سایه روشن‌های سیاست حمایتی از بورس

«جهان‌صنعت»‌- در شرایط تنش‌های سیاسی و نظامی بازارهای مالی در دنیا دچار وضعیت ریزشی می‌شوند و بازارهای ایران هم از این قاعده کلی مستثنی نیست. در این شرایط به سیاستگذار بورسی توصیه می‌شود که با برخی اقدامات مقطعی از بازار سرمایه حمایت کند تا سهامداران به ویژه سهامداران خرد آسیب زیادی نبینند و بتوانند از شرایط بحرانی عبور کنند. از جمله این اقدامات شامل محدود کردن دامنه نوسان یا تعطیلی موقت بازار است که احتمال دارد در چنین مقاطع زمانی در دستور کار قرار بگیرد. البته بخش مهمی از فرآیند مدیریت بحران به ویژه در کوتاه‌‌مدت وابسته به تصمیمات و اقدامات سازمان بورس بوده که آن هم نیازمند بستر قانونی است که تا حد زیادی فراهم شده، اما کافی نیست. اصلاح دامنه نوسان بیشتر از هر ابزار و روش دیگری مورد توجه فعالان در بازار بوده و مورد استفاده نیز واقع شده است، اما همانطور که کارشناسان معتقدند میزان و شدت محدود کردن دامنه نوسان و مدت زمان اعمال این تغییرات کاملا مقطعی بوده و به سختی می‌‌توان راهکاری برای آن پیدا کرد که تداوم داشته باشد. بزرگ‌‌ترین آفت محدود کردن دامنه نوسان علاوه بر کاهش قدرت نقدشوندگی بازار، فعال شدن یکی از مهم‌ترین سوگیری‌های رفتاری و روانی موجود در بازار به نام اثر آهن‌ربا یا اثر جاذبه ‌(جذب شدن قیمت‌ها به سقف و کف محدوده دامنه نوسان) و ایجاد صف خرید یا فروش‌ (طبیعتا بیشتر صف فروش) است. از این منظر باید این نکته را در نظر گرفت که محدود کردن دامنه نوسان برای یک بازه طولانی چندان امکان‌پذیر نیست. برخی کارشناسان معتقدند که سیاستگذار باید اجازه بدهد روندهای منفی بیرونی در خود بازار سرمایه منعکس شود و اگر شرایط بیرونی منفی است طبیعی است که شرایط کلی بورس هم منفی باشد. از این رو مداخله‌های سیاستگذار در بلند‌مدت آسیب بیشتری از خود ریسک‌های سیستماتیک و غیر‌سیستماتیک مقطعی به دنبال دارد.
ارزش معاملات بورس تهران با قرارگیری در سطح هزار و 795میلیارد تومانی، نشان داد بازار سهام در روز سه‌شنبه عملا تعطیل بوده است اما در پیش‌بینی بورس روزهای آینده به چه نکاتی باید توجه داشت؟ قفل صف‌های فروش‌ در تابلوی معاملات، اجازه تنفس به نمادهای معاملاتی در تالار شیشه‌ای نداد، به طوری که ارزش معاملات حتی از سطح هزار و 800‌میلیارد تومان نیز پایین‌تر رفت و سهامداران عملا با بازاری تعطیل مواجه بودند. بازار سرمایه باری دیگر در منگنه تنش‌های سیاسی و ژئوپلیتیک خاورمیانه گیر کرده است. رفتار معاملاتی بازیگران این بازار نشان از قرارگیری سهامداران در شرایط بی‌تصمیمی دارد. با وجود این، تخمین اخبار و تحولات به ‌خوبی نشانگر مدیریت و کنترل تنش‌هاست. بر همین اساس، ترس اصلی فعالان بازار یعنی درگیری مستقیم به ‌تدریج در حال محو شدن است. در این میان دامنه محدود یک درصدی نیز بر رکود بازار دامن زده است. محدودیت دامنه نوسان تصمیمی بود که سرعت اتخاذ آن از سوی کارشناسان تقدیر شد. در حال حاضر بازگشت بازار تنها در شرایطی که بازار حجم بخورد و بخشی از هیجانات آن تخلیه شود، امکان‌‌پذیر است.
دستکاری‌ها و مداخلات به بازار آسیب می‌زند
مهدی سوری، کارشناس و تحلیلگر ارشد بازار سرمایه در گفت‌و‌گو با «جهان‌صنعت» اظهار کرد: هر اقدامی که سازمان بورس انجام بدهد به هر حال بازارهای مالی از تنش‌های سیاسی و نظامی آسیب می‌بینند. کاری که سیاستگذار می‌تواند انجام بدهد این است که در شرایط نرمال رفتار نرمال داشته باشد. وقتی سیاست‌های کلان کشورمان در جهت حمایت از تولید باشد، آن وقت به خاطر تامین مالی دولت یا تعویق انداختن تورم تولید را قربانی نمی‌کنیم و از آن طرف با کمترین دستکاری ممکن در بازار اجازه خواهیم داد که بازار انعکاس درستی از شرایط اقتصادی و تولید کشور داشته باشد. او افزود: وقتی شرایط عادی نیست و موضوع نامشخصی وجود دارد، برای مدت کوتاهی بازار محدود و تعطیل می‌شود تا آن تنش‌ها رفع شود ولی وقتی شرایطی پایدار و طولانی می‌شود، نمی‌شود به محدودیت‌ها ادامه داد و باید اجازه داد که بازار وقایع بیرون از خود را منعکس کند. زیاده‌روی کردن در حمایت از بازار به نوعی مجوز ورود و دخالت از بیرون به بازار می‌دهد. همانطور که فعالان بازار نباید با معاملات‌شان تحت تاثیر و دستکاری کنند، مسوولان هم نباید در بازار دستکاری کنند. بازار باید انعکاس وضعیت اقتصادی باشد. به همین خاطر برای ما حمایت‌های گاه و بی‌گاه و دستکاری‌ها مطلوب نیست، اینکه به این ترتیب بازار بالا نگه داشته شود. یک زمان‌هایی بازار باید منفی شود چراکه شرایط بیرون بازار منفی است. یک زمانی هم شرایط بازار مثبت بوده چون شرایط بیرون مثبت است. سوری افزود: بازار مثبت نامطلوب است که با دستکاری دولت اتفاق بیفتد. مثل زمانی که دولت شروع به تامین مالی می‌کند و از پول از بازار بیرون می‌کشد. این نامطلوب است. یک زمانی شرکت‌ها کارشان را می‌کنند و بعد دولت با یک مصوبه حاشیه سود شرکت‌ها را کاهش می‌دهد. اگر دولت اجازه بدهد که بازارها کار خودشان را بکنند، چه در شرایط مثبت و چه در شرایط منفی راه خودشان را خواهند رفت.