۳دستور کار بن‌سلمان در کاخ سفید
جهان صنعت – درحالی که قرار است محمد بن‌سلمان، ولیعهد عربستان روز سه‌شنبه برای نخستین‌بار پس از جنجال‌های مرتبط با قتل جمال قاشقچی به ایالات‌متحده سفر کند کارشناسان معتقدند که او در این سفر سه دستور کار مهم را دنبال خواهد کرد.
نخستین مساله بحث توافقات امنیتی و نظامی میان بن‌سلمان و دولت ترامپ است. در دوره بایدن روابط میان سعودی‌ها و ایالات‌متحده روبه سردی گراییده بود و باتوجه به ارتباط نزدیک بن‌سلمان با دونالد ترامپ یکی از مباحث مهم موضوع خرید جنگنده‌های اف-۳۵ از سوی سعودی‌هاست. در همین رابطه بن‌سلمان که پس از حدود هفت‌سال به واشنگتن می‌رود به گفته دونالد ترامپ قرار است موضوع خرید این جنگنده‌های پیشرفته را پیگیری کند. طبق گزارشی که در این خصوص یورونیوز منتشر کرده، دونالد ترامپ روز جمعه در جمع خبرنگاران گفته که سعودی‌هامی‌خواهند تعداد زیادی هواپیما بخرند. ترامپ گفته است من در حال بررسی این موضوع هستم. آنها از من خواستند آن را بررسی کنم. می‌خواهند تعداد زیادی جنگنده از نوع اف-۳۵ بخرند اما حتی بیشتر از این هم می‌خواهند!
پیوند مستحکم اقتصادی
جدای از بحث توافقات امنیتی و نظامی موضوع مهم دیگر در سفر بن‌سلمان به ایالات‌متحده مساله همکاری‌های اقتصادی میان دو کشور است. مطابق با اخبار منتشر شده در آستانه سفر محمد بن‌سلمان به واشنگتن برگزاری یک کنفرانس بزرگ سرمایه‌گذاری از سوی عربستان در آمریکا به‌عنوان بخش مکمل این سفر خود به‌تنهایی حامل پیام‌های اقتصادی و ژئوپولیتیکی مهمی است. ولیعهد عربستان طی سال‌های اخیر تلاش کرده نشان دهد که چشم‌انداز۲۰۳۰ نه صرفا برنامه‌ای داخلی بلکه یک چارچوب مشارکت بین‌المللی برای جذب فناوری، سرمایه و مشارکت‌های راهبردی است. بر این اساس کنفرانس سرمایه‌گذاری در آمریکا فرصتی برای برجسته‌سازی نقش عربستان به‌عنوان محور مالی جدید در اقتصاد جهانی و شریک کلیدی واشنگتن در دوران بازگشت ترامپ به قدرت به شمار می‌رود. در واقع این کنفرانس که میزبان سرمایه‌گذاران بزرگ، صندوق‌های مالی، مدیران شرکت‌های فناوری، انرژی و زیرساخت خواهد بود با هدف تثبیت جایگاه عربستان به‌عنوان مقصدی امن برای سرمایه‌گذاری طراحی شده است. بن‌سلمان بر این باور است که همکاری اقتصادی عمیق با آمریکا ضمن تقویت جایگاه داخلی او ابزار مهمی برای تضمین حمایت سیاسی دولت ترامپ از برنامه‌های منطقه‌ای و امنیتی عربستان است. درواقع او می‌کوشد تا نشان دهد که ریاض می‌تواند برای اقتصاد آمریکا ارزش واقعی و فوری ایجاد کند. به گفته کارشناسان، در سطح راهبردی نیز سیاست اقتصادی بن‌سلمان در قبال دولت ترامپ ترکیبی از جذب، بده‌بستان و جایگاه‌سازی است. ریاض می‌داند که ترامپ اهمیت ویژه‌ای برای پروژه‌های سرمایه‌گذاری بزرگ قائل است و پیوند دادن این پروژه‌ها به روابط دوجانبه می‌تواند نقش عربستان را به‌عنوان شریک اول آمریکا در خلیج‌فارس تثبیت کند. از سوی دیگر بن‌سلمان تلاش دارد از فضای سیاسی جدید برای به‌دست‌آوردن امتیازات کلیدی از جمله توافق دفاعی، دسترسی به فناوری‌های پیشرفته و حمایت واشنگتن از پروژه‌های داخلی بهره‌برداری کند. بنابراین کنفرانس سرمایه‌گذاری نیز دقیقا درهمین راستا یعنی نمایش توان مالی عربستان برای ایجاد منافع اقتصادی ملموس در آمریکا عمل می‌کند.
همزمان این رویکرد پیام مهمی برای بازیگران بین‌المللی داشته زیرا عربستان با برگزاری این رویداد در خاک آمریکا نشان می‌دهد که در رقابت میان واشنگتن و پکن برخلاف تردیدهای گذشته قصد دارد روابط اقتصادی خود با آمریکا را در سطحی کاملا راهبردی تقویت کند. این پیام به‌ویژه در حوزه انرژی، فناوری پاک و هوش مصنوعی اهمیت دارد چراکه این حوزه‌ها مواردی هستند که عربستان برای انتقال اقتصادش از وابستگی به نفت به آنها تکیه دارد.
در نتیجه برخی تحلیلگران معتقدند کنفرانس سرمایه‌گذاری در آستانه سفر بن‌سلمان به واشنگتن برنامه‌ای صرفا تجاری نبوده بلکه ابزاری سیاسی برای عمیق‌تر کردن نقش عربستان در دولت ترامپ و تضمین حمایت واشنگتن از پروژه‌های کلیدی ولیعهد سعودی به شمار می‌رود.
دورنمای عادی‌سازی روابط تل‌آویو
موضوع مهم دیگری که به احتمال زیاد از محورهای اصلی دیدار بن‌سلمان با ترامپ را تشکیل می‌دهد بحث عادی‌سازی روابط ریاض با رژیم رژیم صهیونیستی است. ترامپ پیش از این مدعی شده که امیدوار است عربستان نیز به پیمان ابراهیم بپیوندد.
در همین رابطه یک دیپلمات ارشد اسرائیلی که درجریان تماس‌های فشرده در این زمینه است و نخواست نامش فاش شود به المانیتور می‌گوید: احتمال اینکه در جریان این سفر اعلام رسمی درباره عادی‌سازی صورت گیرد بالا نیست اما احتمال مطرح‌شدن بحث میان ترامپ و بن‌سلمان به میزان زیادی وجود دارد.
به گفته این منبع، سعودی‌ها برای عادی‌سازی سه‌تضمین مهم از آمریکا می‌خواهند؛ مطالباتی که در دیدار ترامپ با ولیعهد در سال۲۰۱۷ نیز مطرح شده بود. ریاض خواهان یک پیمان دفاعی با واشنگتن بوده که شامل فروش جنگنده‌های اف-۳۵، فناوری هسته‌ای غیرنظامی تحت نظارت آمریکا و همچنین تعهد اسرائیل به تشکیل کشور فلسطینی است.
در همین رابطه فروش اف-۳۵ به نظر دست‌یافتنی بوده اما پیمان دفاعی نیازمند تایید سناست؛ امری که همچنان بعید به نظر می‌رسد. طبق گزارش المانیتور، پرسش این است که نتانیاهو با توجه به اینکه پایگاه رای او به‌شدت با ایده تشکیل دولت فلسطینی مخالف بوده تا چه حد می‌تواند در این مسیر پیش برود؟ این موضوع در انتخابات۲۰۲۶ اسرائیل مساله‌ای کلیدی خواهد بود.
در چنین شرایطی پس از ۷اکتبر و جنگ تمام‌عیار اسرائیل با حماس در نوار غزه این موضوع که پیش از آن با جدیت دنبال می‌شد از دستور کار سعودی‌ها خارج شد. مطابق با گزارش‌هایی که منتشر شده در ۲۳نوامبر۲۰۲۰ اعلام شد شد که نتانیاهو و یوسی کوهن، رییس موساد در دیداری محرمانه با ولیعهد عربستان و در حضور مایک پمپئو، وزیر خارجه وقت آمریکا در عربستان دیدار کردند اما افشای این خبر در رسانه‌های اسرائیل موجب خشم سعودی‌ها و تکذیب رسمی آن شد. از سوی دیگر در حالی که لابی دوحزبی قدرتمند اسرائیلی‌ها در واشنگتن همواره بر روابط آمریکا و عربستان نظارت داشته و حتی در آن مداخله می‌کرد اما امروز این لابی تا حد زیادی ضعیف شده است چراکه اکنون با توجه به منافع اقتصادی قابل‌توجه دولت ترامپ در عربستان سعودی‌ها در دولت وی دسترسی مستقیمی به کاخ سفید داشته و جای پای خود را مستحکم‌تر از سابق کردند. در این میان ترامپ در مصاحبه برنامه «۶۰ دقیقه» یکشنبه گذشته مدعی شد که باور دارد عربستان درنهایت به این توافق‌ها خواهد پیوست. یک مقام ارشد دولت ترامپ نیز به رویترز گفت: گفت‌وگوها برای امضای چیزی در جریان سفر ولیعهد عربستان وجود داشته اما جزئیات همچنان نهایی نشده است.
توافق نظامی ریاض با واشنگتن
از سوی دیگر شاهد بودیم که در جریان سفر ترامپ به ریاض آمریکا با فروش بسته تسلیحاتی ۱۴۲میلیارد دلاری به عربستان موافقت کرد. این توافق شامل ۲۰میلیارد دلار سرمایه‌گذاری سعودی در زیرساخت انرژی و مراکز هوش مصنوعی در آمریکا نیز بود که مزیتی قابل‌توجه برای صنایعی محسوب می‌شود که ترامپ در آنها منافع دارد.
طبق گزارش المانیتور، فهرست خریدهای عربستان شامل ۴۸جنگنده اف-۳۵ است. رژیم اسرائیل تنها دارنده این جنگنده‌ها در خاورمیانه بوده و گفته می‌شود آنها مزیت راهبردی خود را با فروش اف-۳۵ به عربستان و ترکیه در معرض خطر می‌بینند.
