8 - 03 - 2022
کییف در برزخ وحشت و امید
گروه جهان- دوازده روز از حمله نظامی روسیه به اوکراین میگذرد و تداوم این حملات باعث کشته، زخمی و آواره شدن تعداد زیادی از غیرنظامیان در این کشور شده و تلاشها برای میانجیگری و توقف جنگ عملا بینتیجه مانده است. نبرد بین نیروهای روسی و اوکراینی در اطراف کییف در دوازدهمین روز از جنگ شدت گرفته است. گزارشهای متعددی از کشته شدن غیرنظامیان اوکراینی منتشر شده شهرهای مختلف اوکراین از جمله ماریوپل و ایرپین و… شاهد نبرد شدید میان نیروهای روسی و اوکراینی در مسیرهای منتهی به کییف است. به گفته مقامهای نظامی اوکراین ارتش روسیه در حال پیشروی از سه طرف برای محاصره کییف، پایتخت این کشور است. آنها همچنین از تلاش روسیه برای محاصره شهرهای شرق اوکراین از جمله سومی، خارکف، چرنیهیف و میکولائیف خبر دادهاند.
تلاش جامعه بینالملل برای ایجاد یک دالان امن جهت خروج غیرنظامیان از مناطق تحت محاصره، بمباران مناطق مسکونی و وخامت وضعیت انسانی، نگرانیها نسبت به ادامه بحران را تشدید کرده است. هشدار برخی کشورها و نیز نهادهای حقوقی نسبت به نقض کنوانسیونهای بینالمللی و انجام جنایات جنگی درجریان تهاجم نظامی ارتش روسیه به خاک اوکراین به نگرانیهای موجود افزوده است.
از طرفی خبرها حاکی از آن است که شهر ایرپین در حومه پایتخت اوکراین سقوط کرد. ایرپین در حومه شهر کییف قرار دارد. پس از حمله شدید و متوالی طی ۱۵ ساعت گذشته ارتش اوکراین از ایرپین عقبنشینی کرد و نیروهای روس کنترل کامل شهر را دست گرفتند. چندین خانواده غیرنظامی هنگام خروج از شهر با بمباران روسها کشته شدند.
در این میان، خبرهای منتشر شده از سوی مخالفان دولت اوکراین، حاکی است که ارتش این کشور با موشک مخازن نفت در منطقه لوهانسک را هدف قرار داده است. نیروهای جداییطلب لوهانسک خاطرنشان کردند که ارتش اوکراین با موشک «توچکا-یو»، مخازن نفت در این منطقه را هدف قرار داده که به آتشسوزی در این مخازن منجر شده است.
امیدواری به برقراری آتشبس نیز روز یکشنبه و بهویژه پس از مکالمه تلفنی امانوئل ماکرون با ولادیمیر پوتین کمرنگتر شد. رییسجمهوری فرانسه میگوید ولادیمیر پوتین برای دستیابی به اهداف تعیین شده در اوکراین مصمم است. روند خروج رسانههای خارجی و توقف فعالیت شبکههای اجتماعی و شرکتهای خارجی در روسیه ادامه دارد. شمار پناهجویانی که اوکراین را به مقصد کشورهای همسایه ترک کردهاند، در این روز از مرز یک میلیون و پانصد هزار نفر فراتر رفت.کمیته بینالمللی صلیب سرخ در توییتی اعلام کرد که تلاش برای تخلیه غیرنظامیان از زیر حملات ارتش روسیه در شهر ماریوپل اوکراین به جایی نرسیده است. صلیب سرخ نوشت: «مردم ماریوپل در وحشت زندگی میکنند و نیاز مبرمی به جای امن دارند. تلاش برای تخلیه حدود ۲۰۰ هزار نفر از این شهر، به دلیل نبود توافقی مشخص و عملی بین طرفین درگیری ناکام ماند.»
آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا گفت ایالات متحده گزارشهای بسیار معتبری از حملات عمدی روسیه به غیرنظامیان در اوکراین مشاهده کرده است که معادل جنایت جنگی به شمار میآیند. او همچنین گفت کشورش مشغول رایزنی با متحدان اروپایی برای بررسی احتمال منع واردات نفت از روسیه برای زیر فشار گذاشتن بیشتر ولادیمیر پوتین است.
از سویی، یک گروه ناظر بر امور روسیه میگوید تنها در روز یکشنبه ۴۳۵۷ تظاهرکننده ضدجنگ در شهرهای مختلف روسیه بازداشت شدهاند. در همین حال، کمیساریای عالی حقوق بشر سازمان ملل روز یکشنبه اعلام کرد از زمان آغاز تهاجم روسیه به اوکراین، بیش از ۳۶۰ غیرنظامی در حملات ارتش روسیه کشته و ۱۱۲۳ نفر هم زخمی شدهاند. این نهاد سازمان ملل گفت ارقام واقعی احتمالا بسیار بیشتر است.
استخدام شبهنظامیان سوری
برای جنگ با اوکراین
با کشیده شدن هر چه بیشتر جنگ روسیه به داخل شهرهای اوکراین، مقامهای آمریکایی مدعی شدند که مسکو در حال جذب سوریهای ماهر در جنگ شهری، برای نبرد در اوکراین است.
چهار مقام آمریکایی گفتند، ارزیابی آمریکاییها نشان میدهد که روسیه که از سال ۲۰۱۵ در داخل جنگ سوریه فعال است، طی روزهای اخیر شبهنظامیانی را از آنجا جذب کرده و امیدوار است که تجربه و تخصص آنها در نبرد شهری بتواند برای تصرف کییف راهگشا باشد و ضربهای مهلک به دولت اوکراین وارد آورد.
به گفته یک مقام، مشخص نیست چه تعداد شبهنظامی جذب شدهاند اما برخی از آنها وارد روسیه شده و برای ورود به جنگ آماده میشوند. این مقامها اطلاعات بیشتری درخصوص استقرار شبهنظامیان سوری در اوکراین، وضعیت آنها یا گستردگی فعالیت آنها ارائه نکردند.
براساس گزارش نشریهای مستقر در دیرالزور سوریه، روسیه به نیروهای داوطلب از این کشور بین ۲۰۰ تا ۳۰۰ دلار پول پیشنهاد میدهد تا به مدت شش ماه به اوکراین بروند و به عنوان نگهبان مشغول کار شوند. پیشتر خبرگزاری رویترز هم به نقل از رمضان قدیروف، رهبر چچن که متحد ولادیمیر پوتین، رییسجمهوری روسیه است، گزارش داده بود که نیروهای چچنی در اوکراین مستقر شدهاند. همچنین نیروهایی برای جنگ در کنار دولت مستقر در کییف عازم این کشور میشوند. ولودیمیر زلنسکی، رییسجمهوری اوکراین هفته گذشته گفت که ۱۶ هزار خارجی برای جنگ در اوکراین داوطلب شدند و قرار است بخشی از یک «لژیون بینالمللی» شوند.
روسیه از ۲۴ فوریه حملهای را به اوکراین آغاز کرده است. دهها هزار نظامی روس داخل اوکراین حضور دارند و حملات موشکی و خمپارهای و دیگر موارد هر روز در شمال، شرق و مناطق جنوبی این کشور گزارش میشود. صدها هزار اوکراینی از خانههایشان گریختهاند. اوکراین همچنان در دست دولت زلنسکی است و بزرگترین شهرها، کییف، پایتخت و خارکیف در شرق هنوز در کنترل دولت هستند. روسیه فعلا شهر بندری خرسون را در کنترل دارد و دیگر شهرهای اوکراینی زیر حملات روسیه قرار دارند.
رابطه متفاوت روسیه با غرب
در آینده
این در حالی است که یک مقام وزارت خارجه روسیه گفت، رویدادهای اوکراین منجر به ایجاد کیفیت جدیدی از روابط بین مسکو با آمریکا، اروپا و همچنین ناتو خواهد شد. اولگ تیاپکین، یکی از مدیران دپارتمان اروپای وزارت خارجه روسیه گفت: ما بر این باور هستیم که در نتیجه اتفاقات جاری، روسیه روابطی با کیفیتی جدید با کشورهای اروپایی و همچنین اتحادیه اروپا، آمریکا و پیمان ناتو داشته باشد. روسیه در ۲۴ فوریه به عنوان کمک به جمهوریهای خودخوانده لوهانسک و دونتسک به اوکراین حمله نظامی کرد، حملهای که مسکو آن را عملیات ویژه نظامی نام نهاد. کرملین هدف از این حمله را خلعسلاح و نازیزدایی از اوکراین بیان کرده و تاکید میکند که قصد تصرف اوکراین را ندارد.
چین: توسعه روابط با روسیه ادامه دارد
در این میان، وزیر خارجه چین اعلام کرده که کشورش آماده است در صورت لزوم با جامعه بینالمللی برای میانجیگری میان روسیه و اوکراین همکاری کند. وانگ یی، وزیر امور خارجه چین ابراز امیدواری کرد روسیه و اوکراین در دور سوم مذاکرات پیشرفت بیشتری داشته باشند.
وانگ در یک کنفرانس مطبوعاتی سالانه گفت: روسیه و اوکراین دو دور مذاکرات را برگزار کردهاند و ما امیدواریم که طرفین در دور سوم مذاکرات آتی به پیشرفتهای جدیدی دست یابند. برای صلح میانجیگری میکنیم؛ ما و روسیه به دنبال احیای جنگ سرد نیستیم. او تاکید کرد: حل مشکلات پیچیده به آرامش و عقلانیت نیاز دارد، نه دامن زدن به آتش.
وانگ همچنین با بیان اینکه روابط روسیه و چین علیه هیچ کشور ثالثی نیست، تاکید کرد: با وجود هرگونه تغییر بینالمللی، دو کشور به توسعه روابط ادامه خواهند داد. او گفت: هدف واقعی استراتژی هند و اقیانوس آرام، آمریکا ایجاد نسخه هند و اقیانوسیه ناتو است. هدف از این راهبرد حفظ یک سیستم هژمونیک تحت سلطه ایالات متحده است که ساختار همکاری منطقهای مبتنی بر همکاری در داخل آسهآن را تخریب میکند.
وانگ یی همچنین گفت: مسائل اوکراین و تایوان کاملا متفاوت است و نمیتوان آنها را با هم مقایسه کرد. تفاوت اساسی این است که موضوع تایوان منحصرا یک موضوع داخلی چین است، زیرا این جزیره بخشی جداییناپذیر از خاک چین است، در حالی که مساله اوکراین یک اختلاف بین کشورهاست.
وزیر خارجه چین همچنین گفت که چین کمکهای بشردوستانه به اوکراین خواهد فرستاد. او روابط چین و روسیه را مهمترین روابط دوجانبه جهان توصیف کرد که به صلح، ثبات و توسعه جهانی کمک میکند. وزیر امور خارجه چین به تعهدی که در سفر چند هفته پیش پوتین به پکن اعلام شد اشاره کرد و گفت: به وضوح و بدون تردید شراکت و پیوند ما به جهان نشان میدهد که هر دو کشور به طور مشترک با احیای جنگ سرد و دامن زدن به تقابلهای ایدئولوژیک مخالف هستند.
تاکید دوباره شی بر امنیت غلات و تولید داخلی
از طرفی رییسجمهوری چین گفت که کشورش باید امنیت تامین غلات و اتکا به بازار داخلی برای حفظ تولید را تضمین کند.
شی جین پینگ، رییسجمهوری چین یکشنبه در نشست با هیاتهایی از کنفرانس مشورتی سیاسی خلق چین که یک نهاد مشورتی در پارلمان است، گفت: چین باید ظرفیت در داخل و واردات غلات را تضمین کند. شی گفت: نباید فکر کنیم که مشکل غذا به اندازه ورود به صنعتی شدن ضروری نیست و نباید به بازار بینالمللی تکیه کنیم. اظهارات رییسجمهوری چین در شرایطی مطرح میشود که زنجیره تامین غلات جهانی به علت درگیری روسیه و اوکراین که دو تولیدکننده برتر غلات هستند، مختل شده است. چین هم از آغاز پاندمی کرونا، تمرکز بر امنیت غذایی را افزایش داده است.
چین به هیاتهای مشورتی گفت که چین باید تولید غذا و غلات را تثبیت کند و تولید دانه سویا و دانههای روغنی را گسترش دهد تا اطمینان حاصل شود که کاسههای چینی عمدتا با غذاهای چینی پر میشوند. او همچنین به توسعه صنعت بذر برای کمک به تحقق خوداتکایی اشاره کرده و گفت: امنیت بذر به امنیت ملی مرتبط است.
کمک ۷۴ میلیون یورویی انگلیس به اوکراین
این در حالی است که دولت انگلیس اعلام کرده که ۷۴ میلیون یورو دیگر به اوکراین کمک میکند. این کمک که از طریق بانک جهانی ارائه خواهد شد، میتواند در تامین بودجه بخش دولتی، ادامه فعالیت بخشهای حیاتی دولت، حمایت از شبکههای ایمنی اجتماعی و حقوق بازنشستگان اوکراین مورد استفاده قرار گیرد. بوریس جانسون، نخستوزیر انگلیس گفت: گرچه تنها رییسجمهوری روسیه میتواند به مناقشه اوکراین پایان بخشد، اما بودجه جدید امروز، به کسانی کمک میکند که با شرایط رو به وخامت انسانی مواجه هستند.
قدرت چین برای توقف جنگ اوکراین
توماس فریدمن ستوننویس روزنامه نیویورکتایمز آمریکا، در ستونی سوالی ساده از دولت پرجمعیتترین کشور جهان پرسید: «چین عزیز، در موضوع اوکراین کدام طرف را گرفتهای؟» چین در موضوع روسیه و اوکراین در موضعی بغرنج قرار دارد. از یک سو بیشتر نزدیک به مسکو است و به همراه آن به رقابت با غرب میپردازد، از سوی دیگر رقابت سنتی خود با روسیه را نیز دارد و در نظام بینالمللی نیز معمولا از حق حاکمیت کشورها دفاع کرده است که در جریان حمله ولادیمیر پوتین رییسجمهوری روسیه به اوکراین به روشنی پایمال شده است. فریدمن نوشت: «تنها یک کشور وجود دارد که اکنون شاید توان توقف جنگ در اوکراین را داشته باشد و آن کشور آمریکا نیست، چین است.»
این تحلیلگر مشهور ۶۸ ساله نوشت که چین اگر به تحریم اقتصادی روسیه بپیوندد، یا حتی دست به محکومیت صریح اشغال اوکراین بزند و خواهان خروج نیروهای روسیه از آن کشور شود، شاید تاثیری بر پوتین بگذارد که باعث شود او چارهای جز عقبنشینی نداشته باشد. به گفته فریدمن، چنین موضعی بیشک بر پوتین تاثیر خواهد گذاشت چون در حال حاضر او در سطح جهان متحد چشمگیری ندارد جز هند؛ کشوری دموکراتیک که به رهبری نخستوزیر خود، نارندرا مودی، جانب پوتین را گرفته است و در قطعنامه مجمع عمومی سازمان ملل علیه روسیه نیز، در کنار امارات متحده عربی رای ممتنع داد.
فریدمن نوشت که شی جینپینگ رییسجمهوری چین، یک دلیل مهم برای گرفتن چنین موضعی دارد: «در هشت دهه گذشته، صلح نسبی بین قدرتهای بزرگ باعث رشد سریع جهانیسازی در دنیا شده است و این امر، نقشی کلیدی در عروج اقتصادی سریع چین و خروج حدود ۸۰۰ میلیون چینی از فقر از سال ۱۹۸۰ به بعد داشته است. صلح برای چین بسیار خوب بوده است.» او تاکید کرد که ادامه رشد اقتصادی در چین، متکی بر ادامه صادرات گسترده و استفاده از بازارهای آزاد است. این تحلیلگر افزود که موفقیت اقتصادی چین که باعث شده است مردمش حکومت تکحزبی حزب کمونیست را تحمل کنند، متکی بر ثبات اقتصاد جهانی و نظام بازرگانی است.
چین و روسیه در سالهای اخیر روابط نزدیکی داشتهاند. همین چند هفته پیش، شی و پوتین دیدار کردند و از دوستی بیحدوحصر کشورهای خود سخن گفتند. اکنون اما به نظر میرسد که پکن میکوشد با روسیه تداعی نشود؛ هرچند، تاکید کرده است که نگرانیهای امنیتی آن در مورد اوکراین و گسترش ناتو، مواجهند. چین نه تنها حمله را محکوم نکرده است، بلکه سخنگوهای دولتاش به خبرنگاران خارجی که از لفظ اشغال استفاده میکنند، تذکر میدهند.
