29 - 12 - 2019
سرپناهی به نام خیابان
گروه جامعه- یکی از معضلات زندگی شهری که در ایران نیز در حال شکلگیری و رشد است، پدیده کودکان خیابانی است. برخی محققان قدمت این پدیده را حداقل ۵۰ سال میدانند اما نظرات مختلف دیگری نیز در این زمینه ابراز شده است. مقاله حاضر تلاشی است در سببشناسی، تاریخچه، تعاریف کودکان کار و خیابان و نقش مددکاران اجتماعی در ساماندهی این کودکان. انقلاب صنعتی در نیمه دوم قرن هفدهم، پایههای دنیای قدیم را در هم ریخت. روندی که در تغییرات سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، علمی و دینی جامعه از رنسانس آغاز شده بود، با انقلاب صنعتی به اوج خود رسید و دنیای جدید رابطه خود را با دنیای کهن به طور کامل قطع کرد.
کار کودکان به شکل امروزی، پدیدهای شهری است یعنی شهر و مسائل مختلف آن است که پدیده کار کودکان را به شکل امروزی مطرح میکند. برای شناخت کار کودکان، به نظر میرسد نگاهی به تاریخچه شهر و آمیختگی آن با صنعت، خالی از فایده نباشد. اولین شهرهای جهان بر مبنای نظر گوردون چایلد در بینالنهرین حدود ۳۰۰۰ سال قبل از میلاد مسیح پدید آمدند و شهرهایی را به وجود آوردند که بین ۱۲۰۰۰ تا ۲۴۰۰۰ نفر سکنه داشتند.
واژه کودک خیابانی در تمام دنیا پذیرفته نشده است. برخی به دلایل فرهنگی معتقدند که این واژه از خیابان که یکی از محلهای ویژه اجتماعی شدن به ویژه در کشورهای گرمسیر است، محلی خطرناک و غیراخلاقی در ذهن تداعی میکند. برخی دیگر معتقدند که این واژه واقعیت را از آنچه که هست کوچکتر میکند زیرا این واژه مدعی این است که تمام «کودکان در حاشیه قرار گرفته» را دربر میگیرد. حتی برخی آن را عوامفریبانه میدانند، زیرا حقیقتی که این اصطلاح را نشان میدهد، به همان اندازه که زشت به نظر میرسد نیست.
توانمندسازی مددکاران اجتماعی برای آموزش کودکان کار و خیابان
مریم شیردل، مدیر اداره پیشگیری و ارتقای سلامت اجتماعی سازمان رفاه، خدمات و مشارکتهای اجتماعی شهرداری تهران از انعقاد تفاهمنامه همکاری مشترک با جهاد دانشگاهی علومپزشکی شهیدبهشتی جهت توانمندسازی مددکاران اجتماعی خبر داد و با اشاره به اقدامات و برنامههای این مرکز در راستای ساماندهی کودکان کار و خیابان، به همکاری با جهاد دانشگاهی علومپزشکی شهید بهشتی اشاره کرد و گفت: طی نیازسنجیهای صورت گرفته از کودکان کار و خیابان متوجه شدیم که بسیاری از این کودکان دچار اختلالات روانشناختی و نیازمند مشاوره و آموزشهای خاص هستند که برای پاسخ به این نیاز طرحی مشترک با جهاد دانشگاهی برگزار کردیم.
وی با اشاره به شناسایی بیش از ۳۷۰۰ کودک نیازمند آموزش و مشاوره، ادامه داد: از آنجا که ارائه آموزش جداگانه به تکتک این کودکان دشوار بود، براساس طرح ارائه شده از سوی جهاد دانشگاهی علومپزشکی شهیدبهشتی مقرر شد مددکاران اجتماعی تشکلهای مردمنهاد همکار با شهرداری در مراکز پرتو و پایگاههای خدمات اجتماعی شهرداری با گذراندن دورههای آموزشی ارائه شده توسط معاونت پژوهشی این واحد جهاد دانشگاهی، در قالب مربی این آموزشها را به کودکان کار و خیابان منتقل کنند.
شیردل با اشاره به طرح توانمندسازی مددکاران اجتماعی طی امضای تفاهمنامه همکاری مشترک با جهاد دانشگاهی علومپزشکی شهید بهشتی، اظهار کرد: در این راستا طی چند نوبت دورهها و کارگاههای آموزشی مختلفی از جمله تربیت جنسی، اختلالات یادگیری، مشکلات رفتاری کودکان، بیشفعالی، آشنایی با اختلالات شایع دوران کودکی، آشنایی با اختلالات یکپارچگی حسی و حرکتی برای مددکاران اجتماعی مراکز پرتو و پایگاههای خدمات اجتماعی شهرداری تهران برگزار میشود. دوره بعدی کارگاهها از مهر ماه برگزار میشود و در پایان دوره نیز گواهینامه و مدرک پایان دوره به شرکتکنندگان اعطا میشود.
مدیر اداره پیشگیری و ارتقای سلامت اجتماعی شهرداری با اشاره به وظایف سازمان خدمات و مشارکتهای شهرداری تهران در حوزه کودکان کار و خیابان، اظهارکرد: ساماندهی کودکان کار خیابان از طریق مشارکت و ایجاد زیرساخت برای «انجیاو»های فعال در این حوزه یکی از وظایف اداره پیشگیری و ارتقای سلامت اجتماعی شهرداری است که از طریق اسناد بالادستی تعیین شده است. در حوزه ساماندهی کودکان کار با سازمانها و موسسات فعال و دارای مجوز بهزیستی نیز مشارکتهای گستردهای داریم. ارائه خدمات بهداشتی و درمانی رایگان به کودکان و والدین آنان، خدمات مشاوره، مددکاری، روانشناختی، خدمات تحصیلی برای کودکان بازمانده از تحصیل و سوادآموزی ویژه والدین، برگزاری دورهها و کارگاههای سوادآموزی، خانواده سالم و تکنیکهای فرزندپروری برخی از این برنامههای مشارکتی است.
قانون خفته
در ماده ۷۹ قانون کار گفته شده که کار کودکان زیر ۱۵ سال ممنوع است، اما همین قانون کار کودک را در ماده ۸۰ به رسمیت شناخته است. در این ماده کودکان ۱۵ تا ۱۸ سال رسما به عنوان کارگر نوجوان به رسمیت شناخته میشوند و حتی میتوانند بیمه شوند. ماده ۸۴ نیز به شرایطی مانند اینکه کار به جسم و روح کودکان آسیب نزند، ساعت کار کمتر داشته باشد و… اشاره کرده است. در عین حال ایران در کنار سایر کشورها مقاولهنامهای را با سازمان بینالمللی کار امضا کرده که دولتهای مذکور در آن متعهد شدهاند سن کار کودک را تعریف کرده و در بندی کارهایی که کودکان نباید انجام دهند را مشخص و اعلام کنند. از سوی دیگر آییننامه ساماندهی کار کودکان کار و خیابان نیز وجود دارد، البته شخصا با عنوان «ساماندهی» کودکان کار مخالف هستم چراکه معتقدم انسان شیء، کالا یا ابزار نیست که ساماندهی شود.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد