21 - 12 - 2021
گازسوزی تمام میشود؟
«جهان صنعت»- مشعلهایی که شبانهروز میسوزند و گازی که بیهدف هدر میرود. این اتفاق تکراری دهههاست که در مناطق نفتخیز میافتد. واقعیت این است که ایران تکنولوژی لازم برای جمعآوری گازهای همراه نفت ندارد. پیش از شروع تحریمها مذاکراتی با کشورهای دارنده این تکنولوژی انجام شده بود که بیایند و تکلیف فلرهایی که این گازها را بیهدف میسوزانند، روشن کنند اما هنوز کلام منعقد نشده بود، تحریمها شروع شد. در دوران برجام هم مذاکرات دوم برای حل این مشکل شروع شد، اما آن هم به سرانجام نرسید.
این روزها که بحران گاز همه دنیا را سردرگم کرده و مشکل کمبود گاز ایران هم به کاهش تولید پتروشیمیها منجر شده، موضوع استفاده بهینه از گازهای همراه نفت بیش از پیش نمود پیدا کرده است.
جهانصنعت چند روز پیش طی گزارشی از هدررفتن گازهای همراه نفت و سوختن گاز در فلرها نوشت و به نقل از کارشناسان تاکید کرد که این گازسوزی زیانهای بزرگی برای اقتصاد ایران دارد. حالا وزیر نفت هم این موضوع را تایید کرده و گفته است: «گازهای همراه نفت بهعنوان سرمایهای غنی است. در این حوزه هم تصمیم داریم با استفاده از توانمندی شرکتهای دانشبنیان طرف چهار تا پنج سال آینده، طرحهای جلوگیری از سوزاندن گازهای همراه نفت و مشعل را به سرانجام برسانیم و از این گازها بهعنوان خوراک برای واحدهای صنعتی بهویژه صنعت پتروشیمی بهره بگیریم.
ایران پس از روسیه و عراق، سومین کشور در زمینه سوزاندن گازهای همراه است که ضعف بزرگی است و بیشک نسلهای آینده ما را نخواهند بخشید.»
اوجی گفته است: «امروز حدود ۹۷۰ تا ۹۸۰ میلیون مترمکعب تولید گاز غنی داریم که حدود ۸۴۰ میلیون مترمکعب گاز شیرین به شبکه تزریق میشود، تولید گاز شیرین تزریقی به شبکه سراسری باید به یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون مترمکعب تا پایان برنامه ششم برسد که بهدلیل نبود سرمایهگذاری از این برنامه عقب هستیم. از سال آینده به مرور تولید و عرضه گاز افزایش مییابد و تا پنج سال آینده به ظرفیت تولید روزانه یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون مترمکعب میرسیم.»
در همین حال، خجستهمهر مدیرعامل شرکت ملی نفت هم درباره طرحهای جمعآوری گازهای همراه نفت گفته است: در تلاش هستیم تا موانع اجرای این پروژهها را برداریم و به آنها شتاب دهیم. جمعآوری گازهای مشعل در میدان پارسجنوبی را به زودی شروع خواهیم کرد که صد میلیون دلار برای آن سرمایهگذاری در نظر گرفتهایم. برای مشارکت بخشهای مختلف در این پروژهها نیز مناقصه برگزار خواهیم کرد.
پاشنه آشیل
هرچند مقامات جدید وزارت نفت، افقهای بلندمدتی را برای نفت جستوجو میکنند، اما آنها با یک چالش بزرگ دیگر هم مواجه هستند و آن کمبود گاز است. کمبود گاز فشار زیادی بر تولیدکنندهها و نیروگاهها در ماههای اخیر وارد کرده و از سویی خبر میرسد که در منطقه پارسجنوبی، افت گاز هم شدت گرفته است. از همینرو، در یک ماه گذشته دولت به تکاپو افتاده که کمبود گاز در شبکه سراسری را به نوعی جبران کند.
از مذاکره با ترکمنستان برای خرید گاز گرفته تا برنامههای افزایش ظرفیت تولید از جمله آنها بوده، با این حال گاز هنوز پاشنه آشیل وزارت نفت است. جواد اوجی درباره آخرین اقدامات وزارتخانه متبوعش در خصوص گاز میگوید: «با تداوم روند کنونی مصرف گاز در کشور، افزایش سالانه ۱۰ تا ۱۲ درصدی مصرف را در بخش خانگی، تجاری و صنایع خواهیم داشت و به این شکل نمیتوان پاسخگوی روند فزاینده مصرف در آینده باشیم، باید روی موضوع بهینهسازی مصرف انرژی بهطور جد کار کنیم و در این زمینه نیاز است از توان شرکتهای دانشبنیان بهره بگیریم.» اگرچه به نظر میرسد استفاده از دانشبنیانها در شرایط تحریمی، تنها گزینه روی میز باشد، اما از وین هم پالسهای مثبتی میرسد که میتواند برای صنعت نفت و گاز ایران امیدبخش باشد.
وضع فروش نفت خوب است
از نتیجه مذاکرات در وین هنوز نتیجه روشنی به دست نیامده، با این حال وزارت نفت خود را برای تولید نفت بیشتر آماده میکند. به نظر میرسد، تصمیم این وزارتخانه بر فروش بیشتر نفت در شرایط بازار پرنوسان جهانی باشد. چه آنکه تحلیلگران بازار جهانی نفت میگویند آینده بازار نفت، از رشد قیمتها خبر میدهد و این روند برای کشورهای نفتخیز فرصتی است که از بازار گران نفت بیشترین بهره را ببرند.
به نظر میرسد، وزارت نفت از این شرایط میخواهد بیشترین بهره را ببرد؛ حتی اگر مذاکرات وین هم به طول بینجامد، در آشفته بازار کنونی نفت جا برای نفت ایران هست. از همین رو، جواد اوجی با اطمینان گفته که برنامه توسعه میدانهای نفت و گاز چاهمحور در دستور کار قرار گرفته است.
اوجی روز گذشته در مراسمی که به مناسبت روز پژوهش برگزار شد، برنامه میانمدت وزارت نفت را ترسیم کرد. او در صحبتهایش به چند نکته مهم اشاره کرد؛ نخست توسعه چاههای نفت بود. هر چند آنطور که اوجی گفته این برنامه قرار است با استفاده از توان دانشبنیانها و برای بیش از ۷۰۰ حلقه از این اجرایی شود، اما اینطور به نظر میرسد که موضوع فراتر از دانشبنیان هست. چه آنکه بنا به گفته محسن خجستهمهر مدیرعامل شرکت ملی نفت، این وزارتخانه در حال تهیه یک مدل بهینه اقتصادی برای قراردادهای صنعت نفت است. خجستهمهر البته تاکید کرده که فروش نفت وضعیت خوبی دارد و نسبت به ماههای گذشته فروش بیشتری داشتهایم.
از ۵ هزار به چند هزار؟
اوجی آماری از تعداد چاههای نفت و گاز در کشور اعلام کرده که بر اساس این آمار، بیش از ۵ هزار و ۵۰۰ چاه نفت و گاز در کشور داریم که به گفته وزیر نفت میتوان با استفاده از توان شرکتهای دانشبنیان ظرفیت تولید سالانه شاید بیش از ۸۰ میلیون بشکه نفت را از این چاههای کمبهره و کمبازده با کمترین سرمایه و ریسک افزایش داد.وزیر نفت گفته: «شرکتهای دانشبنیانی هستند که با ابتکارها و روشهای مطلوبی توان تولید چاهها را افزایش میدهند. در بحث قراردادهای نفت یا گاز برای توسعه میدانها، میدانی به شرکت داخلی یا خارجی با هزینه سنگینی برای حفظ و نگهداشت یا افزایش تولید واگذار میشود؛ در برنامه جدیدی که صنعت نفت مدنظر دارد، جدا از بحث توسعه مخزنمحور، نگاه چاهمحور خواهد بود.»
آنطور که اوجی گزارش داده در حال حاضر هر حلقه چاه نفت یا گازی که در خشکی یا دریا حفاری میشود حدود ۱۰ تا ۱۲ میلیون دلار هزینه حفاری، تاسیسات درونچاهی و روسطحی دارد که یک تا یک سال و نیم هم زمان میبرد.
ظاهرا تصمیم وزارت نفت این است که ۷۰۰ چاه را به دانشبنیانها بسپارد. چه آنکه به گفته اوجی، دانشبنیانهای توانمندی در کشور وجود دارند که میتوانند به روند بالای مصرف گاز کمکی شایان کنند. صنعت نفت انتظار دارد و بیشک این نیاز است که بحث بهینهسازی مصرف انرژی در کشور با توان این شرکتها و به روشهای گوناگون دنبال شود.
سازوکار قراردادهای جدید نفتی
بار اصلی برنامه جدید وزارت نفت را قرار است شرکت ملی نفت تقبل کند. آنطور که محسن خجستهمهر مدیرعامل شرکت ملی نفت گفته، وزارت نفت قرار است اتفاق جدیدی را در صنعت نفت و در بخش فناوری رقم بزند و دراین راستا قراردادهای جدیدی در حال تدوین است. خجستهمهر گفت: «در حال تدوین بهترین الگوی بهینه اقتصادی و قراردادی هستیم و در این راه از معاونت پژوهش و فناوری رییسجمهوری کمک میگیریم.»
به گفته خجستهمهر، مخازن نفت و گاز ایران در دنیا پیچیدهترین مخازن هستند و شرایط تولید نفت و گاز در دنیا پیچیدهتر شده و دوران تولید نفت ارزان به پایان رسیده است.
در شرایط کنونی کمتر از ۳۰ درصد منابع موجود را با فناوریهای موجود میتوان برداشت کرد.
مدیرعامل شرکت ملی نفت همچنین با طرح این پرسش که از پیروزی انقلاب اسلامی تاکنون بیش از یک تریلیون دلار نفت فروختیم، پرسش اساسی این است که سهم فناوری چقدر است؟ گفت: در شرکت ملی نفت ایران با توجه به تاکیدات اسناد بالادستی میخواهیم سهم قابلتوجهی برای تولید ثروت از مخازن زیرزمینی داشته باشیم و در این راه باید از حداکثر نقش فناوری استفاده کنیم.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد