«کیکالچر» در برابر «هالیوود»
جهان صنعت– صنعت سرگرمی کرهجنوبی در سالهای اخیر بهقدری با اقبال جهانی مواجه شده است که طرفداری و استقبال از خوانندههای گروههای «کِیپاپ» و سریالهای پرطرفدار کُرهای در بین مردم و بیشتر از همه، نوجوانان، تقریبا به امری بدیهی تبدیل شده است. بسیاری از کارشناسان جهانی معتقدند که آنچه در دهه اخیر با عبارت «کِیکالچر» شناخته میشود، اکنون در جریان اصلی فرهنگ جهانی جای گرفته است. برخی دیگر از کارشناسان جهانی اما باور دارند که هنوز راه زیادی مانده تا قدرت فرهنگی کُره بتواند به سطح نفوذ کشورهایی مانند آمریکا، فرانسه، ایتالیا و ژاپن برسد که بهخاطر غذا، مد و سینما شهرت جهانی دارند. کارشناسان میگویند موج فرهنگی این کشور که در کُره به آن «هالیو» میگویند در اواخر دهه۱۹۹۰ میلادی آغاز شد یعنی زمانی که سریالهای کرهجنوبی در چین و ژاپن محبوبیت پیدا کردند. رشد اینترنت هم این صادرات فرهنگی را بیشتر گسترش داد. «BTS» و «بلکپینک» حالا نامهایی آشنا در صحنه پاپ جهانی هستند. مردم از دوبی تا هند و سنگاپور عاشق کِیدراماهای احساسی شدهاند. در سال۲۰۱۲، حرکات رقص خاص و ملودی رپ «سای»، خواننده رپ کرهجنوبی در موزیک ویدئو «گانگنام استایل»، این قطعه را به اولین ویدیویی تبدیل کرد که در یوتیوب از مرز یکمیلیارد بازدید گذشت. این موفقیت ناگهانی توجه جهانی را به «کیپاپ» جلب کرد. در اصل اما «بیتیاس»، گروهی از هفت مرد جوان خوشچهره که همگی همزمان میخوانند و میرقصند، «کیپاپ» را به جریان اصلی جهانی وارد کرد. «BTS» در دوران همهگیری کرونا، چندین رکورد جهانی گینس را برای تعداد پخش و بازدید آهنگهای «Dynamite» و «Butter» شکست. خیلی قبلتر از اینکه «کیدراما»ها صفحه نمایش خانههای سراسر جهان را تحت سلطه بگیرند، محدودیتهای کرهجنوبی برای نمایش فیلمهای هالیوودی در این کشور، فیلمسازی داخلی را قوت بخشید. در نتیجه آن جشنواره فیلم بوسان که در سال۱۹۹۶ شروع به کار کرد، به یکی از مهمترین جشنوارههای آسیا تبدیل شد. در سال۲۰۰۴ نیز «پارک چان-ووک» برای فیلم «اولدبوی»، جایزه بزرگ کَن را برد. شاید بتوان درباره بزرگترین دستاوردهای کُره در حوزه هنر و ادبیات به فیلم «انگل» که در سال۲۰۲۰ جایزه اسکار بهترین فیلم را کسب و هان کانگ، نویسنده اهل کرهجنوبی که نوبل ادبیات۲۰۲۴ را دریافت کرد، اشاره کرد. علاوه بر این، سریال کرهای نتفلیکس «بازی مرکب» در سال۲۰۲۲ میلادی شش جایزه «امی» دریافت کرد و گروه کیپاپ BTS نیز بهمدت پنجسال پیاپی یعنی از ۲۰۱۷ تا ۲۰۲۲ برنده «جوایز موسیقی آمریکا» شد. موج دیگری از علاقه جهانی اما با مجموعه «بازی مرکب» آغاز شد که در ۲۰۲۱ منتشر شد و چنان در سطح جهانی مورد توجه قرار گرفت که به گفته میونیوگ کیم، معاون محتوای نتفلیکس در آسیا، یک «روح زمانه فرهنگی» به وجود آورد.
کُره در حال تبدیلشدن به یک ابرقدرت فرهنگی؟
بسیاری از کارشناسان معتقدند که «کِیکالچر» در حال حاضر در جریان اصلی فرهنگ جهانی در جایگاه پررنگی قرار دارد اما همچنان یکهتاز نیست. براساس گزارشی که در «نیویورکتایمز» منتشر شده است، موانع ژئوپلیتیکی هم در این زمینه وجود دارد. پس از اختلاف بر سر استقرار یک سامانه موشکی در کرهجنوبی، چین در سال۲۰۱۶ یک ممنوعیت غیررسمی را برای اجراهای کیپاپ وضع کرد. در کرهشمالی، موسیقی و برنامههای کرهجنوبی و حتی اصطلاحاتی که محبوب شدهاند، ممنوع شدند چراکه کیم جونگ اون آنها را تهدیدی برای رژیم خود میبیند. صادرات کُره در هر شاخه محتوایی، فقط سهم کوچکی از بازار جهانی را دارد و کارشناسان جهانی میگویند هنوز خیلی زود است که بتوان تصمیم گرفت که آیا کِیکالچر به اوج خود رسیده یا دوام خواهد داشت. پروفسور اندرو اونگی کیم از دانشگاه کره معتقد است که با وجود اینکه کیپاپ بسیار محبوب است اما هنوز بر ژانرهای دیگر موسیقی تاثیر نگذاشته است. چا وو- جین، منتقد موسیقی در سئول نیز معتقد است که با این حال محبوبیت کیپاپ و کیدراما میتواند باعث علاقهمندی به بخشهای دیگر فرهنگ کرهجنوبی نیز شود. مردم میخواهند غذایی را بچشند که ستارهها میخورند، آرایشی را داشته باشند که آنها استفاده میکنند و حتی زبانشان را یاد بگیرند.
بعد از «کیِپاپ» نوبت «کِیبیوتی» فرامیرسد؟
سلبریتیهای کرهجنوبی بهخاطر پوست بینقصشان مشهورند. مصرفکنندگان خارج از کرهجنوبی بهویژه جوانترها مشتاق هستند روتینهای مراقبت پوستی آنها را که ممکن است نیازمند دقت و ظرافت باشد تقلید کنند. براساس آمار دولت کرهجنوبی، صادرات لوازمآرایشی کُره در سال ۲۰۲۴ نزدیک به ۲۱درصد افزایش یافت و به رکورد ۲/۱۰میلیارد دلار رسید. صادرات لوازمآرایشی کرهجنوبی به آمریکا در سال گذشته میلادی، از صادرات لوازم آرایشی فرانسه به این کشور پیشی گرفت. لیلا کیم که برای برند آرایشی «تیرتیر» در سئول کار میکند، گفت که فروش این شرکت در سال گذشته میلادی، پس از آنکه کرمپودر کوسنی آنها در «تیکتاک» وایرال شد، حدودا دوبرابر شد و به حدود ۳۰۰میلیون دلار رسید.
غذاهای کُرهای در چه جایگاهی هستند؟
ویدئوهای وایرال از «کیمباپ»، غذایی که از رولهای برنج، جلبک دریایی، گوشت، ماهی یا سبزیجات درست میشود، قفسههای فروشگاههای آمریکایی مربوط به این غذا را خالی کردهاند. شرکت سامیانگ، تولیدکننده نودلهای فوقتند بولداک نیز اعلام کرده که صادراتش در سالهای اخیر چهاربرابر شده است. غذای کرهای همچنین با برنامهای از «نتفلیکس» به نام «جنگهای کلاس آشپزی» که در ماه سپتامبر منتشر شد، بیشتر تبلیغ شد. در این برنامه ۸۰سرآشپز گمنام در برابر ۲۰سرآشپز مشهور قرار گرفتند.
«موج کُره» برای خود کرهجنوبی چه سودی داشت؟
براساس آمارهای دولتی کرهجنوبی، با افزایش علاقه به این کشور، تعداد گردشگران، ساکنان خارجی و دانشجویان تبادلی در چهار سال گذشته به طور ثابت افزایش یافته است. بعضی از کسانی که وارد این کشور شدهاند میگویند زندگیای که در دراماها و آیکونهای فرهنگی کره در شبکههای اجتماعی دیدهاند، الهامبخش آنها بوده است. پروفسور کیم دائه- جونگ از مدرسه کسبوکار دانشگاه «سهجونگ» تاکید میکند که محتوای فرهنگی کُرهای تبلیغ محصولات و خدمات کُرهای را در صحنه جهانی افزایش داده است. این کارشناس به جذابیت فراگیر ستارگان کِیپاپ هنگام خوردن رامیون(نودل فوری کرهای) اشاره کرد که تجربه «خوردن رامیون کنار رودهان» را از یک فعالیت محلی به یک مورد در فهرست آرزوهای گردشگران جهانی تبدیل کرده است.
چطور به اینجا رسیدیم؟
کیپاپ در اواسط دهه۹۰ میلادی در داخل کره به تبوتاب بزرگی تبدیل شد و موفقیت گروههایی مثل «HOT» و «Shinhwa» را رقم زد. این روند باعث شد آژانسها، سیستم سختگیرانه مدیریت هنرمندان در ژاپن را در دستور کار قرار دهند. برنامه از این قرار شد که استعدادهای جوان شناسایی و اغلب در سنین نوجوانی وارد قراردادهای چندسالهای شوند که به «آیدلهای» (الگوهای) کامل، با ظاهری تمیز، بیخدشه و شخصیتهای عمومی بهشدت مدیریتشده تبدیل یابند. با جا افتادن این سیستم، کیپاپ دگرگون شد و آیدلها بیشتر و بیشتر شدند. تا حوالی سال۲۰۰۰، سریالهای کرهای و کیپاپ در شرق و جنوبشرق آسیا محبوب شده بودند. این اما استریمینگ بود که آنها را در مرکز توجه جهان قرار داد و وارد زندگی هرکسی کرد که یک گوشی هوشمند داشت.
