26 - 05 - 2017
گذار از سیاست ایدئولوژیک
محمد هدایتی- یک ویژگی مهم انتخابات ریاستجمهوری اخیر، گذار از سیاست ایدئولوژیک بود؛ سیاستی که با تقسیمبندی همه عرصهها به مقدس- نامقدس و لاهوتی- ناسوتی مصالح پراگماتیستی را نادیده میگرفت، ارزشها را اولویت میبخشید و بر این باور بود که ایستادن بر ارزشها، حتی عقبماندگی و فلاکت اقتصادی را توجیه میکند. استدلال این بود که این ارزشها باید حفظ شوند و باید برای نگه داشتن آنها هزینه داد. این گفتمان و سیاستورزی همراه با آن از اجزای اصلی جمهوری اسلامی در چند دهه اخیر بوده است. در عرصه آزادیهای اجتماعی، فرهنگی و مدنی، این جریان قائل به محدودیتهایی بود و از ابراز آن ابایی نداشت. در عرصه سیاست خارجی، رویکردی انقلابی- تهاجمی را مدنظر داشت؛ رویکردی که هزینهدار بودنش را با مصالحی عالیتر تبیین میکرد و در عرصه داخلی از نوعی حکومت صالحان، مجزا از تواناییهای عملی آنها صحبت میکرد و دغدغههای فرهنگی را رجحان میبخشید. میتوان درباره دلالتهای اقتصادی و سیاسی این وجه ایدئولوژیک بحث کرد. اینکه تا چه حد با منافع گروههایی که عَلم این ارزشها را برافراشته بودند در یک راستا بود. اما اتفاقی که در این دوره رخ داد، این بود که وجه ایدئولوژیکی/ارزشی از دستور کار تقریبا همه کاندیداها خارج شده تا دغدغهها و مسایل انضمامیتر اقتصادی به اصلیترین کانون بحث بدل شود. اگرچه دائم به انقلاب و آرمانهای آن ارجاع داده میشد اما چنین ارجاعی هم در متن ایدههای اقتصادی چون عدالت اجتماعی صورت میگرفت. در واقع با نوعی سکولار شدن سیاست حداقل در آنچه کاندیداها میکوشیدند از خود نشان دهند، روبهرو بودیم.
ابراهیم رییسی، کاندیدای اصلی جریان محافظهکار یا آنچنان که گاهی خوانده میشود جریان ارزشی، اگرچه گاه با عناوینی مذهبی چون «سید مظلومان» بازنمایی شد اما هیچگاه حداقل در مناظرهها بر این وجوه ایدئولوژیک تاکید نکرد. حرفی جدی درباره مسایل فرهنگی نزد. اموری که در تمام این سالها بخشی از گفتمان عمومی جناح محافظهکار حکومت بوده است. حتی در پاسخ به پرسشهایی که مشخصا وجه فرهنگی را در نظر داشتند هیچگاه به برجسته کردن موضوعاتی چون وضعیت حجاب، تهاجم فرهنگی و ماهواره نپرداخت یعنی تمام آن چیزهایی که حلقههای گفتمانی سیاست ایدئولوژیک در جمهوری اسلامی را تشکیل میدادند. نهتنها چنین اتفاقی نیفتاد بلکه این جریان حتی سعی کرد عناصری را در مبارزات خود وارد کند که دورترین نسبت را با آنها داشت. حد نهایی این استحاله دیدار ابراهیم رییسی با امیر تتلو یکی از خوانندگان غالبا زیرزمینی در ایران بود؛ اتفاقی شوکآور که حتی برخی حامیان رییسی را آزرد، اتفاقی که برای برخی ناظران به معنای تهی شدن وجه ایدئولوژیک این جریان سیاسی بود.
hedayati.mohammad@yahoo.com
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد