سوددهی صفر، نارضایتی صد

دیوان محاسبات کشور: شرکت ارتباطات زیرساخت در سال ۱۴۰۲ سودده نبوده است

علی حسینی- شرکت ارتباطات زیرساخت به عنوان یکی از مهم‌ترین نهادهای ارائه‌دهنده خدمات اینترنتی و ارتباطی در کشور، نقشی حیاتی در توسعه زیرساخت‌های ارتباطی و فناوری اطلاعات دارد. با این حال طبق اعلام دیوان محاسبات کشور، این شرکت در سال ۱۴۰۲ سودده نبوده است. این در حالی است که مردم به دلیل هزینه‌های بالای اینترنت و کیفیت پایین خدمات ارتباطی، رضایت چندانی از وضعیت موجود ندارند. دیوان محاسبات کشور با ارزیابی عملکرد شرکت ارتباطات زیرساخت از افزایش ۴۸‌درصدی بهای تمام‌شده‌ خدمات و درآمدهای عملیاتی این شرکت در سال ۱۴۰۲ خبر داد و اعلام کرد: «این شرکت در سنوات اخیر سودده نبوده است.» این نهاد نظارتی این بار در سلسله جلسات شفافیت و انضباط مالی به عملکرد شرکت ارتباطات زیرساخت رسیدگی کرد و در گزارش خود اعلام کرد: «شرکت ارتباطات زیرساخت در سال ۱۴۰۲ حدود 300/9‌میلیارد تومان اعتبار دریافت کرده و سه طرح تملک دارایی‌های سرمایه‌ای با تخصیص 086/2‌میلیارد تومانی را براساس آن تعریف کرده که در حال اجراست. این شرکت در سنوات اخیر نیز سودده نبوده و بهای تمام‌شده‌ خدمات و درآمدهای عملیاتی در سال ۱۴۰۲ نسبت به سال ۱۴۰۱ حدود ۴۸‌درصد افزایش داشته است.» از سوی دیگر پیشرفت و توسعه شبکه فیبرنوری حدود ۴۰‌درصد و تحقق نیافتن اهداف توسعه شبکه ملی اطلاعات با پیشرفت تنها ۶۵‌درصدی از دیگر چالش‌هایی است که دیوان محاسبات کشور در ارزیابی خود به آن اشاره کرد.
در دنیای امروز، اینترنت و خدمات ارتباطی به یکی از ارکان اصلی زندگی روزمره مردم تبدیل شده است. به همین دلیل، کیفیت و قیمت این خدمات به ‌شدت مورد توجه عموم قرار می‌گیرد. شرکت ارتباطات زیرساخت، به ‌عنوان یکی از نهادهای اصلی ارائه‌دهنده این خدمات در کشور، مسوولیت بزرگی در توسعه و بهبود زیرساخت‌های ارتباطی بر عهده دارد. با این حال، گزارش دیوان محاسبات کشور در مورد عدم سوددهی این شرکت در سال ۱۴۰۲، همراه با نارضایتی عمومی از کیفیت خدمات، چالش‌های جدی را پیش روی این شرکت قرار داده است. یکی از اصلی‌ترین مشکلاتی که کاربران اینترنت در ایران با آن مواجه هستند، سرعت پایین اینترنت و قطعی‌های مکرر آن است. این مشکل به ‌ویژه در ساعات پیک مصرف و در مناطق دورافتاده بیشتر احساس می‌شود. سرعت پایین اینترنت نه‌تنها برای استفاده‌های روزمره، بلکه برای کسب‌وکارهای آنلاین و فعالیت‌های آموزشی و پژوهشی نیز مشکل‌ساز است. در بسیاری از موارد، کاربران مجبور به استفاده از راه‌حل‌های جایگزین، مانند استفاده از داده‌های تلفن همراه هستند که آن هم با مشکلات و هزینه‌های خاص خود همراه است. کیفیت پایین خدمات کاربران را مجبور به پرداخت هزینه‌های نسبتا بالایی برای دسترسی به اینترنت کرده است. این هزینه‌ها شامل پرداخت‌های ماهانه برای اینترنت خانگی، داده‌های موبایلی و همچنین هزینه‌های جانبی مانند خرید تجهیزات مربوطه است. این وضعیت برای بسیاری از خانوارها و کسب‌وکارها فشار مالی ایجاد می‌کند و باعث نارضایتی گسترده‌ای شده است. تناقض بین کیفیت خدمات و هزینه‌های پرداختی، یکی از مهم‌ترین دلایل عدم رضایت عمومی است.
عدم توسعه زیرساخت‌های ارتباطی در بسیاری از مناطق کشور، به ‌ویژه در مناطق روستایی و دورافتاده، یکی دیگر از چالش‌های اصلی است. عدم دسترسی به اینترنت پایدار و پرسرعت در این مناطق، باعث شده شکاف دیجیتال بین مناطق شهری و روستایی عمیق‌تر شود. این مساله نه‌تنها از نظر اقتصادی و اجتماعی، بلکه از نظر آموزشی و فرهنگی نیز تبعات منفی دارد. با توجه به درآمدهای بالایی که از فروش خدمات اینترنتی و ارتباطی به دست می‌آید، عدم سوددهی شرکت ارتباطات زیرساخت در سال ۱۴۰۲ موضوعی نگران‌کننده و عجیب است. این مساله نشان‌دهنده مشکلات جدی در مدیریت منابع و برنامه‌ریزی استراتژیک این شرکت است. به عنوان مثال ضعف در مدیریت منابع، نبود شفافیت در عملکرد مالی و عدم اتخاذ استراتژی‌های مناسب برای افزایش بهره‌وری، از جمله عواملی هستند که می‌توانند به عدم سوددهی شرکت منجر شوند. این مسائل نیازمند بازنگری جدی و اعمال تغییرات اساسی در نحوه مدیریت و برنامه‌ریزی شرکت است. یکی دیگر از عوامل عدم سوددهی این شرکت هزینه‌های بالای توسعه و نگهداری زیرساخت‌های ارتباطی است. اگرچه سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها ضروری است، اما مدیریت نادرست این هزینه‌ها و نبود برنامه‌های دقیق برای بازگشت سرمایه می‌تواند شرکت را با مشکلات مالی مواجه کند.
از سوی دیگر یکی از پدیده‌های نگران‌کننده‌ای که به‌ طور مستقیم با ضعف در عملکرد شرکت ارتباطات زیرساخت و محدودیت‌های اینترنتی مرتبط بوده، رشد بازار سیاه فیلترشکن‌ها (VPN) در کشور است. با توجه به محدودیت‌های شدید در دسترسی به اینترنت آزاد و فیلتر شدن بسیاری از سایت‌ها و اپلیکیشن‌های پرکاربرد، استفاده از فیلترشکن‌ها به یک ضرورت برای بسیاری از کاربران تبدیل شده است. این وضعیت چندین چالش جدی ایجاد می‌کند؛ به عنوان مثال کاربران مجبور به خرید فیلترشکن‌ها برای دسترسی به سایت‌ها و خدمات مسدود‌شده هستند. این هزینه‌ها، علاوه بر هزینه‌های اینترنت، فشار مالی بیشتری بر کاربران وارد می‌کند. برخی از فیلترشکن‌ها نیز هزینه‌های بالایی دارند و در کنار آن، خطرات امنیتی ناشی از استفاده نرم‌افزارهای غیرقابل اعتماد نیز وجود دارد. استفاده از فیلترشکن‌ها، به ویژه فیلترشکن‌های رایگان و نامطمئن، مخاطرات امنیتی زیادی را به دنبال دارد. این ابزارها می‌توانند اطلاعات شخصی و حساس کاربران را به سرقت ببرند یا آنها را در معرض حملات سایبری قرار دهند. علاوه بر این، بسیاری از این فیلترشکن‌ها به دلیل نقص‌های امنیتی یا دسترسی به سرورهای نامطمئن، خود عاملی برای کندی سرعت اینترنت می‌شوند، بنابراین رشد بازار سیاه فیلترشکن‌ها نشان‌دهنده ضعف سیاست‌های اینترنتی و محدودیت‌های ناکارآمد است. این وضعیت باعث کاهش اعتماد عمومی به نهادهای دولتی و سیاستگذاران ارتباطی می‌شود. بسیاری از مردم احساس می‌کنند که به جای حل مشکلات اساسی اینترنت، دولت تنها به اعمال محدودیت‌های بیشتر و افزایش کنترل می‌پردازد. بازار سیاه فیلترشکن‌ها نه‌تنها از نظر امنیتی و اجتماعی مشکلاتی ایجاد می‌کند، بلکه از نظر اقتصادی نیز تبعات منفی دارد. سرمایه‌ای که می‌تواند در جهت توسعه زیرساخت‌ها و بهبود خدمات اینترنتی استفاده شود، در بازار سیاه و به جیب افراد سودجو می‌رود. این مساله نشان‌دهنده ضعف در مدیریت و نظارت بر بازارهای ارتباطی و فناوری اطلاعات است.
در نهایت عملکرد شرکت ارتباطات زیرساخت نشان می‌دهد که این شرکت در سال ۱۴۰۲ با چالش‌های جدی مواجه بوده است. عدم سوددهی همراه با نارضایتی عمومی از کیفیت خدمات و هزینه‌های بالای اینترنت، نیازمند بازنگری و اصلاحات جدی در سیاست‌ها و مدیریت این شرکت است. رشد بازار سیاه فیلترشکن‌ها نشان‌دهنده ناکارآمدی سیاست‌های محدودکننده و نیاز به بازنگری در سیاست‌های ارتباطی و اینترنتی کشور است.
برای بهبود وضعیت موجود پیشنهاد می‌شود دولت و نهادهای مرتبط با بررسی دقیق عملکرد شرکت ارتباطات زیرساخت، تغییرات لازم را در ساختار مدیریتی و سیاستگذاری این شرکت اعمال کنند. لازم است سیاست‌های اینترنتی کشور با توجه به نیازها و خواسته‌های کاربران و با هدف بهبود کیفیت خدمات و کاهش هزینه‌ها، بازنگری شوند. تنها با اتخاذ چنین رویکردی می‌توان امیدوار بود که در آینده، شرکت ارتباطات زیرساخت نه‌تنها به سوددهی برسد، بلکه رضایت عمومی را نیز جلب کند و به توسعه اقتصادی و اجتماعی کشور کمک کند.