گردشگران خارجی به کندلوس می‌آیند؛ توسعه پایدار در دل مازندران

کندلوس، با خانه‌های سنتی هماهنگ با شیب طبیعی زمین، باغ‌های سرسبز و چشم‌اندازهای کوهستانی، تصویری از زندگی در همزیستی با طبیعت را نشان می‌دهد. سهیلی در قشم، در دل جزیره‌ای که هر موجش قصه‌ای از فرهنگ و تاریخ جنوب ایران دارد، نمایشی از همزیستی انسان با دریای خلیج فارس و معماری بومی با مصالح محلی ارائه می‌کند. شفیع‌آباد در کرمان، با تاریخچه‌ای کهن، بافتی زنده از آداب و رسوم محلی و هنرهای سنتی، نشان می‌دهد که چگونه انسان می‌تواند میراث خود را با زندگی روزمره ادغام کند و آن را نسل به نسل منتقل نماید.

این موفقیت حاصل تلاش‌های جمعی مردم محلی است؛ دهیارانی که با دلسوزی و پشتکار مسیر توسعه پایدار روستا را هدایت کردند، مردمی که با حفظ هویت فرهنگی و طبیعی، به گردشگران نشان دادند چگونه زندگی در هماهنگی با محیط زیست امکان‌پذیر است، مسئولان استانی و نمایندگان مجلس که به این پروژه بال و پر دادند و وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی که با پیگیری‌های مستمر، مسیر ثبت جهانی این روستاها را هموار کردند.

تقدیم لوح ثبت جهانی

در مراسمی رسمی در چین، لوح ثبت جهانی این سه روستا به نمایندگان آن‌ها اهدا شد. این لحظه، غرورآفرین و ماندگار بود؛ لحظه‌ای که نشان داد ایران، سرزمینی با تاریخ و فرهنگ کهن، توانسته است بر سطح جهانی نیز بدرخشد. پیش از این، تنها کندوان در آذربایجان شرقی و اصفهک در خراسان جنوبی در فهرست جهانی روستاهای گردشگری ثبت شده بودند، اما اکنون با اضافه شدن این سه روستا، ایران به پنج روستای ثبت‌شده جهانی دست یافته است؛ دستاوردی که می‌تواند چراغ راهی برای توسعه گردشگری پایدار و معرفی فرهنگ و هویت ایرانی به جهان باشد.

این موفقیت نه تنها به ثبت جهانی جاذبه‌های طبیعی و فرهنگی ایران انجامید، بلکه پیامی روشن برای همه نسل‌ها دارد: وقتی همت و همدلی مردم با احترام به طبیعت و فرهنگ بومی همراه شود، می‌توان جهانی شد و در پهنه تاریخ، ردپایی جاودان بر جای گذاشت. امروز، کندلوس، سهیلی و شفیع‌آباد، تنها روستاهایی در ایران نیستند؛ آن‌ها نمادی از آرمان‌های توسعه پایدار، حفاظت از میراث فرهنگی و همزیستی مسالمت‌آمیز انسان با طبیعت‌اند؛ داستانی که از امروز در فهرست جهانی گردشگری ثبت شده و الهام‌بخش همه کسانی است که به دنبال حفظ و شکوفایی هویت فرهنگی و طبیعی کشور خود هستند.

کندلوس کجاست

روستای زیبای کندلوس با آب‌و‌هوای ییلاقی در دامنه سرسبز رشته کوه‌های البرز در منطقه کجور واقع شده است. برای رسیدن به کندلوس، جاده کرج-چالوس را تا ۲۵ کیلومتری شهر چالوس طی کنید. پنج کیلومتر بعد از مرزن آباد و از دوراهی دوآب به‌سمت کجور حرکت کنید. در این نقطه تابلوی «روستای فرهنگی‌تاریخی کندلوس ۴۲ کیلومتر» بهترین راهنما خواهد بود. پس از عبور از پل رودخانه چالوس و ورود به جاده آسفالته کجور، با طی مسافت حدود ۱۸ کیلومتر جاده آسفالته، به دوراهی برمی‌خورید. از این دوراهی جاده آسفالته دیگری از مسیر اصلی کجور بهطرف جنوب جدا می‌شود که تا کندلوس حدود ۱۵ کیلومتر فاصله دارد. جاده منتهی به کندلوس از نقاط زیبایی عبور می‌کند.

کندلوس، روستایی که در دامنه‌های البرز آرام گرفته، با کوچه‌های سنگ‌فرش‌شده و خانه‌های چوبی، حس و حال خاصی دارد. گردشگران وقتی از جاده‌های پیچ‌درپیچ به آن می‌رسند، انگار وارد دنیایی شده‌اند که در آن، زمان آرام‌تر می‌گذرد؛  صبح‌ها با آواز پرندگان و بوی نان تنوری آغاز می‌شود. پیرمردی کنار باغچه‌ای که گل‌های وحشی در آن روییده‌اند، چای می‌نوشد و به دوردست‌ها خیره شده است. در کوچه‌های کندلوس، رد پای تاریخ را می‌توان دید؛ موزه مردم‌شناسی با اشیای قدیمی و لباس‌های سنتی، قصه‌هایی ناگفته را در دل خود دارد.

گردشگران در باغ‌های اطراف، گیاهان دارویی را لمس می‌کنند، عطر نعناع را نفس می‌کشند و از راهنمای محلی درباره خواص درمانی آن‌ها می‌شنوند. شب، کندلوس حال و هوای دیگری دارد؛ چراغ‌های خانه‌های روستایی، مثل ستاره‌هایی کوچک در دل تاریکی می‌درخشند.

اکنون، کندلوس ‌ثبت جهانی شد؛ این اقدام نه‌تنها باعث افزایش گردشگران خواهد شد، بلکه تعهد به توسعه پایدار را در منطقه تقویت می‌کند. کندلوس، فقط یک مقصد گردشگری نیست؛ یک تجربه است، یک حس است، جایی که مسافران، زمان را فراموش می‌کنند و در دل طبیعت، آرامش را پیدا می‌کنند؛ گردشگران، وقتی از جاده‌های پیچ‌درپیچ کجور عبور می‌کنند و به کندلوس می‌رسند، انگار وارد دنیایی دیگر شده‌اند. هوای خنک، بوی گیاهان دارویی، و سکوتی که تنها با آواز پرندگان شکسته می‌شود، اولین چیزهایی است که حس می‌کنند.

گردشگران در کندلوس

در کوچه‌های سنگ‌فرش‌شده، مسافران آرام قدم می‌زنند، گویی نمی‌خواهند لحظه‌ای از این زیبایی را از دست بدهند. برخی، کنار رودخانه کندلوس می‌نشینند، دستشان را در آب زلال فرو می‌برند و از خنکای آن لذت می‌برند؛  گردشگران با اشیای قدیمی روبه‌رو می‌شوند؛ لباس‌های سنتی، ابزارهای کشاورزی، و نقاشی‌هایی که قصه‌های فراموش‌شده را روایت می‌کنند. یکی از مسافران، با دقت به یک جاجیم دست‌بافت نگاه می‌کند و می‌گوید: چقدر این هنرها زنده‌اند، چقدر اینجا روح دارد.

در باغ‌های اطراف، گروهی از گردشگران در حال چیدن گیاهان دارویی هستند. راهنمای محلی برایشان توضیح می‌دهد که این گیاهان، سال‌هاست که در طب سنتی منطقه استفاده می‌شوند. یکی از گردشگران، برگ نعناع را میان انگشتانش می‌فشارد و عطر آن را نفس می‌کشد، لبخندی می‌زند و می‌گوید: این بو، مرا به خاطرات کودکی‌ام می‌برد.

شب، کندلوس حال و هوای دیگری دارد. چراغ‌های خانه‌های روستایی، مثل ستاره‌هایی کوچک در دل تاریکی می‌درخشند. گردشگران، کنار آتش نشسته‌اند، چای محلی می‌نوشند و به داستان‌های پیرمردی گوش می‌دهند که از روزگاران دور می‌گوید؛  کندلوس، فقط یک مقصد گردشگری نیست؛ یک تجربه است، یک حس است، جایی که مسافران، زمان را فراموش می‌کنند و در دل طبیعت، آرامش را پیدا می‌کنند.

‌حسین ایزدی مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مازندران با تبریک این افتخار به مردم ایران و مازندران افزود: با ثبت روستای کندلوس در فهرست روستای جهانی هدف گردشگری قطعا ورود گردشگران خارجی بیشتر خواهد شد و اقتصاد پایدار در این حوزه برای منطقه رقم خواهد خورد.

او با بیان اینکه روستا‌های زیادی در مازندران می‌توانستند در این فهرست قرار بگیرند، ادامه داد: انتخاب کندلوس به عنوان روستای جهانی مقدمه‌ای برای معرفی روستا‌های دیگر استان به عنوان هدف گردشگری است.

ثبت در فهرست جهانی

موسویان کارشناس ثبت پرونده روستای کندلوس نیز با بیان اینکه ۶۵ کشور جهان برای ثبت روستا‌های خود در فهرست روستای جهانی هدف گردشگری رقابت کردند، گفت: پرونده بیش از ۲۷۰ روستا به دبیرخانه سازمان گردشگری ارسال شده بود. ارزیابی روستا‌ها و انتخاب بر اساس فاکتور‌های ۹ گانه پایداری اجتماعی، پایداری محیط زیست، زنجیره ارزش حاکمیت، ولویت دهی به گردشگری، زیرساخت ها، ارتباطات، ایمنی سلامت و منابع فرهنگی انجام شد.

وی با بیان اینکه ‌گروه ارزیابی روستا‌ها برای انتخاب روستای هدف گردشگری در هر بخش متفاوت بود و در نهایت، آرا و امتیازات هر گروه در یک کارگروه و کمیته مشورتی تجمیع و اعلام شد. روستایی که امتیاز بالای هشتاد را کسب می‌کرد به عنوان روستای هدف گردشگری انتخاب می‌شود.
کارشناس ثبت پرونده روستای کندلوس گفت: پرونده روستای کندلوس برای ثبت در فهرست جهانی، امسال با اصلاح نقاط ضعف سال‌های گذشته و اولویت دهی به بخش گردشگری و زیرساخت‌ها بسیار پر اثرتر و پررنگ‌تر از گذشته ارسال شده بود.

گشت و گذار در کندلوس تجربه‌ای فراموش‌نشدنی در دل طبیعت  محسوب می‌شود. روستایی که با ترکیبی از تاریخ، فرهنگ و طبیعت بکر، هر گردشگری را مجذوب خود می‌کند. تورهای تخصصی آشنایی در این منطقه، فرصتی بی‌نظیر برای لمس زندگی محلی و کشف زیبایی‌های نهفته در دل جنگل‌های هیرکانی فراهم کرده‌اند.

در قلب مازندران، کندلوس همچون نگینی در میان کوه‌های سرسبز و جنگل‌های هیرکانی می‌درخشد. این روستا که به‌عنوان یکی از هشت روستای ایرانی معرفی‌شده به سازمان جهانی گردشگری شناخته شده است، با معماری سنتی، مزارع گیاهان دارویی و فرهنگ غنی خود، مقصدی ایده‌آل برای گردشگران داخلی و خارجی محسوب می‌شود.

برگزاری مستمر تور گردشگری

تورهای تخصصی آشنایی که به‌صورت مستمر در کندلوس برگزار می‌شوند، گردشگران را به سفری متفاوت در دل تاریخ و طبیعت دعوت می‌کنند. شرکت‌کنندگان در این تورها، ضمن بازدید از جاذبه‌های طبیعی و تاریخی، با شیوه زندگی محلی، صنایع‌دستی و آداب و رسوم سنتی آشنا می‌شوند؛ یکی از جذاب‌ترین بخش‌های این تورها، مسیر گردشگری ادبی است که با الهام از قصه عاشقانه «مینا و پلنگ» طراحی شده است. این مسیر، گردشگران را به سفری داستان‌محور در دل روستا می‌برد، جایی که روایت‌های محلی از زبان راویان شنیده می‌شود و تجربه‌ای عمیق‌تر از فرهنگ بومی کندلوس رقم می‌خورد.

گردشگران فرصت دارند تا از محصولات محلی، صنایع‌دستی و غذاهای سنتی کندلوس بهره‌مند شوند. این تعامل نزدیک با جامعه محلی، نه‌تنها تجربه‌ای فراموش‌نشدنی برای بازدیدکنندگان فراهم می‌کند، بلکه به توسعه پایدار گردشگری و توانمندسازی اقتصادی اهالی روستا نیز کمک می‌کند؛ کندلوس، با زیبایی‌های طبیعی، تاریخ غنی و فرهنگ منحصر‌به‌فرد خود، یکی از مقاصد گردشگری برجسته ایران است.

در راستای همفکری و هم‌افزایی تجربیات بومی و مشارکت ذینفعان و اهالی روستا جهت دستیابی به شاخص های توسعه پایدار در روستای منتخب ملی کندلوس هیئت اندیشه ورز شکل گرفت. هیئت اندیش‌ورز متشکل از اهالی، مسئولان محلی و ذی‌نفعان بومی بوده و به‌عنوان یک بستر فکری و مشورتی، فضایی فراهم کرده تا فعالان حوزه گردشگری روستایی، صنایع‌دستی، محیط‌زیست ‌روستایی، به تحلیل ظرفیت‌ها و چالش‌های پیش‌روی روستا ملی منتخب جهانی بپردازند.

اکبر شیخ‌الاسلامیرئیس شورای  کندلوس درباره این منطقه می‌گوید: ‌کندلوس به‌عنوان یکی از روستاهای پیشگام در حفظ هویت فرهنگی و بهره‌گیری از دانش بومی شناخته می‌شود که بستری مناسب برای برگزاری این گفتگوهای تخصصی در روستا فراهم کرده است. در این جلسات، موضوعاتی از جمله توسعه پایدار گردشگری، حفظ بافت تاریخی و فرهنگی روستا، افزایش مشارکت جامعه محلی و ایجاد فرصت‌های اقتصادی مورد بحث و تبادل نظر قرار می‌گیرد.

کندلوس، منحصر به فرد در طبیعت گردی

رئیس منابع طبیعی و آبخیزداری کجور اعلام کرد: اداره منابع طبیعی و آبخیزداری کجور در راستای جهانی شدن روستای کندلوس اقداماتی انجام داد و این منطقه زیبا را برای پذیرش در فهرست روستاهای جهانی آماده کرد؛ روستای تاریخی و فرهنگی کندلوس، به‌عنوان یکی از نقاط منحصربه‌فرد در حوزه طبیعت‌گردی، میراث زیستی و زیست‌بوم‌های کوهستانی، در مسیر جهانی شدن قرار گرفته است.

محسن پورداوودی اظهار داشت: اداره منابع طبیعی و آبخیزداری کجور، با رویکردی نوین و علمی، اقدامات مؤثری را به‌منظور ارتقای زیست‌پایدار و صیانت از منابع طبیعی این منطقه انجام داده است. این اقدامات نه‌تنها در راستای اهداف راهبردی سازمان منابع طبیعی کشور بوده، بلکه نقش مهمی در تثبیت جایگاه جهانی کندلوس به‌عنوان الگویی از توسعه پایدار ایفا کرده‌اند.

وی افزود: توسعه پوشش گیاهی و احیای زیست‌بوم با نگاه جهانی در قالب سیاست‌های بین‌المللی مقابله با تغییرات اقلیم، عملیات جنگل‌کاری هدفمند در دو قطعه از اراضی ملی کندلوس به مساحت ۲۰ هزار متر مربع با استفاده از گونه‌های بومی مقاوم به اقلیم منطقه اجرا شده است. این پروژه، علاوه‌ بر کاهش آثار گرمایش زمین، نمایانگر تعهد محلی به ملاحظات زیست‌محیطی جهانی است و به‌عنوان نقطه قوتی در پرونده جهانی شدن کندلوس قابل استناد است.

پورداوودی ادامه داد: اداره منابع طبیعی و آبخیزداری کجور با تأکید بر توسعه علمی‌محور، مشارکت جامعه محلی و بهره‌گیری از ظرفیت‌های بومی، مسیر پشتیبانی از جهانی شدن روستای کندلوس را با عزمی راسخ دنبال می‌کند.

وی در خصوص ثبت جهانی کندلوس گفت: تثبیت مالکیت دولت بر اراضی ملی و حفاظت حقوق عموم در جهت حفاظت اصولی از منابع طبیعی و ساماندهی کاربری اراضی زمینه را برای اجرای طرح‌های بین‌المللی گردشگری و زیست‌محیطی در قالب استانداردهای جهانی مهیا ساخته است.

احیای زیست بوم

وی گفت: توسعه پوشش گیاهی و احیای زیست‌بوم با نگاه جهانی در قالب سیاست‌های بین‌المللی مقابله با تغییرات اقلیم، عملیات جنگل‌کاری هدفمند در دو قطعه از اراضی ملی کندلوس به مساحت ۲۰ هزار متر مربع، با استفاده از گونه‌های بومی مقاوم به اقلیم منطقه اجرا شده است. این پروژه، علاوه‌بر کاهش آثار گرمایش زمین، نمایانگر تعهد محلی به ملاحظات زیست‌محیطی جهانی است و به‌عنوان نقطه قوتی در پرونده جهانی شدن کندلوس قابل استناد است.

این مسئول گفت: اداره منابع طبیعی و آبخیزداری کجور با تأکید بر توسعه علمی‌محور، مشارکت جامعه محلی و بهره‌گیری از ظرفیت‌های بومی، مسیر پشتیبانی از جهانی شدن روستای کندلوس را با عزمی راسخ دنبال می‌کند. احداث ۹ سازه سنگی-ملاتی و گابیونی در حوزه آبخیز کندلوس، گامی مؤثر در مدیریت بهینه منابع آب و خاک و تقویت پایداری اکوسیستم منطقه بوده است. این سازه‌ها با بهره‌گیری از تحلیل‌های اقلیمی و زمین‌شناختی، ضمن مهار سیلاب‌ها و افزایش نفوذ آب به سفره‌های زیرزمینی، زیرساخت‌های زیستی منطقه را برای توسعه گردشگری طبیعت‌محور و پذیرش در فهرست روستاهای جهانی آماده می‌سازند.

پورداوودی تصریح کرد: در جهت حفاظت اصولی از منابع طبیعی و ساماندهی کاربری اراضی، عملیات در محدوده کندلوس اجرا شده است. این اقدام، پایه‌ای علمی برای مرزبندی اراضی ملی و پیشگیری از تجاوزات ملکی فراهم کرده و زمینه را برای اجرای طرح‌های بین‌المللی گردشگری و زیست‌محیطی در قالب استانداردهای جهانی مهیا ساخته است.

‌شاهرخ جهان‌شاهی فرماندار نوشهر با بیان اینکه امروز روز بسیار مهمی برای شهرستان نوشهر و روستای کندلوس است. رویدادی در پیش داریم که به‌زودی در سازمان جهانی گردشگری رقم خواهد خورد، با اشاره به تلاش‌های صورت‌گرفته برای جهانی شدن این روستای تاریخی و فرهنگی افزود: برای ثبت جهانی کندلوس، کارگروه‌های متعددی با تأکید استاندار در سطح شهرستان و استان تشکیل شد و تلاش‌های گسترده‌ای از سوی نهادهای مختلف انجام گرفت.براساس شاخص‌های سازمان جهانی گردشگری، روستای کندلوس در میان نامزدهای ثبت جهانی قرار گرفته که وجود موزه، اقامتگاه‌های بوم‌گردی و حفظ هویت روستایی از جمله این شاخص‌ها بوده است.

جهانشاهی ثبت جهانی کندلوس را گامی مهم در توسعه گردشگری منطقه دانست و تأکید کرد: دستگاه‌های اجرایی، دهیاری، بخشداری و سایر مسئولان استانی و شهرستانی همکاری گسترده‌ای در این مسیر داشتند.کندلوس برای سومین و آخرین بار در فهرست نامزدهای ثبت جهانی قرار گرفت و این فرصت تاریخی به نتیجه دلخواه منجر شد.

پیوند میراث فرهنگی و طبیعت

همکاری صمیمانه دستگاه‌های اجرایی، کارشناسان و فعالان گردشگری استان مازندران نقشی اساسی در تکمیل و بارگذاری فنی و تخصصی پرونده ایفا کرد. این همدلی و مشارکت، جلوه‌ای از وفاق ملی و روحیه جمعی در معرفی ظرفیت‌های فرهنگی و طبیعی ایران در عرصه جهانی است.در تهیه و ارائه پرونده کندلوس، از ظرفیت‌های کم‌نظیر این روستا در دل منطقه حفاظت‌شده البرز مرکزی بهره گرفته شد؛ منطقه‌ای که با تنوع زیستی و زیست‌محیطی ویژه خود، بستری طبیعی برای توسعه گردشگری پایدار فراهم کرده است.

کندلوس امروز نمونه‌ای زنده از پیوند میراث‌فرهنگی، طبیعت و نوآوری اجتماعی است. وجود موزه زنده مردم‌شناسی کندلوس نه تنها حافظ میراث ارزشمند گذشتگان است، بلکه بستری برای مشارکت فعال جامعه محلی در حفظ و بازآفرینی روایت‌های فرهنگی فراهم آورده است.اهالی روستا با تکیه بر دانش بومی و عشق به هویت خود، توانسته‌اند میراث نیاکان را به زبان گردشگری و اقتصاد پویا ترجمه کنند و از آن بهره‌برداری اقتصادی خردمندانه و پایدار داشته باشند.

در همین راستا، روایت‌های بومی و زنده همچون افسانه «مینا و پلنگ» الهام‌بخش شکل‌گیری نخستین مسیر گردشگری ادبی در روستا شد؛ مسیری که گردشگران را با فرهنگ گفتاری، اسطوره‌ها و طبیعت البرز مرکزی پیوند می‌دهد. طراحی عروسک بومی روایت «مینا و پلنگ» نیز به‌عنوان نمادی فرهنگی، نمونه‌ای موفق از تلفیق میراث، گردشگری و صنایع‌دستی در کندلوس به‌شمار می‌رود.

در سال‌های اخیر، با گسترش زیرساخت‌های گردشگری روستا، از جمله اقامتگاه‌های بوم‌گردی، مسیرهای طبیعت‌گردی، کارگاه‌های صنایع‌دستی و جشنواره‌های فرهنگی، کندلوس توانسته است به الگویی موفق برای گردشگری پایدار در شمال کشور بدل شود. نقش جوانان و زنان روستا در پیشبرد این مسیر نیز ستودنی است؛ آنان با بهره‌گیری از فناوری‌های نوین، روایت کندلوس را به گوش جهانیان رسانده‌اند.

کندلوس امروز روستایی الهام‌بخش در سطح ملی و جهانی است؛ جایی که روایت‌های گذشته، خلاقیت امروز و امید به آینده در کنار هم معنا پیدا کرد. ما با اعتماد و امید کامل چشم‌انتظار نتایج نهایی این رقابت جهانی هستیم و باور داریم که تلاش‌های همدلانه و کارشناسانه، نه تنها افتخاری بزرگ برای استان مازندران رقم می‌زند، بلکه نام ایران را بار دیگر در میان کشورهای صاحب نام در زمینه گردشگری فرهنگی و پایدار جهان خواهد نشاند.

تسنیم