23 - 12 - 2019
دیوار بیاعتمادی میان ایران و اروپا
حمید تهرانی- برای بسیاری از ناظران مسائل ایران، برداشته شدن گام سوم کاهش تعهدات تهران در برجام امری حتمی و غیرقابل گریز مینماید. حتی پیشنهاد شیرینی که فرانسویها به ایران داده و قول گشایش یک خط اعتباری را بر زبان آوردهاند نیز آنقدر برای رهبران ایران جذاب نبود که منجر به انجام اقدام عملی برای نجات روند کاهش تعهدات ایرانیها شود. از این بابت شاید همان هنگام که این پیشنهاد بر زبان آورده میشد اروپاییها میدانستند حداقل برای برداشته نشدن گام سوم کاهش تعهدات زمان از دست رفته است و امید چندانی به توقف آن وجود ندارد هر چند که ممکن است این پیشنهاد و گامی که اروپا برای اجرایی شدن برخواهد داشت، از اجرای گام چهارم ایران جلوگیری کند.
دلیل این ناامیدی البته به رفتار اروپا بازمیگردد. بلافاصله پس از خروج آمریکا از توافق هستهای و هنگامی که ایران برای مقابله با سیاستهای خصمانه واشنگتن هیجان زیادی داشت، رهبران اروپایی ایران را به اتخاذ موضعی آرام و سیاست صبر توصیه و تاکید کردند که مقابله با تحریمهای ایالات متحده، موضوعی نیست که بتوان با عجله و هیجان درباره آن صحبت کرد یا تصمیم گرفت. اروپاییها حتی برای اطمینان دادن به تهران، تعهدات خود را فهرست و تاکید کردند که به این تعهدات در یک زمانبندی مشخص و با رعایت مصالح دو طرف عمل خواهند کرد. میتوان مشاهده کرد که تمام تعهدات ابراز شده از سوی اروپاییها- که اتفاقا تمام خواستهها و نیازهای اقتصادی و تجاری ایران از برجام را نیز دربر میگرفت- هیچگاه عملی نشد و در یک نگاه بدبینانه چندان بیاساس نیست که گفته شود اروپاییها برای اجرایی شدن تعهدات خویش هیچ اقدام جدی، پیگیر و هدفمندی انجام ندادند. از این منظر آنچه تاکنون انجام شده تنها نمایش یک رفتار و به عبارت بهتر، تظاهر به نمایش رفتار برای خاموش کردن اعتراض ایران بوده است.
دستکم از شروع کاهش تعهدات تاکنون، ایران سیاست اعتماد و سکوت در برابر اروپاییها را کنار گذاشته و وعدههای آنان را فقط با وعده پاسخ داده است. احتمالا میتوان چنین ارزیابی کرد که وعدههای مقامات اروپایی برای خریدن زمان و در مجموع به نفع ایالات متحده است. دقیقا به همین دلیل است که ایران تنها براساس وعده و اظهارات اروپاییها تصمیم نگرفته و یا تصمیم خویش را تغییر نداده است. علاوه بر این اگر اروپاییها برای انجام تعهدات و وظایف خود در قبال توافق هستهای متوسل به گذاشتن یا تعیین پیششرط شدهاند، دقیقا میدانند در حالی که ایران پیششرطهای ایالات متحده را جدی نگرفته و قبول نکرده است، به طور حتم پیششرطهای اروپا را هم رد خواهد کرد. علاوه بر این موضع ظریف در این باره که ایران وارد مناسبات اروپا و آمریکا نخواهد شد دقیقا به این معنی است که اروپاییها حق ندارند برای جلب نظر واشنگتن ایران را هزینه کنند یا از سبد ایران برای حصول این امر خرج کنند. چه اگر ایران میخواست برای جلب نظر ایالات متحده هزینهای کند، نیاز به ورود اروپا نبود و تهران میتوانست مستقیما این هزینه را تقبل کند.
این نکته مهمی است که در تهران ایده غالب آن است که اروپا در مقابل ایالات متحده اقدام مهمی انجام نمیدهد و حتی ممکن است نوعی همدستی میان دو سوی آتلانتیک وجود داشته باشد. از این بابت سوال راهبردی آن است که آیا ارائه پیشنهادها و وعدههای جذاب نوعی خرید زمان به نفع آمریکا نیست؟
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد