فولاد نیازمند مدیریت کارآمد

گروه معدن- اکثر کشورهای بزرگ فولادی دنیا هرچند از نهاده‌هایی مثل انرژی و مواد اولیه برخوردار نیستند اما توان مدیریتی کافی داشته و در این کشورها شاهد اجرای برنامه استراتژیک مدون در خصوص تامین، تولید و صادرات هستیم. این در حالی است که کارشناسان باور دارند که صنعت فولاد ایران با اینکه چندین سال قبل مشکل انرژی نداشت اما باز هم با موانعی روبه‌ رو بود. حالا امروز گفته می‌شود بهتر است ما بیشتر از حل مشکل انرژی به مدیریت کارآمد و شایسته تمرکز کنیم. درواقع یک مدیریت جامع و استراتژی محور باید هم در سطح کارخانه‌ها و هم در سطح سیاستگذاری ملی شکل بگیرد تا صنعت فولاد شاهد تقویت تولید و مصرف و توسعه صادرات باشد.
در ادامه داشتن بازار داخلی بزرگ یکی از مولفه‌های اساسی در تولید و شرط لازم برای توسعه صادرات فولاد است که متاسفانه سال‌هاست ایران از آن بی‌بهره است. در این زمینه باید به مواردی توجه کرد که از جمله آنها می‌توان به رفع مشکل کمبود زیرساخت‌‌های حمل‌ و ‌نقل و جانمایی مناسب کارخانجات و طرح‌های زنجیره فولاد اشاره کرد. با اینکه ۸۵‌درصد صادرات از مسیر بنادر اتفاق می‌افتد اما شاهد ضعف زیرساخت‌های مناسب و نبود بنادر اختصاصی برای فولاد هستیم.همچنین باید بر نگاه تنظیم‌گری دولت در اقتصاد اشاره کرد و بر لزوم کاهش بخشنامه‌ها و دستورالعمل‌ها در راستای بهبود اقتصاد از جمله در صنعت فولاد تاکید کرد. راهکارهایی باید بیندیشیم که دستورالعمل‌های خلق‌الساعه را تعدیل کند و محدودیت‌هایی که به واسطه تحریم‌‌ها ایجاد شده به فرصت تبدیل شود تا از مشکلات عبور کنیم. کارشناسان امیدوارند که امروز به واسطه وجود انجمن‌ها و دستورالعمل‌های کاربردی بتوانیم چالش‌ها را از میان برداریم و روند صادرات و تولید و فروش را بهبود ببخشیم.
توسعه صادرات، راه برون‌رفت صنعت فولاد از مشکلات
در این خصوص احسان دشتیانه یک فعال فولادی با اشاره به جایگاه ایران در صنعت فولاد، نسبت تولید به ذخایر در صنعت فولاد ایران را خوب دانست و بیان داشت: اگر در سایر بخش‌ها نیز به مانند صنعت فولاد عمل کنیم، جایگاه اقتصاد ایران بهبود پیدا می‌کند.
وی خواستار اتخاذ سیاست مناسب برای حل مساله ناترازی انرژی در راستای کمک به صنعت فولاد شد و افزود: علاوه بر این، سیاست توسعه صادرات نیز باید با رفع محدودیت‌ها و ایجاد مشوق‌های مناسب در پیش گرفته شود.
دشتیانه با بیان اینکه توسعه صادرات و حل مساله ناترازی انرژی راه برون‌رفت صنعت فولاد از مشکلات است، اظهار داشت: رفع مشکل کمبود زیرساخت‌های حمل‌و‌نقل و جانمایی مناسب کارخانجات و طرح‌های زنجیره فولاد نیز باید مورد توجه قرار گیرد.
وی همچنین خواستار نگاه تنظیم‌گری دولت در اقتصاد شد و بر لزوم کاهش بخشنامه‌ها و دستورالعمل‌ها در راستای بهبود اقتصاد از جمله در صنعت فولاد تاکید کرد.
چالش‌های حوزه انرژی و تاثیر آن
بر صادرات و فروش
در ادامه یک فعال دیگر صنعت فولاد گفت: در حوزه تجارت جهانی و صادرات فولاد، از سال ۲۰۲۰ کاهش صادرات نسبت به تولید داخلی وجود دارد و مصرف داخلی کشورها بیشتر شده است. شرکت‌های فولادی دنیا در حوزه صادرات فولاد در سال‌های ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۳، نزدیک به ۴۰۲‌میلیون تن صادرات داشته‌اند که در کشور ما از سال ۱۳۹۹ تا ۱۴۰۲ مشابه ارقام جهانی نبوده است.
امین ابراهیمی اظهار کرد: در حوزه تجارت جهانی و صادرات فولاد، از سال ۲۰۲۰ کاهش صادرات نسبت به تولید داخلی وجود دارد و مصرف داخلی کشورها بیشتر شده است. شرکت‌های فولادی دنیا در حوزه صادرات فولاد در سال‌های ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۳، نزدیک به ۴۰۲‌میلیون تن صادرات داشته‌اند که در کشور ما از سال ۱۳۹۹ تا ۱۴۰۲ مشابه ارقام جهانی نبوده است.
وی گفت: ایران در سال‌های ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۲ رتبه اول صادرات گندله را داشته است و بالاترین صادرات ۱۰‌میلیون تن بوده و جذابیت فولاد میانی مزیت کشور ما محسوب می‌شود که عمده صادرات از طریق مرزهای آبی اتفاق افتاده است.
ابراهیمی افزود: ایران در بازارهای جهانی و صادرات با چالش‌های زیادی روبه‌رو است، از جمله قیمت‌گذاری‌ها که چین و روسیه از جمله تعیین‌کننده‌ها هستند، چین از کشور مصرف‌کننده به صادر‌کننده تبدیل شده که صادرات آن با جهش زیادی در سال‌های ۲۰۲۲ و ۲۰۲۳ پیش رفته ‌است. آسیای شرقی یکی از بهترین بازارها برای صادرات است که کشور چین به خود اختصاص داده است.
او ادامه داد: روسیه از دیگر کشورهای تعیین‌کننده قیمت فولاد است که به خاطر جنگ اوکراین از بازارهای اروپایی تا حدودی کنار گذاشته شده اما حوزه فعالیت خود را در آسیا و آسیای میانه افزایش داده که کمی مشتریان و بازارهای ایران را محدود کرده است.
ابراهیمی افزود: سهم صادرات فولاد در زنجیره صادرات غیرنفتی بعد از پتروشیمی دوم است و 8/7‌میلیون دلار را به خود اختصاص داده است، صادرات صنعت در ایران چندان خوب نیست و سیاست‌ها در کشور ما تنبیهی است تا تشویقی و نرخ ارز نیمایی و ارز آزاد و اختلاف قیمت موجب شده که رانت ارزی اتفاق بیفتد و صنعت را با چالش‌های جدی روبه‌رو کند و تامین مواد اولیه با ارز ۸۰-۷۰ تومانی است و فروش با ارز ۴۸-۴۷ تومانی و این به ضرر صنایع است.
وی ادامه: از دیگر چالش‌های صنعت فولاد، وجود شرکت‌های بازرگانی و حتی کارت‌های بازرگانی اجاره‌ای است که موجب ضرر فولادی‌هاست و با وجود خرید و فروش و واسطه‌گری اینها ارزی به کشور بر نمی‌گردد اما مهم‌ترین چالش صنعت فولاد، محدودیت‌های انرژی است که نفس صنعت، فولاد و صادرات را گرفته و موجب کاهش روند تولید و خواب‌رفتگی صنایع شده است و تولید فولاد که مزیت‌نسبی کشور ما محسوب می‌شد را به تهدید تبدیل کرده است.
از دیگر چالش‌های صنعت فولاد نبود زیرساخت است؛ ۸۵‌درصد صادرات از مسیر بنادر اتفاق می‌افتد که عدم زیرساخت‌های مناسب و نبود بنادر اختصاصی برای فولاد چالش‌های جدی ایجاد کرده است.
ابراهیمی گفت: راهکارهایی باید بیندیشیم که دستورالعمل‌های خلق‌الساعه را تعدیل کند و محدودیت‌هایی که به واسطه تحریم‌ها ایجاد شده به فرصت تبدیل شود و از آن عبور کنیم. ما امیدواریم به واسطه انجمن‌ها و دستورالعمل‌ها مثبت و کاربردی بتوانیم چالش‌ها را از میان برداریم و روند صادرات و تولید و فروش را تعدیل کنیم.