پرونده پیچیده سهام عدالت

برگه‌های سهام عدالت در قیمت‌های اسمی ۴۰۹ هزار تومانی، ۴۹۲ هزار تومانی، ۵۳۲ هزار تومانی و یک میلیون تومانی در هفته دوم مهرماه به ترتیب با کاهش ۲۰۶ هزار تومانی، ۲۴۸ هزار تومانی، ۲۶۸ هزار تومانی و یک میلیون و ۵۰۵ هزار تومانی نسبت به هفته گذشته مواجه شده‌اند.
با آزادسازی سهام عدالت در اردیبهشت سال ۱۳۹۹، قیمت این سهام متاثر از وضعیت بازار سرمایه در آن روزها، بحث مشمول بودن یا نبودن سهام عدالت داغ شد. در حالی که طبق آمار حدود ۴۹ میلیون نفر دارای سهام عدالت هستند، اما هنوز تعدادی از افراد نتوانسته‌اند سهام خود را دریافت کنند. به عبارت دیگر، طی سال‌های گذشته افرادی وجود داشته‌اند که با وجود اینکه در شمار دهک‌های کم‌درآمد جامعه هستند، مشمول این سهام نشده‌اند. دولت دوازدهم درحالی به کار خود پایان داد که اعلام شد پرونده ثبت‌نام سهام عدالت بسته شده است و امکان اینکه مشمول جدیدی پذیرفته شود وجود ندارد. با این حال برخی نمایندگان مجلس همچنان قول تخصیص سهام عدالت به جاماندگان را می‌دادند و آمارهای مختلفی نیز از جاماندگان ارائه می‌شد و در نهایت نیز زمزمه‌های یک جامعه آماری ۲۰ میلیون نفری نیز به گوش رسید. البته این آمار هرگز از سوی هیچ مسوولی تایید نشد تا اینکه نمایندگان مجلس شورای اسلامی در لایحه بودجه سال ۱۴۰۱، در مصوبه‌ای راهکاری برای تعیین‌تکلیف جاماندگان سهام عدالت در سال ۱۴۰۱ مشخص کردند.
جاماندگان سهام عدالت همچنان منتظر هستند تا مصوبه دولت اجرایی شود و آنها بتوانند سهام خود را دریافت کنند. طبق مصوبه مجلس، دولت موظف شد از محل باقیمانده سهام متعلق به دولت یا شرکت‌های دولتی در بنگاه‌های قابل واگذاری در هر بازار موضوع گروه‌های (۱) و (۲) ماده (۲) قانون اجرای سیاست‌های کلی اصل چهل و چهارم (۴۴) قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران مصوب ۲۵ خردادماه ۱۳۸۷ و اصلاحات و الحاقات بعدی آن، نسبت به واگذاری سهام عدالت به مددجویان جامانده تحت پوشش کمیته امداد امام خمینی (ره)، مددجویان سازمان بهزیستی کشور و تمامی افرادی که از سهام عدالت برخوردار نشده‌اند اقدام کند. به گزارش فارس حدود سه ماه قبل حسین قربازاده، رییس سازمان خصوصی‌سازی، از شناسایی جاماندگان سهام عدالت تحت پوشش کمیته امداد و بهزیستی خبر داد و اعلام کرد: تعداد جاماندگان تحت پوشش این دو نهاد در مجموع حدود سه میلیون و ۳۳۷ هزار و ۷۰۰ نفر هستند که حدود دو میلیون و ۲۵ هزار نفر تحت پوشش بهزیستی و حدود یک میلیون و ۳۰۰ نفر تحت پوشش کمیته امداد قرار دارند.
شرکت‌های مشمول واگذاری
در همین زمینه، هیات وزیران وزارت امور اقتصادی و دارایی را مکلف کرد، از محل باقیمانده سهام متعلق به دولت در بانک‌های صادرات، ملت و تجارت، شرکت کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران، شرکت مخابرات ایران و صنایع پتروشیمی خلیج‌فارس، نسبت به واگذاری مستقیم سهام به افراد فاقد سهام عدالت تحت پوشش کمیته امداد امام خمینی (ره) و سازمان بهزیستی کشور اقدام کند.
براساس مصوبه هیات وزیران، مبلغ سهام مورد واگذاری به هریک از مشمولان معادل حداکثر یکصد میلیون ریال با اعمال ۵۰ درصد تخفیف به صورت اقساط سالانه و به مدت ۱۰ سال خواهد بود. همچنین افراد مشمول این تصویب نامه، توسط نهادهای ذی‌ربط شناسایی و معرفی خواهند شد و احراز عدم تخصیص سهام عدالت به آنان (در مقطع واگذاری سال ۱۳۸۵) برعهده سازمان خصوصی‌سازی خواهد بود. سازمان خصوصی‌سازی نیز مکلف است از طریق سازمان بورس و اوراق بهادار و تسویه وجوه، نسبت به انتقال سهام به کد سهامداری هریک از مشمولان اقدام کند.
تکلیف نامعلوم جاماندگان
در مورد سایر افراد واجد شرایط وزارت اقتصاد و وزارت رفاه باید در یک ساز‌و‌کار علمی افراد را شناسایی کنند. در حال حاضر سازوکاری به غیراز پایگاه رفاه ایرانیان وجود ندارد و معاونت مربوطه در وزارت رفاه لیست افرادی که در شش دهکی درآمدی هستند و سهام عدالت ندارند را مشخص کرده است اما تعداد آنها نهایی نیست. زمانی هم که تعداد مشخص شود، باید برای منابع از سوی دولت و مجلس تدبیری اندیشیده شود.
ارزش سهام عدالت
سبد سهام عدالت از تعدادی سهام ارزنده و نمادهای بزرگ بازار سرمایه تشکیل شده است که در هفته‌‌های گذشته با نوسان در میزان ارزش همراه بوده است.
سهام عدالت در هفته اول مهرماه پس از هفته‌ها افت، با رشد ۸۲ صدم درصدی روبه‌رو شد، اما در هفته دوم مهرماه ارزش سهام عدالت با کاهش ۷۳/۳ روبه‌رو شده است. این مساله در حالی رخ داده است که شاخص کل بورس در این هفته با کاهش ۴/۲ درصدی و شاخص کل هم‌وزن بورس نیز کاهش ۱/۳ درصدی داشته‌اند. برگه‌های سهام عدالت در قیمت‌های اسمی ۴۰۹ هزار تومانی، ۴۹۲ هزار تومانی، ۵۳۲ هزار تومانی و یک میلیون تومانی در هفته دوم مهرماه به ترتیب با کاهش ۲۰۶ هزار تومانی، ۲۴۸ هزار تومانی، ۲۶۸ هزار تومانی و یک میلیون و ۵۰۵ هزار تومانی نسبت به هفته گذشته مواجه شده‌اند. بسیاری از کارشناسان معتقدند، نمادهای حاضر در سبد سهام عدالت از ارزنده‌ترین سهم‌های بازار سرمایه هستند.
با این حال، ارزش برگه‌های سهام عدالت در برگه‌های مختلف به ترتیب برابر است با ۵ میلیون و ۳۵۰ هزار تومان، ۶ میلیون و ۴۳۶ هزار تومان، ۶ میلیون و ۹۵۹ هزار تومان و ۱۳ میلیون و ۸۱ هزار تومان.
ارزش فعلی سهام عدالت نسبت به دوران اوج بازار در مرداد‌ سال ۹۹ با افت ۶۶ درصدی مواجه شده است. از مهم‌ترین دلایل ریزش قیمت سهام عدالت، ‌ضعف مدیریت در شرکت‌های سرمایه‌گذاری و عدم برگزاری مجامع این شرکت‌ها و نیز نبود بازارگردان حرفه‌ای برای این شرکت‌ها به شمار می‌رود.
گفتنی است ارزش سهام عدالت نسبت به اول مرداد سال گذشته برای سه نوع سهام عدالت، به ترتیب با کاهش قیمت ۱۰ میلیون و ۲۹۱ هزار تومانی، ۱۲ میلیون و ۳۰۴ هزار تومانی، ۱۳ میلیون و ۳۰۵ هزار تومانی و ۲۵ میلیون و ۱۰ هزار تومانی روبه‌رو شده است.