اتحاد ژئواستراتژیک واشنگتن- لندن

محمدرضا ستاری-در حالی که جهان با قدرت‌های جدید و اقتصادهای نوظهور روبه‌رو است که علاوه بر ایفای نقشی جدی، تبدیل به رقیبی جدی برای نظم غربی محسوب می‌شوند، شواهد نشان می‌دهد که از منظر ژئوپلیتیکی و استراتژیک، ایالات‌متحده آمریکا و بریتانیا به منظور حفظ و تقویت نظم موجود، بیش از پیش در طول دهه‌های گذشته به یکدیگر نزدیک شده و در امور بین‌المللی هماهنگ عمل می‌کنند.
به گفته کارشناسان غربی، جنگ‌های تجاری، رقابت‌های نظامی و همچنین تشدید تنش‌ها به خصوص در خاورمیانه از منظر واشنگتن و لندن موجب بی‌ثباتی شده و جهان را دوباره به اردوگاه‌های متضاد تقسیم کرده است. از این رو دو کشور به صورت جدی به دنبال آن هستند که همزمان با تقویت مراودات نظامی، قدرت دیپلماسی و اقتصادی خود را برای حفظ نظم غربی به کار گرفته و با رقبای جهانی خود مقابله کنند.
روابط ویژه بین ایالات‌متحده و بریتانیا بر پایه تاریخ مشترک دفاع از آزادی، روابط اقتصادی گسترده و همکاری نزدیک امنیتی بنا شده است‌ و در حال شکوفایی است. با این حال گسترش بیشتر آن به نفع هر دو کشور است.
در واقع به گفته تحلیلگران غربی، بازدارندگی نظامی و همچنین جلوگیری از جنگ‌هایی که برای غرب هزینه‌زاست، تبدیل به یکی از اهداف مشترک ایالات‌متحده و شرکای کلیدی‌اش شده است. از این‌رو در شرایط حساس کنونی که تحولات آن پرشتاب و در عین حال تعیین‌کننده رقم می‌خورد، مجله نشنال اینترست در گزارشی که به تازگی منتشر کرده، آورده است: شراکت آمریکا و بریتانیا منجر به پیروزی آنها در جنگ جهانی دوم و تعیین نظم جدید جهان شد. این موضوع در طول جنگ سرد نیز تداوم داشته و حالا هر دو کشور در کنار هم علیه روسیه در جنگ اوکراین نیز اقدام می‌کنند چراکه معتقدند حمله روسیه به اوکراین، سنگ بنای نظم غربی را متزلزل کرده است.
در چنین شرایطی است که شاهد هستیم در طول سال‌های اخیر بریتانیا و آمریکا به شدت به یکدیگر نزدیک شده و در زمینه‌های مهمی از جمله اطلاعات، همکاری دریایی، فناوری هسته‌ای و نیروهای ویژه، پیوندی مستحکم با یکدیگر ایجاد کرده‌اند. از سوی دیگر بریتانیا یکی از معدود کشورهایی است که تمایل دارد در کنار آمریکا، بحران‌های بین‌المللی را مدیریت کند. این موضوع از آنجا حائز اهمیت است که چنین پیوندی تنها جنبه گفتاری، سیاسی و دیپلماتیک نداشته و اکنون در عمل پیاده‌سازی می‌شود.
واشنگتن تکیه‌گاه لندن
در بخشی از گزارش نشنال اینترست که به صورت مشترک توسط دوک بوکان سوم سفیر سابق ایالات‌متحده در اسپانیا، دن نگریا مشاور ارشد دفتر برنامه‌ریزی سیاست وزارت‌خارجه آمریکا و گابریل الفتریو معاون مدیر شورای ژئواستراتژی لندن منتشر شده، آمده است: هر چند که برخی معتقدند کاهش توانایی نظامی بریتانیا مانند کاهش تعداد سربازان و تهجیزات نظامی ممکن است به موقعیت بین‌المللی لندن آسیب رسانده و این کشور را وابسته به نفوذ آمریکا کند اما واقعیت این است که استفاده و بهره‌مندی از تجهیزات پیشرفته و گران‌قیمت آمریکایی در قالب همکاری‌های چندجانبه در نهایت به نفع بریتانیا خواهد بود.
در همین راستا لندن در شرایطی آماده است تا ظرف چند سال هزینه‌های دفاعی را به 5/2‌درصد تولید ناخالص داخلی افزایش دهد که در شرایط ژئواستراتژیک فعلی باید این هزینه را تا 3‌درصد از تولید ناخالص داخلی افزایش دهد.
از طرف دیگر بریتانیا تلاش می‌کند به عنوان قدرتی کوچک‌تر، نقش جهانی آمریکا در اروپا، اقیانوس آرام و هند را تقویت کند. به همین دلیل است که مشاهده می‌کنیم علاوه بر پیوستن به پیمان آکواس، در حمله به یمن و دخالت در تحولات دریای سیاه، همراه ایالات‌متحده اقدام و عمل می‌کند.
چسب اقتصادی اتحاد دوجانبه
جنبه اقتصادی روابط ویژه دو کشور نیز به گفته تحلیلگران بر پایه مستحکمی استوار شده است. در واقع دو کشور در شرایطی شرکای تجاری اصلی یکدیگر محسوب می‌شوند که اکنون براساس آمارها، آمریکا بزرگ‌ترین سرمایه‌گذار خارجی در بریتانیا بوده و با توجه به رقابت فزاینده واشنگتن با چین، زمینه‌های همکاری اقتصادی بیشتری نیز میان دو کشور در حال ایجاد شدن است.
در حالی که خروج از اتحادیه اروپا، چشم‌انداز سیاست جهان بریتانیا را تضعیف کرد اما برگزیت در آن زمان با حمایت ترامپ روبه‌رو شده و قول توافقنامه تجارت آزاد (FTA) میان دو کشور از جمله دلگرمی‌های لندن برای پوشش تبعات اقتصادی خروج از اتحادیه اروپا محسوب می‌شد. با این حال هر چند که دولت بایدن برای انعقاد چنین توافقنامه‌ای اشتیاقی نشان نداد اما به نظر می‌رسد که تلاش دولت فعلی لندن و نیز سیاست‌های ایالات‌متحده در نهایت منجر به چنین توافقی خواهد شد چراکه به گفته کارشناسان در سطح رقابت ژئواکونومیک، یک قرارداد آزاد تجاری میان آمریکا و بریتانیا نه تنها بر چین و دیگر رقبای نوظهور تاثیر داشته بلکه بر اتحادیه اروپا نیز فشار وارد می‌کند.
البته بر سر این مسیر دو مشکل وجود دارد؛ نخست، سیاست بریتانیا درخصوص اروپاست. شواهد نشان می‌دهد که کی‌یر استارمر نخست‌وزیر جدید بریتانیا از حزب کارگر به دنبال نزدیکی با اتحادیه اروپاست. در نتیجه چنین سیاستی می‌تواند انعقاد قراردادهای آزاد تجاری بلندپروازانه بریتانیا با اقتصادهای غیراروپایی را محدود کند هر چند که به نظر می‌رسد با توجه به شرایط کنونی جهان و بحران‌هایی که نظم آن را تهدید می‌کند، اراده سیاسی دو طرف به سمت توافق آزاد است چرا که مزایای استراتژیک آن در حال حاضر از هزینه‌هایی که در بر دارد برای دوطرف به خصوص بریتانیا بیشتر است.