کارشناسان اما میگویند چین اگر کنار روسیه بایستد، از یک سو روابط اقتصادی خود با غرب را به خطر میاندازد و از سوی دیگر، توازنی را که در سالهای اخیر در روابط خود با مسکو و کییف برقرار کرده است. ریچارد غیاثی کارشناس مرکز مطالعات راهبردی لاهه، در گفتوگو با خبرگزاری فرانسه تاکید کرد که در پکن منافع امنیتی عملا همیشه بر منافع اقتصادی ارجحیت دارند و این باعث میشود که پکن طرف اوکراین را نگیرد. غیاثی گفت که آن کشور نمیخواهد در مقابل همسایه غولآسا، مسلح به سلاح هستهای و با منابع غنی خود بایستد.
با این همه، حتی دولت اوکراین هم از احتمال اینکه پکن بتواند نقش میانجی را در این جنگ بازی کند، سخن گفته است. فریدمن در مقاله خود نوشت که از دیگر دلایل تردید احتمالی آقای شی در محکوم کردن روسیه، این است که خود شاید روزی نیازی به انجام اقدامی مشابه در مورد تایوان داشته باشد؛ کشوری که چین آن را بخشی از خاک خود محسوب میکند و همیشه تهدید به تصاحب آن کرده است. این تحلیلگر اما یادآوری کرد سلاحهایی که غرب در مقابل روسیه به کار گرفته است، از جمله تحریمهای فلجکننده باید یادآور عاقبت دست زدن به چنین اعمالی برای چین باشند.
علاوه بر قدرت تحریمهای دولتی و مدنی، فریدمن به «سلاح سوم» که در این جنگ پیدا شده است، نیز اشاره میکند؛ سلاحی که به گفته او «هم جدید است و هم قدیمی؛ سلاحی معنوی و عاطفی: غرب صدای خود را باز یافته است.»
فریدمن به ابعاد گسترده تحریم اقتصادی میپردازد و این واقعیت که حتی ۶۳۰ میلیارد دلار ذخایر ارزی و طلا که پوتین از اشغال کریمه در سال ۲۰۱۴ تاکنون جمعآوری کرده است، برای سر کردن با عواقب اقتصادی تحریمها کافی نبودهاند؛ بهویژه که حدود نیمی از این پول در بانکهای خارجی است و اکنون دسترسی روسیه به آن مسدود شده است. از جمله نتایج این امر، آن است که پساندازهای مردم روسیه که به روبل است، با احتمال نابودی مواجه است. از دیگر نتایج، آن است که بسیاری از هواپیماهای بوئینگ و ایرباس خطوط هوایی تجاری روسیه که در مالکیت شرکتهای لیزینگ ایرلندی بودند، اکنون در معرض خطر هستند. این هواپیماها بهزودی باید از روسیه پس گرفته شوند و ایرباس و بوئینگ هم اعلام کردهاند که از این هواپیماها پشتیبانی نمیکنند. همین امر باعث شده است که آئروفلوت، شرکت هواپیمایی روسیه، تمامی پروازهای بینالمللی خود جز بلاروس را لغو کند.
این تحلیلگر آمریکایی در عین حال هشدار میدهد که موفقیت تحریمهای اقتصادی میتواند باعث شود که پوتین دست به استفاده از گزینهای بزند که همه از آن هراسانند، جنگ هستهای. فریدمن از چین میخواهد متوجه این واقعیتهای جدید باشد و اولا به فکر اشغال تایوان نباشد، ثانیا به غرب و بخشهای اعظمی از بقیه جهان بپیوندد و با پوتین مخالفت کند. این تحلیلگر در پایان مینویسد: «چین اگر چنین کند، به عنوان یک رهبر واقعی جهانی ظهور میکند. اما اگر بجای آن تصمیم بگیرد که در کنار ناقضان قانون بایستد، ثبات و رفاه دنیا برای همگان، بهخصوص برای چین، کاهش مییابد.»
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد