20 - 02 - 2021
یک سالگی فاجعه
مهدیه بهارمست- بر اساس اعلام رسمی وزارت بهداشت امروز سالگرد گسترش ویروس کووید۱۹ در ایران است. اگرچه مدتی پیش رییس شورای عالی سازمان نظام پزشکی کشور اعلام کرده بود این بیماری از دی سال گذشته وارد کشور شده اما اعلام رسمی آن از اسفند بود. به هر حال از ابتدای شیوع بیماری تا لحظه نگارش این گزارش مجموع بیماران کووید۱۹ در ایران به یک میلیون و ۵۸۸ هزار و ۱۵۹ نفر و مجموع جانباختگان این بیماری به ۵۹ هزار و ۳۴۱ نفر رسید. بهطور کلی هنوز مشخص نیست منشأ ویروس کووید۱۹ چیست و از کجا آمده است؟!
منشأ ویروس
اما اولین و اصلیترین بحث رسانهها «سوپ خفاش» بود! البته بسیاری از پزشکها معتقدند هیچ ویروسی، توانایی انتقال مستقیم از خفاش به انسان را ندارد و به یک سلول واسط به عنوان میزبان احتیاج دارد. در خبرهای بعدی اعلام شد که اصلا خفاش مقصر نیست و نوعی مورچهخوار به نام «مورچهخوار پولکدار» سرمنشأ اصلی این ویروس بوده اما این بحث هم ناتمام ماند زیرا وقتی شش ماه از شیوع ویروس گذشته بود، خبر رسید که ویروسشناسها در نمونه فاضلاب کشور اسپانیا، کووید ۱۹ غیرفعال پیدا کردند؛ نمونهای که مربوط به مارس ۲۰۱۹ یعنی ۹ ماه قبل از انتشار کرونا در چین بوده است! البته از همان روزهای اول خیلیها معتقد بودند که ویروس ساخته دست بشر است و یک زیستشناس روسی که سابقه فعالیت در کمیته سلاحهای بیولوژیک روسیه را هم دارد، شیوع کرونا را مسالهای تصادفی نمیدانست و میگفت احتمالا آمریکا آن را منتشر کرده است. سخنگوی وزارت خارجه چین در توئیتی آمریکا را متهم کرد که ارتش ایالات متحده بوده که این همهگیری را به «ووهان» برده است. البته آمریکا جوابی نداد و فقط سفیر چین را احضار کرد. یک دانشمند چینی ادعا کرده بود کرونا از پایگاه نظامی آمریکا خارج شده و گفته بود اولین فرد مبتلا به کرونا یک زن بوده و خیلی زود هم ناپدید شده است! پس میتوان گفت که آمریکا این هیولا را در جهان راه انداخته است. در این مدت آمریکا هم ساکت نبود و ترامپ، کرونا را «ویروس چینی» دانست. وزیر خارجه آمریکا هم گفته بود شواهد زیادی دارند که کرونا از موسسه ویروسشناسی ووهان سرچشمه گرفته است نه از بازار حیوانات.
در ادامه فرضیات، یک تحلیلگر سیاسی در عراق ادعا کرد که منشء کرونا توطئه مشترک اسراییل و آمریکا برای وارد کردن تلفات به جمعیت جهان بوده است. این تحلیلگر تئوری خودش را بر اساس کتاب «چشمان تاریکی» نوشته دین کونتز نویسنده آمریکایی اعلام کرده بود؛ کتابی که سال ۱۹۸۱ نوشته شده و به ویروسی به نام «ووهان ۴۰۰» اشاره میکند که در آزمایشگاه ساخته شده و افراد زیادی را از بین میبرد.
با انتشار این خبر خیلیها شوکه شدند اما زمانی که مخالفان واکسیناسیون در آمریکا اعلام کردند بیلگیتس پایهگذار مایکروسافت در شیوع کرونا دست دارد! تمام حهان در بهت فرو رفت؛ بحثی که گیتس قبلا مطرح کرده که بزرگترین تهدید آینده بشر نه سلاح اتمی که ویروس و پاندمی خواهد بود. در این بین بنیاد گیتس هم برای پیدا کردن واکسن تلاش میکند و شایعه شده با برنامهریزی این همهگیری در جهان، قرار است از واکسنی که خودشان تولید میکنند، سود کلانی ببرند! با این حال همه این موضوعات فقط فرضیههایی بود که مطرح شد و هیچ کدام هنوز ثابت نشده است.
کرونای جهشیافته
به هر حال در یک سالگی کرونا نوع جهشیافته آن که به اصطلاح ویروس کرونای انگلیسی نام دارد، پرقدرتتر و مرگبارتر است. به گونهای که بسیاری از متخصصان بر این عقیدهاند که ویروس انگلیسی برای کودکان و نوجوانان خطرناکتر است و باید این سنین بیشتر از قبل مراقب بهداشت و رعایت دستورات عمومی مقابله با کرونا باشند. در همین راستا مهدی یوسفیپور متخصص بیماری عفونی در خصوص نکات مهم آن به «جهان صنعت» گفت: ابتدا همگان باید بدانند تشخیص یا عدم تشخیص نوع ویروس کمک شایانی به درمان نمیکند زیرا درمان برای هر نوع ویروس کرونایی یکسان است. در شرایط فعلی تشخیص کرونای انگلیسی فقط برای تصمیمات کلان و بررسی لزوم نیاز به قرنطینه سختگیرانه ضروری است وگرنه تشخیص آن بسیار زمانبر و پرهزینه است. یکی از بارزترین نشانههای ویروس جهشیافته انگلیسی میزان قدرت سرایت بیشتر آن است. تنها راه مقابله با آن هم استفاده از دو تا ماسک، رعایت فاصله فیزیکی دو متری، نرفتن به مکانهای شلوغ، پرهیز از دورهمی و مسافرت، تعطیلی هرگونه تجمع و برگزار نکردن هرگونه جلسه و آزمون در این شرایط است.
وی افزود: دومین تفاوت آن با نوع ویروس قبلی افزایش ابتلا و مراجعه افراد در سنین پایینتر است زیرا پیشتر افراد بالای ۵۰ سال به بیمارستان مراجعه میکردند اما امروزه اکثر مراجعین سنین زیر ۵۰ سال هستند، علیالخصوص بین سنین ۲۰ تا ۵۰ سال. بنابراین به نظرم خانوادهها بیش از قبل مراقب فرزندان خود باشند. البته نباید از این موضوع هم غافل شد که در یک سال گذشته اکثر افراد مسن یکبار سابقه ابتلا داشتهاند و مسلما این بار نوبت جوانان است.
این متخصص در خصوص میزان مرگ و میر ویروس جهشیافته گفت: نکته مهم بعدی در مورد میزان فوتیهای کروناانگلیسی است. اصولاوقتی قدرت انتقال ویروس بیشتر شود به موازات آن افراد بیشتری از جامعه هم به این مبتلا میشوند. ابتلای افراد بیشتر قطعا به همان نسبت مرگ و میر را هم افزایش میدهد. اما اینکه خود ویروس صرفا به تنهایی قدرت کشندگی بیشتری پیدا کرده باشد یا نه، هنوز با قطعیت نمیتوان آن را بیان کرد زیرا رفتار ویروس در هر جامعه و ژنتیک متفاوت است. پس لزوما مشخص نیست این نوع جهشیافته همان طوری با ما رفتار کند که در اروپا نشان داده است. اما در مورد اینکه دکتر محرز فرمودند این ویروس سه روزه فرد را میکشد، من تاکنون مریضی نداشتم که از شروع علائماش سهروزه فوت کند. ولی مریضهای زیادی را دیدم که به دلیل مراجعه دیرهنگام سهروزه دچار خفگی شدند و متاسفانه فوت کردند. به عقیده من نکته مهم در این بیماری مراجعه زودهنگام به بیمارستان است. وقتی ریه بیمار بیش از ۵۰ درصد درگیر میشود، طوفان سیتوکاین رخ میدهد. در این مواقع احتمال فوت بیمار به دلیل هر مدلی از کرونا در عرض ۳ تا ۵ روز قطعی است.
یوسفیپور درخصوص تفاوت علائم ویروس کرونای جهشیافته بیان کرد: براساس گزارشها علائمی مانند بویایی و چشایی در نوع جهشیافته آن کمتر مشاهده شده است. همچنین در بقیه موارد علائمها از جمله تب، سرفه، گلودرد، آبریزش بینی، سردرد، ضعف، خستگی و بدن درد یکسان است. اما نکته نگرانکننده این نوع این است که اکثر بیماران با تست منفی خیالشان راحت میشود و از حالت قرنطینه حارج میشوند. در حالی که خیلی از این افراد مثبت هستند و در ویزیتهای بعدی با درگیری ریه به بیمارستان مراجعه میکنند. همین امر منجر به سرایت بیماری در جامعه شده است.
وی با تاکید برشروع پیک چهارم در تهران اظهار کرد: از دیروز تاکنون تعداد قابل توجهی بیمار مبتلا به کرونا به بیمارستان مراجعه کردند. علائم تمام آنها گلودرد، بیحالی، ضعف و بدندرد بود. به نظرم یک هفتهای است که پیک چهارم در کشور شروع شده است. به عقیده من یکی از دلایل آن بازگشایی عجولانه اماکن و بازگشت کارمندان به سرکار بود. فیلمهایی که از مترو پخش میشود واقعا متاثرکننده است. همگان باید بیش از گذشته پروتکلهای بهداشتی را رعایت کنند. حتما در اماکن شلوغ مانند وسایل نقلیه عمومی از دو عدد ماسک متفاوت استفاده کنند. یک ماسک پارچهای و دیگری سهلایه. با فرا رسیدن نوروز نگرانیهای ما هم بیشتر میشود زیرا کادر درمان بسیار خسته و کلافه است. امیدوارم مردم و مسوولان همچون طی این یک سال با کادر درمان همکاری کنند.
شیوع ویروس جهشیافته در ایران
با وجود این هشدارها، متاسفانه اخبار نگرانکنندهای از شیوع کرونای انگلیسی در شهرهای مختلف کشور به گوش میرسد. از جمله اینکه دیروز در کاشان اعلام شد اولین نمونه تشخیص کرونای انگلیسی از یک بیمار مشکوک به این ویروس در کاشان به تهران فرستاده شد تا درباره آن تحقیق شود.
از خوزستان هم اخبار نگرانکننده حاکی از آن است که ناگهان شیوع این بیماری در شهرهایی مانند خرمشهر و شادگان ۲ تا ۴ برابر شده است. یعنی رشد نگرانکننده ۴۰۰ درصدی در یک بازه زمانی کوتاه در مبتلایان به کرونا. از این رو، وزیر بهداشت در نامهای به وزیر کشور و فرمانده قرارگاه عملیاتی ستاد ملی مبارزه با کرونا بر مسدود شدن همه مرزهای ورودی و خروجی استان خوزستان به عراق تا اطلاع ثانوی به دلیل شیوع نوع جهشیافته ویروس کرونا در استان خوزستان و افزایش سریع موارد مشکوک تاکید کرد.
واقعیت این است که ظاهرا کرونای انگلیسی در مناطق زیادی از کشور نفوذ زیادی پیدا کرده و احتمالا مرگ و میرهای اخیر کرونا زیر سر نوع لندنی این ویروس بوده، چون رییس بخش عفونی بیمارستان مسیح دانشوری از شناسایی ۲۴ مورد ثابت شده ابتلا به ویروس کرونای جهشیافته انگلیسی در کشور خبر داده و گفته است: توصیه اکیدم آن است هر کس که علائم سرماخوردگی دارد، به عنوان کرونا فرض کرده و خود را قرنطینه کند.
به جز استان خوزستان، اصفهان و قزوین، موارد مشکوکی از ابتلا به کرونا در خراسان رضوی و مشهد هم مشاهده شده است.
راههای پیشگیری
از ابتدای گسترش کرونا تا به امروز راههای مختلفی برای پیشگیری از ابتلا به این ویروس مطرح شده است. اما این راهکارها از همان روزهای آغازین تاکنون یکسان بوده است. اگر چه همان روزها بر سر استفاده از ماسک اختلافنظرهای وجود داشت اما بعد از بررسیها سازمان بهداشت جهانی اعلام کرد موثرترین راهکار برای پیشگیری از ابتلا تنها استفاده از ماسک است. استفاده از ماسک در حالی مورد اهمیت قرار گرفته که امروزه متخصصان بر این عقیدند در مکانهای شلوغ یا فضاهای بسته همگان حتما از دوتا ماسک استفاده کنند. حتی بعضا توصیه کردند اگر در خانه یکی از اعضای خانواده دچار کرونا شد، مابقی افراد حتما در خانه هم از ماسک سه لایه استفاده کنند. البته پیشتر هم بر سر ماسک سه لایه و پارچهای اختلاف وجود داشت ولی امروزه تنها داشتن ماسک ملاک قرار گرفته است. زیرا براساس مطالعات سازمان بهداشت جهانی یکی از اصلیترین روش انتقال ویروس از طریق تماس با قطرکهای تنفسی است و نه از طریق هوا؛ برای همین در فضاهای بسته باید از دو ماسک استفاده کرد. البته این دوتا ماسک باید یکی سهلایه و دیگری پارچهای باشد.
همچنین از دیگر راههای پیشگیری از کرونا شست و شوی دست و صورت با آب و صابون یا با محلولهای ضدعفونیکننده حاوی الکل یک امر ضروری است. هیچگاه هم نباید به چشمها، دهان و بینی دست زد؛ پرهیز از حضور در اجتماعات، رعایت فاصله فیزیکی دو متری که پیش از آن ۱ متری بود و پرهیز از بغل و بوس کردن افراد. از دیگر موضوعاتی که هنوز اختلاف وجود دارد، این است که آیا واقعا از سطوح کرونا منتقل میشود؟
طبق گفته سازمان بهداشت جهانی هنوز بهطور قطعی مشخص نیست که ویروس عامل بیماری کووید-۱۹ تا چه مدت روی سطوح زنده میماند، اما عملکرد این ویروس شباهت بسیاری به انواع دیگر ویروسهای کرونا دارد. مطالعات نشانمیدهند که ویروس کرونا ممکن است از چندین ساعت تا چندین روز روی سطوح زنده بمانند. مدت زمان بقای ویروس در شرایط متفاوت از جمله جنس سطح مورد نظر، دما و رطوبت محیط متغیر است. اگر فکر میکنید سطحی به ویروس آلوده است، به راحتی میتوانید با مواد ضدعفونیکننده تمیزش کنید تا از خود و دیگران در برابر ابتلا به این بیماری محافظت کنید.
واکسنهای در راه
حال در یک سالی که گذشت تمام کشورها بر سر ساخت واکسن کرونا رقابت داشتند. تقریبا اواخر دی ماه اولین واکسن به نام فایزر به تایید سازمان بهداشت جهانی رسید و در ادامه آن یکی پس از دیگری واکسنهای مختلفی مورد تایید قرار گرفت. ولی تنها ۲۰ هزار دوز واکسن روسی اسپوتنیک که هنوز مورد تایید منابع جهانی قرار نگرفته وارد کشور شده است. چند روز پیش هم سخنگوی ستاد ملی مقابله با کرونا اعلام کرد هفته آینده ۲۵۰ هزار دوز واکسن سینوفارم چینی و همچنین ۴ میلیون دوز واکسن آسترازنکا وارد کشور میشود.
اما در این بین دانشمندان ایرانی بیکار نماندند و واکسن کرونا ایرانی را ساختند اما هنوز در مرحله آزمایشهای بالینی قرار دارد و به گفته مسوولان تا تیرماه به نتیجه خواهد رسید.
آغاز واکسینه
واکسیناسیون کرونا از ۲۱ بهمن ۱۳۹۹ با تزریق واکسن «اسپوتنیک وی» به کادر بهداشت و درمان بخشهای مراقبتهای ویژه آغاز شده، اما این روند برای شکستن چرخه انتقال ویروس نیازمند سرعت است. حتی اگر قرار باشد که واکسنهای کرونا برای حداقل دو یا چند سال ایمنی ایجاد کنند، باز هم نجات جانهای بیشتر از طریق واکسیناسیون سریعتر امکانپذیر است.
مسوولان اعلام کردند در خوشبینانهترین حالت واکسیناسیون برای کشورهای دنیا بیش از یک سال طول میکشد. بنابراین پیشبینی میشود که حداقل بین ۵ تا ۶ سال طول میکشد که زندگی جهان به روال عادی برگردد. همچنین قرار است تا قبل از پایان سال، یک میلیون و ۳۰۰ هزار نفر از افراد آسیبپذیر شامل کادر بهداشت و درمان، سالمندان، جانبازان و معلولان واکسینه شوند. اگرچه نزدیکترین واکسن داخلی که امکان دارد تا چهار ماه دیگر به توزیع انبوه برسد، واکسن پاستور است. با این وجود روند واکسیناسیون در کشور بسیار کند پیش میرود.
در هر صورت هنوز ویروس کرونا سر سازگاری با جوامع بشری را ندارد و به نظر میرسد حداقل تا پایان ۱۴۰۰ باید همین روند استفاده از ماسک و رعایت پروتکلهای بهداشتی و فاصلهگذاری را حفظ کنیم. هر چند در این میان عادیانگاریها به بسیاری از مشاغل و حتی ادارههای دولتی هم رسیده و تقریبا اثری از دورکاریها نیست و به همین دلیل، حمل و نقل عمومی هم چندان خلوت نیست ولی روند قطعی مقابله با کرونا چه از نوع جهشیافته و چه غیر از آن، همچنان همان اصول بهداشتی است.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد