد. انتظار این است که شورای‌عالی انقلاب فرهنگی با ورود به موقع مانع این ظلم به دانش‌آموزان شود. شورای‌عالی انقلاب فرهنگی این مصوبه را با هدف افزایش عدالت آموزشی و کاهش استرس داوطلبان کنکور تصویب کرد اما برخی داوطلبان کنکور آن را سبب استرس بیشتر می‌دانند. بعد از دو سه سال برگزاری کنکور این روش صدای خیلی‌ها را درآورده است، عارف خبیری رتبه چهارم گروه علوم انسانی نیز در دیدار با رییس‌جمهور معتقد است که روش جدید کنکور اگر به درستی اجرا شود برای برقراری عدالت آموزشی خوب است اما در صورتی که زیرساخت‌ها فراهم باشد. برخی دیگر از داوطلبان نیز با بیان چالش‌های این مصوبه برای داوطلبان خواستار اصلاح نقص‌های این مصوبه شده و ایجاد تنش و استرس طولانی‌مدت، فربه شدن مافیا و ترازدهی ناعادلانه را از جمله چالش‌های این مصوبه برشمردند. البته مسوولان شورای‌عالی انقلاب فرهنگی افزایش وزن و اهمیت سابقه تحصیلی (توزیع شده در زمان) نسبت به کنکور سراسری (متمرکز در یک روز)، افزایش شانس داوطلبان برای کسب نمره و رتبه بهتر با برگزاری دو کنکور در سال، اعتبار دو ساله کارنامه‌های صادره برای داوطلبان برای انتخاب رشته و پذیرش در دانشگاه، انتقال سنجش دروس عمومی به سابقه تحصیلی به جای سوالات چند گزینه‌ای و سطحی کنکور، مدیریت بهتر رقابت کنکور با افزایش امکان‌پذیرش در دانشگاه از طریق سابقه تحصیلی برای رشته محل‌هایی که پر متقاضی نیستند و حذف برخی پیچیدگی‌های زائد نظیر زیرگروه‌های آزمایشی را از مزایای این مصوبه می‌دانند. همچنین با نگاهی به آمار حضور دهک‌های بالای اقتصادی در میان رتبه‌های برتر کنکور می‌توان به کاهش ۲۶‌درصدی قبولی پولدارها در کنکور رسید. در حال حاضر ۵۶‌درصد سهم قبولی در کنکور به دهک‌های بالای اقتصادی مربوط می‌شود، این در حالی است که پیش از این میزان قبولی دهک‌های بالا در کنکور ۸۲‌درصد بوده است. این در حالی است که صبا معصوم‌نیا رتبه یک گروه آزمایشی تجربی در کنکور ۱۴۰۳ قبل‌تر گفته بود: «هر جلسه امتحان نهایی عملا برای ما معنی کنکور داشت و متحمل استرس شدیم. به نظر من تاثیر قطعی معدل در نتایج شرایط را سخت کرده، این روش واقعا در حق بچه 15ساله‌ای که باید امتحان نهایی دوره دهم، یازدهم و دوازدهم را بدهد اجحاف است و ممکن است با یک اشتباه آینده‌اش خیلی تحت تاثیر قرار بگیرد. اما اینکه در سال دو بار کنکور برگزار می‌شود خوب است چون ممکن است برای یک جلسه کنکور هر اتفاق پیش‌بینی نشده‌ای رخ بدهد، من خودم در کنکور اردیبهشت توانستم بهترین خودم باشم اما در کنکوری که در تیر برگزار شد خیلی پایین‌تر از حد انتظار خودم بودم.»
نظر دولتی‌ها چیست؟
بعد از استقرار دولت چهاردهم به‌نظر می‌رسد نگاه مسعود پزشکیان و وزیر آموزش‌و‌پرورش او به سبک و سیاق گذشته در برگزاری کنکور نزدیک‌تر است. رییس‌جمهور درهمین‌باره قبل‌تر در شبکه اجتماعی ایکس نوشته بود: «برای کنکور باید معیارهای جدیدی وضع شود تا رقابت عادلانه و برابر باشد، بازنگری در کنکور ضروری است.» علیرضا کاظمی، وزیر آموزش‌و‌پرورش در روزهای ابتدایی قبول مسوولیت در این‌باره گفته بود: «تاثیر معدل در کنکور دغدغه دانش‌آموزان است. این موضوع را به شورای‌عالی انقلاب فرهنگی منعکس و پیگیری خواهم کرد.»
اصل مصوبه قطعی است و تغییر نمی‌کند!
در همین حال عبدالحسین خسروپناه، دبیر شورای‌عالی انقلاب فرهنگی از اعمال اصلاحات در مصوبه کنکور خبر داد و گفت: دو تئوری در حالی حاضر مطرح است؛ یک تئوری این است که پایه دهم حذف شود و تئوری دیگر این است که پایه 10 و 11 و 12 با تاثیر قطعی بماند اما فقط از دروس تخصصی و یک درس عمومی شناور آزمون نهایی گرفته شود که زمان امتحان مشخص شود، این دو پیشنهاد به ما رسیده که طبیعتا موافق و مخالف دارد.
وی افزود: به نظرم مصوبه بسیار حکیمانه بوده و این که شورا در این موضوع ورود کرد یک ایثار بود، مجلس مصوبات خوبی در این زمینه داشت اما بحث کنکور 10سال معلق مانده بود، رییس مجلس وقت از شورا خواست که ورود کند، دغدغه من این است که به دانش‌آموزان فشار وارد می‌شود و تمام دروس را باید امتحان دهد و بعد از آن هم کنکور دارد، ما باید این فشار را کم کنیم اما کاهش تاثیر قطعی به تعلیم و تربیت عقلانی محوری که در این مصوبه هست آسیب می‌زند.
دبیر شورای‌عالی انقلاب فرهنگی چالش دیگر مصوبه کنکور را برای المپیادی‌ها عنوان می‌کند و اظهار کرد: مساله دیگر هم المپیادی‌ها هستند که می‌گویند یا باید به آزمون نهایی بپردازیم یا مسابقات المپیاد. به گفته وی، این دو چالش واقعی است اما بقیه صحبت‌ها حرف‌های مسمومی است.
خسروپناه پیش از این هم گفته بود که در بعضی پایه‌ها اصلاحاتی صورت می‌گیرد اما اصل مصوبه قطعی است و تغییر نمی‌کند.
مافیای تجاری‌سازی آموزش
ابراهیم سحرخیز، معاون اسبق وزارت آموزش‌و‌پرورش در خصوص مصوبه جدید شورای انقلاب فرهنگی به «جهان‌صنعت» گفت: این مصوبه ناعدالتی عیانی در میان داوطلبان کنکور است. با این حال شورای‌عالی انقلاب فرهنگی اعلام کرده که قرار نیست تاثیر قطعی معدل در کنکور لغو شود و امکان دارد فقط اصلاحاتی در این مصوبه صورت گیرد که امیدواریم این اصلاحات به نظرات دانش‌آموزان مبنی‌بر تاثیر مثبت معدل در کنکور نزدیک شود. در هر صورت باید هرچه زودتر مشخص شود که لغو تاثیر قطعی معدل در کنکور شدنی است یا خیر و اگر این کار شدنی است، چرا پیگیری و اجرا نمی‌شود.
وی درباره نتایج کنکور امسال نیز افزود: رقابتی سخت و نفس‌گیر که تنها ۷‌درصد از رتبه‌های طلایی آن، سهم مدارس دولتی شد؛ رقابتی که حتی با تغییر در قانون مسابقه، باز شدن پای معدل یا تاثیر قطعی سوابق تحصیلی دانش آموزان، توفیری در بهتر شدن حال و روز مدارس دولتی به همراه نداشته است. خبری که تابستان هر سال، همزمان با اعلام اسامی ۳۰ رتبه برتر گروه‌های آزمایشی در کنکور، چند ساعتی به سوژه داغ رسانه‌ها تبدیل شده، به سردی گراییده و همه چیز دوباره از آب و تاب می‌افتد؛ گویی نه خانی آمده نه خانی رفته است.
معاون اسبق وزارت آموزش‌و‌پرورش تاکید کرد: نتایج کنکور سال‌هاست که تناسب و تجانسی با عدالت آموزشی در ایران ندارد. با مروری هرچند گذرا و سطحی در نمرات خام داوطلبان این آزمون سراسری می‌توان از عمق این کاستی‌ها، ناتوانی‌ها و نابرابری‌ها در مدارس دولتی ایران پرده برداشت. گرچه آمادگی یا مهیا شدن برای آزمونی مثل کنکور، تنها یکی از کارکردهای آموزش‌و‌پرورش به حساب می‌آید اما این سایه، بر دیگر کارکردهای آشکار و پنهان مدرسه، همچنان سنگینی می‌کند. آموزش‌و‌پرورش، نهادی که باید تامین‌کننده فرصت‌های برابر برای تمامی دانش‌آموزان، به دور از خاستگاه جغرافیایی، اجتماعی و اقتصادی باشد، در عمل به ماشین یا ساختاری برای بازتولید نابرابری، شکاف طبقاتی و اجتماعی تبدیل شده است.
وی در ادامه گفت: امیدوارم آقای پزشکیان که اکنون به عنوان طبیبی حاذق، به تشخیصی درست در آسیب‌شناسی کنکور و بی‌عدالتی در آموزش‌وپرورش رسیده است در علاج این درد مهلک، بی‌آنکه بر مصوبات ناسودمند شورای عالی انقلاب فرهنگی تکیه کند، درصدد تغییر یا تکمیل آن بر آمده، با کمک خواستن از دلسوزان وفادار به آموزش‌و‌پرورش همگانی، دست مافیا را از سیطره بر تعلیم و تربیت رسمی عمومی این کشور کوتاه کند. جناب آقای پزشکیان! مافیای تجاری‌سازی آموزش در ایران، آنچنان قوی و پر هیبت ظاهر شده که تاکنون هیچ وزیری قدرت عرض اندام در برابر آن را نداشته است. راه دور نروید، آنها از رگ گردن به آموزش‌وپرورش دولتی نزدیک‌ترند.
حالا باید دید این حجم از اعتراض و انتقاد به مصوبه کنکوری شورای‌عالی انقلاب فرهنگی به کجا خواهد رسید، آیا با وجود مخالفت دانش‌آموزان و البته برخی اعضای دولت این شورا از مصوبه خود عقب‌نشینی می‌کند یا همچنان روی تاثیر قطعی معدل در نتایج سنجش و پذیرش کنکور پافشاری خواهد کرد؟