تَرَک گنبد مسجد سید اصفهان در اثر فرونشست

ایرنا- عضو کارگروه تخصصی فرونشست اصفهان گفت: آسیب‌های سازه‌ای بنای مسجد سید اصفهان از جمله تَرَک عمیق دیواره‌ها، گنبد و سقف در راستای تَرَک فرونشستی عمیق و طولانی ایجاد‌شده در زمین بوده و این تَرَک (Fissure) فرونشستیِ زمین هم پس از برداشت کاشی‌های کف به وضوح قابل مشاهده است. بهرام نادی اظهار کرد: بخش اول آسیب‌های سطحی و معماری بنا همانند تخریب کاشی‌های کف ناشی از نگهداری نا‌صحیح این بنای تاریخی است، اما بخش دوم و اساسی آسیب‌ها به فرونشست زمین برمی‌گردد. وی افزود: نشست نامتقارن زمین، ناشی از فرونشست و برداشت بی‌رویه آب‌های زیرزمینی سبب ایجاد ترک در زمین می‌شود و در ادامه، این ترک‌ها به سازه منتقل می‌شود‌، زیرا سازه‌های مصالح بنایی و تاریخی توان تحمل تنش‌های شدید ناشی از تَرَک زمین و فرونشست را ندارند.
این متخصص سازه گفت: ترک‌های سازه‌ای مسجد سید ناشی از فرونشست را نباید در نبود متولی مسجد جست‌و‌جو کرد و این ترک‌‌ها ناشی از عدم وجود متولی در بخش کنترل و مدیریت منابع آب سطحی و زیرزمینی است.
وی افزود: مرمت بنای مسجد سید بدون کنترل منابع آب زیر‌زمینی، ناپایدار خواهد بود و وقوع و بروز مجدد ترک و آسیب‌های سازه‌ای و غیر‌سازه‌ای دور از انتظار نیست. نادی گفت: چگونه می‌توان امیدوار بود که اسکلت سازه مصالح بنایی، بنا شده در منطقه‌ای با نرخ فرونشست تحمیلی سه تا پنج سانتیمتر در سال ( ۳۰ تا ۵۰ سانتیمتر در ۱۰ سال) بتواند بدون شکست در مقابل این تنش غیر قابل تصور دوام بیاورد. وی تصریح کرد: نتیجه این است که بدون مطالعه فرونشست شامل تعیین عمق و ابعاد ترک با ابزاری مشابه دستگاه نفوذگرِ رادار(GPR) و نرخ دقیق نشست نامتقارن با ابزاری مشابه دستگاه موقعیت‌یاب مکانی(GPS) نمی‌توان اقدام به مرمت سطحی کرد.