شناسه خبر : 223883
19 - 11 - 2016
19 - 11 - 2016
احتمال بازگشت برجام به نقطه صفر
دکتر صلاحالدین هرسنی*
برجام محصول یک سلسله مذاکرات حول محور برنامه هستهای ایران بود که تحت اراده سیاسی ایران و گروه ۱+۵ شکل گرفت. هماکنون بیش از یک سال از انعقاد توافق هستهای و حدود هشت ماه از اجرای آن میگذرد. نگاهی به فرآیندهای طی شده و اجرای تعهدات از سوی طرفین مبین این واقعیت است که ایران به تعهدات خود به صورت کامل پایبند بوده که این موضوع هم مورد تایید طرفین غربی و هم آژانس انرژی هستهای قرار گرفته است اما در آنچه مربوط به انجام تعهدات از سوی آمریکا و کشورهای غربی است به نظر میرسد چنین نبوده و همواره کارشکنیهایی به ویژه از سوی آمریکا در لغو تحریمها و تداوم رویکردهای خصمانه در موضوع هستهای از سوی این کشور صورت گرفته و میگیرد. اگرچه آمریکا مدعی پایبندی به تعهدات خود در برجام است، اما رفتارهای این کشور هیچگاه با حسن نیت همراه نبوده است. تصویب و اعمال تحریمهای جدید علیه ایران به بهانههای غیرهستهای، تمدید قانون تحریم علیه ایران، مصادره اموال ایران در آمریکا، ممانعت از دستیابی ایران به سیستم مالی آمریکا و همچنین تصویب طرح جدید ضدایرانی کنگره مبنی بر منع فروش هواپیما به ایران، فضایی را ایجاد کرده که مانع از ورود شرکای اروپایی آمریکا به اقتصاد ایران و همکاری تجاری و اقتصادی آنها با ایران شده است. میتوان گفت که هدف اصلی آمریکا در این دوره جلوگیری از بهرهمندی ایران از مزایای پیشبینیشده در برجام است؛ موضوعی که در گزارش اخیر دبیرکل سازمان ملل منعکس شد و مورد اعتراض دولت آمریکا قرار گرفت. از سوی دیگر مقامات ایرانی و مسوولان هستهای کشورمان در روزها و هفتههای گذشته اعتراض خود را نسبت به رفتارهای آمریکا به انحای مختلف اعلام کردهاند و درباره بازگشت ایران به نقطه صفر و آغاز برنامههای تعلیق شده ایران در صورت تداوم کارشکنیهای آمریکا در اجرای توافق هشدار دادهاند. به طور کلی، تلاش طرفین توافق هستهای در ماههای گذشته این بوده است که رفتار آنها موجب متهم شدن آنها به نقض برجام نشود و هزینهها و پیامدهای نقض توافق را متحمل نشوند. آنها همچنان خود را متعهد به توافقات صورتگرفته میدانند این در حالی است که حسننیت ایران در اجرای توافق با سوءنیت آمریکا از یکسو و از سوی دیگر با تلاش شرکای اروپایی و شرقی برای میانجیگری میان ایران و آمریکا همراه شده است. تداوم این روند در ماههای آینده، اجرای برجام را با چالشهای جدیتری مواجه خواهد کرد و باید دید که آیا تلاشهای جهانی به ویژه از سوی ۱+۵ و سازمان ملل از یک سو و دیپلماسی تعاملبرانگیز و خواست ایران بر پایبندی تعهداتش نسبت به سازمان انرژی اتمی از طرف دیگر میتواند دولت جدید آمریکا را به انجام تعهداتش متقاعد کند که در غیر این صورت چه بسا باید شاهد شکلگیری یک روند معکوس در توافق هستهای و بازگشت طرفین به نقطه صفر باشیم؛ در صورت تکرار رفتارهای خصمانه و کارشکنانه کنگره تحت تسلط جمهوریخواهان و برخی دموکراتهای رادیکال ضدبرجام در کنار مواضع سردرگم و ضد و نقیض ترامپ این فرضیه را تقویت میکند.
*مدرس علوم سیاسی و روابط بینالملل
S.Harsani.k@gmail.com
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد