9 - 11 - 2019
ذبح قانون با شمشیر سلیقه
از ابتدای سال جاری که در کشور به ویژه در پایتخت حجم تولید آثار تئاتری در قیاس با دیگر استانها و شهرستانها (به سبب پررنگتر بودن مفهوم رقابت میان گروهها و تماشاخانهها) بیش از هر جای دیگری جلوهگری میکند، سه اثر نمایشی عروس مردگان به کارگردانی امیدرضا سپهری، عاشقانههای خیابان به کارگردانی شهرام گیلآبادی و همین اواخر نمایش امشب اینجا به کارگردانی مژگان خالقی در میانه راه با نظر شورای نظارت و ارزشیابی اداره کل هنرهای نمایشی از اجرای عمومی بازماندند.
این روند تا آنجا بود که موارد مورد تذکر این شورا را بار دیگر در کار لحاظ کرده و در مسیر صحیح اجرای عمومی با تبعیت صفر تا صدی از قوانین موجود در زمینه تولید و اجرای عمومی آثار نمایشی در کشور، همچنان روی صحنه بمانند.
از میان سه اثر نامبرده، مجوز اجرای نمایش عاشقانههای خیابان با وجود دریافت تذکرهای متعدد شورا و رعایت نکردن آن از سوی گروه اجرایی به شکل کامل لغو شد. اما دو اثر دیگر بعد از پشت سر گذاشتن موارد اصلاحی بار دیگر اجرای عمومی را از سر گرفتند.
امشب اینجا و تجربه ۷۲ ساعت وقفه در اجرای عمومی
نمایش امشب اینجا به کارگردانی مژگان خالقی و دراماتورژی محمد چرمشیر که از ۲۴ شهریور در سالن سمندریان مجموعه تماشاخانه ایرانشهر اجرای عمومی آن آغاز شد به دلیل رعایت نکردن برخی موارد اصلاحی از ۴ تا ۷ مهر توقیف شد و بعد از رعایت موارد اصلاحی توسط شورای ارزشیابی و نظارت اداره کل هنرهای نمایشی بار دیگر به صحنه بازگشت.
نظارت در ۳ وجه متن، آمادگی گروه برای اجرای عمومی و در خلال اجرا
مدیر اداره ارزشیابی و نظارت اداره کل هنرهای نمایشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در گفتوگو با ایرنا درباره شیوه اعطای مجوز به گروههای تئاتری برای اجرای عمومی گفت: نظارت این اداره در سه بخش متن، آمادگی گروه برای اجرای عمومی و ارزشیابی در خلال شبهای اجرا، قوانین خود را در بخش بازبینی لحاظ میکند.
سیدوحید فخرموسوی ادامه داد: هر کدام از این سه بخش – متن، آمادگی گروه برای اجرای عمومی و نظارت در خلال اجرا – اگر نیازمند اصلاحات باشد به شکل مکتوب به کارگردان ارائه میشود. اما مساله اصلی آن است زمانی که نمایشی در روند اجرای عمومی توقیف و ملزم به اجرای برخی از اصلاحات میشود مدام از زبان کارگردان محترم میشنویم به ما اطلاع داده نشده در حالی که نه تنها به شکل شفاهی یا کتبی به گروه انتقال داده شده بلکه روال اصلی ما بر این است که نخستین تذکرها به سالن میزبان و مدیریت آن ارسال شود.
وی درباره چرایی ارسال دلایل برای بازبینی یا الزام به اجرای برخی اصلاحات به شکل نامه رسمی به مدیریت سالن یادآور شد: همه اینها برگرفته از نظام جاری و قوانین اجرای عمومی در کشور است. در حقیقت متن و اعضای گروه تئاتری توسط سالنهایی که برای میزبانی آن گروه خود را آماده میکنند برای شورای نظارت و ارزشیابی به شکل نامه مکتوب ارسال میشود. روند نظام اداری ما را بر آن میدارد با تمام احترام به گروه نمایشی، در پاسخ به درخواست سالن که برای پذیرش متن و انجام روند بازبینی گروه تئاتری برای اجرا در آن سالن از طریق نامه رسمی ما را خطاب قرار داده است ما نیز نامه خود را به آن تماشاخانه ارسال کنیم.
در روند بازخوانی متن اگر نمایشنامه نیازمند اصلاح باشد تمام موارد به گروه اعلام میشود. همچنین بعد از تغییر و اصلاحات و تایید نهایی متن، زمانی که گروه برای اجرای عمومی خود را جهت بازبینی اثر شورای نظارت و ارزشیابی معرفی میکند اجرا به شکل کامل در تمام ابعاد اعم از لباس، دکور، موسیقی گریم در کنار کارگردانی و بازیگری بازبینی میشود. در این مرحله اگر مواردی نیازمند اصلاح باشد موارد به گروه و کارگردان اعلام میشود.
قواعد هنر زنده تئاتر را میشناسیم اما اولویت با قانون است
فخرموسوی افزود: تئاتر هنری زنده است و مانند سینما نیست که در قالب یک اثر واحد و بدون تغییر در هر نوبت اکران در مواجهه با مخاطب قرار گیرد، به واسطه همین حس زنده بودن تئاتر ناخودآگاه اجرای هر شب با شب قبلی تفاوتهایی دارد. اما این تفاوتها نباید سبب شود چارچوب قوانینی که به گروه و سالن از سوی شورای نظارت و ارزشیابی به عنوان قوانین وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برای اجرای عمومی آثار نمایشی اعلام شده مورد بیتوجهی قرار گیرد.
این مدیر تئاتری تاکید کرد: هر زمان که در خلال اجرا، مواردی را مشاهده و احساس کنیم اثری که در حال اجرای عمومی است در متن و در ساحت اجرا تطبیقی با دو بازبینی قبلی (متن و اجرا) نداشته برای اصلاح موارد به گروه تذکر میدهیم، اجرا را متوقف میکنیم و بعد از اعمال اصلاحات بار دیگر کار بازبینی و اجرای عمومی از سر گرفته میشود.
اعضای شورا و گروه اجرایی از یک خانواده هستند. ما نیز به وقت و سرمایهای که یک گروه برای تولید اثر تئاتری صرف میکنند احترام میگذاریم و برخی اتفاقات را که با قوانین، چارچوبهای مبتنی بر ارزشهای عرفی و شرعی ما در تعارض نیست و در برخی از کارها مشاهده میکنیم مماشات کرده و در شکل تذکر شفاهی نکات را به گروه هنرمند اعلام میکنیم تا خدشهای در اجرای عمومی آنها وارد نشود.
وی گفت: اما نباید این نکته را فراموش کنیم که دغدغه همه ما نظام، انقلاب و حفظ و تقویت همبستگی ملی در ساحت دولت جمهوری اسلامی ایران است. اگر کوچکترین موردی در زمینه انحراف از چنین خطوطی که هنرمندان در همان گام نخست متعهد به انجام آن هستند را مشاهده کنیم در هر مرحلهای از روند اجرای عمومی که باشد کار را متوقف کرده، به گروه تذکرات لازم را میدهیم و بعد از اعمال اصلاحات و بازبینی مجدد بار دیگر مجوز اجرای گروه صادر میشود.
فخرموسوی تاکید کرد: اعطای مجوز برای اجرای عمومی گروههای تئاتری در حیطه تخصصی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است و این وزارتخانه در حوزه معاونت هنری و بازوی اجرایی آن در عرصه تئاتر یعنی اداره کل هنرهای نمایشی وظیفه صیانت و پاسداری از ارزشهای جاری در جامعه انقلابی و اسلامیمان را داراست. با وجود این نکته نیز مفهوم همکاری برای اجرای عمومی، تعاملی دوطرفه است. وقتی سالن یا گروهی تقاضای اجرا میکند یعنی پذیرفته در قالب چارچوبها و قوانین وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی کار خود را به صحنه ببرد. اگر از این مسیر منحرف شود در هر جایگاهی که باشد به واسطه نص صریح قانون برخورد میشود.
وی یادآور شد: مسالهای به نام نگاه سلیقهای یا بازتاب نظریات افراد با سلایق خاص هیچگاه مدنظر شورای ارزشیابی و نظارت و در مقام بزرگتر اداره کل هنرهای نمایشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نبوده و نیست. ارجاع اول و آخر ما به نص صریح قانون است. دغدغههای نظام، شانیت انقلاب و آرمانهای جمهوری اسلامی ایران مهمترین خطوط قرمز شورای نظارت و ارزشیابی اداره کل هنرهای نمایشی است. در این حوزه اهل مماشات نیستیم و با تمام گروهها یکسان با نگاه و زبان قانونی برخورد میشود.
نظارت بر آثار نمایشی فرآیندی مستمر است
مدیرکل اداره هنرهای نمایشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز در گفتوگو با ایرنا ضمن تایید صحبتهای فخرموسوی گفت: صدور مجوز اجرای عمومی آثار با چارچوب و ساختار آثار نمایشی تحت قوانین اداره کل هنرهای نمایشی تبیین شده است. در این مسیر مصوبات قانونی در مسیر صدور پروانه تایید متن و اجرای نمایش برای گروهها به شکل یکسان وجود دارد. به گونهای که بعد از آغاز اجرای عمومی نیز کارشناسان شورای نظارت و ارزشیابی اداره کل هنرهای نمایشی هنگام شبهای اجرای عمومی نیز کار نظارت خود را به شکل مستمر با استناد بر همان نظام و چارچوب قوانین انجام میدهند.
شهرام کرمی ادامه داد: اگر اجرای عمومی آثار خارج از قوانین نظاممند اداره کل هنرهای نمایشی از دید اعضای شورای نظارت و ارزشیابی باشد در گام نخست به سرپرست گروه یا کارگردان اعلام و به شکل رسمی طی نامهای به مدیریت سالن اطلاع داده میشود تا برای اصلاح و رعایت آن موارد اقدام کنند.
البته میپذیریم نمایش به سبب زنده بودن و در برخی شبها به واسطه انرژی و بازخورد میان مخاطبان و هنرمندان صحنه و بهره بردن این هنر از نگاه خلاقانه ممکن است از برخی چارچوبها و قوانین جاری در مسیر نظارت و ارزشیابی و مواردی که گروه بعد از پشتسر گذاشتن آنها تایید اجرای خود را گرفته، عدول کند که به محض این رخداد از طریق شفاهی و ارسال نامه، موارد به مدیریت سالن انتقال داده میشود.
مدیرکل اداره هنرهای نمایشی تاکید کرد: اما زمانی که گروه بعد از اعلام اصلاح موارد تغییری در اجرا نداده باشند یا حتی بیتوجه به آن موارد، قانونگریزی خود را صرفا به واسطه همراهی هرچه بیشتر مخاطب افزایش دهند، مجوز اجرای عمومی را لغو میکنیم و حتی از طریق نامه موارد را به مدیریت سالن اطلاع میدهیم. تا امروز هیچ موردی نبوده (برخلاف گفته کارگردانان) که به آثار نمایشی که تاییدیه و اصلاح موارد گفتهشده از سوی شورای ارزشیابی و نظارت اداره کل، از قبل اطلاعی به کارگردان داده نشده باشد.
کرمی با تاکید بر آنکه تعامل، گفتوگو و اندیشهورزی در خانواد تئاتر یادآور شد: اتفاق تلخ برای شورای نظارت و ارزشیابی آن است که مانع اجرای یک اثر نمایشی شود زیرا هدف ما تعامل است. اما وقتی بعد از تذکرات مختلف گروه توجهی به این نکتهها نمیکند اولویت برای ما نص صریح قانون و التزام به رعایت امنیت اخلاقی و اجتماعی مخاطبان جامعه فرهنگی است و بیهیچ تردید ضامن اجرای قوانین دغدغهمند نظام، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به عنوان بازوی متولی امور فرهنگی و هنری دولت به شمار میرود.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد