رقابت دلار و روبل

محمدصادق جنان‌صفت
این روزها قیمت هر دلار آمریکا به پول ایران برخلاف دو، سه روز پیش قصد دارد با یک جهش به بالاتر برود و رکورد تازه‌ای ثبت کند. این در حالی است که بانک مرکزی باید از همه نیروهای تبلیغاتی و نیز کاهنده استفاده کند تا شوق داشتن و خرید دلار را کاهش دهد.

چرا دلار با همه خبرهای رسمی و غیررسمی و اصیل و نااصیل که از سوی برخی رسانه‌ها منتشر می‌شود تا قیمت دلار را بشکنند اما این ارز با اعتبار همچنان بر بلندی ایستاده است؟ در همه سال‌های تازه‌سپری‌شده داستان‌های پرشماری درباره دلارهایی که در سبد پس‌انداز خانواده‌های ایرانی نگه داشته می‌شود از سوی بالانشینان نوشته شده یا در حال نوشته شدن است. برآوردهای داستان‌ها نشان می‌دهند شهروندان ایرانی شاید نزدیک به ۲۰ میلیارد دلار آمریکا در اندازه‌های کوچک و بزرگ برای روز مبادا نگه داشته‌اند.
در مقابل، تا امروز حتی یک نوشته هم در نگه داشتن روبل از سوی شهروندان ایرانی وجود نداشته است. چرا ایرانیان با هر میزان دانش، سن، سال، جنسیت و محل درآمد، عاشق دلار آمریکا شده و هنوز نیز هستند و یکی از ترس‌های دولت‌ها در ایران همین دلدادگی ایرانیان به دلار است؟ حقیقت ناب این است که دلار آمریکا تنها در ایران نیست که دلدادگان پرشمار دارد بلکه همه شهروندان جهانی این پول معتبر را دوست دارند و هیچ علاقه ویژه‌ای به روبل روسی ندارند. به همین دلیل است که می‌دانند دلار یعنی قدرت، دلار یعنی نقدشوندگی در بالاترین سطح و دلار یعنی پولی که به این زودی از چشم نمی‌افتد. این دلدادگی ایرانیان به دلار کار نهادهای قدرت را سخت کرده است؛ زیرا هر چه دلار در برابر ریال تقویت شود از عشق شهروندان به دلار کاسته نمی‌شود و بر قدرت پس‌اندازشان افزوده می‌شود. شهروندان ایرانی برخلاف دولتمردان نیک می‌دانند که نباید منابع پس‌اندازی خود را به پول‌هایی تخصیص دهند که در کشور صاحب پول نیز چندان جدی گرفته نمی‌شود.
از سوی دیگر اما واقعیت تمام‌عیار این است که دولتمردان به جای ترمیم روابط با کشوری که بیشترین قدرت را دارد و پولش جهان‌رواست دنبال دوستی کامل و تمام‌عیار با کشوری است که پولش در ایران و جهان محبوبیتی ندارد و پول دست‌چندم محسوب می‌شود. دولتمردان ایران باید راه خود را تغییر دهند یا شهروندان ایرانی؟ بدیهی است در صورتی که مناسبات به گونه‌ای باشد که نظام سیاسی درک کند شهروندان شاید در ظاهر مرگ بر آمریکا بگویند اما در دل به دلار عشق می‌ورزند و می‌خواهند در هر دوره زندگی خود دلار بیشتری پس‌انداز کنند شاید بخواهد نگاه خود را به مسکو تعدیل کند.