کم‌توجهی صنعت کفش به ذائقه بازار
سارا اصغری- ۲۵ تا ۳۱ شهریور با نام هفته صنعت کفش و چرم کشور نام‌گذاری شده است؛ صنعتی که طی دو دهه گذشته از رشد به نسبت خوبی برخوردار بوده اما کماکان با ذائقه مصرفکننده فاصله دارد و در این راستا می‌طلبد که همگام با دنیا خود را به پیش ببرد. در سال‌جاری نیز میزان صادرات کفش کاهش یافته و این روزها با مشکلات مختلفی از جمله تامین ماشین‌آلات و سیاست‌های ارزی دست و پنجه نرم می‌کند.
جایگاه صنعت کفش ایران
احمد خادم، تولیدکننده و فعال حوزه کفش درباره جایگاه صنعت کفش ایران در گفت‌وگو با «جهان‌صنعت» عنوان کرد: صنعت کفش ایران طی دو دهه گذشته از رشد به نسبت خوبی برخوردار بوده اما باید به این موضوع توجه داشت که در دنیا سرعت رشد این صنعت بسیار بالاست و به‌واقع ما از دنیا عقب مانده‌ایم. وقتی در کشور قاچاق کفش‌های برند انجام می‌گیرد که عدد قابل‌توجهی است، این بدان معناست که کفش تولید داخل ما چندان مقبول ذائقه مصرفکننده داخلی نیست و با توجه به این موضوع که قشر جوان تنوع‌طلب و به‌دنبال مد روز هستند رسانه‌های مجازی نیز این فرصت را برای این تنوع‌طلبی در دنیا فراهم کرده‌اند در نتیجه کفش ایرانی چندان به ذائقه مصرفکننده خوش نمی‌آید.
خادم در ادامه خاطرنشان کرد: در دنیا به‌ویژه کشورهای جنوب شرق آسیا در زمینه صنعت کفش رشد قابل توجهی داشته‌اند و هم‌اکنون ۸۰درصد کفش دنیا در کشورهای جنوب شرق آسیا تولید می‌شود این در حالی است که ما با این کشورها در زمینه تولید کفش فاصله بسیاری داریم بنابراین اگر بخواهیم خود را به رده این کشورها برسانیم به یک تحول بنیادین نیازمند هستیم که این تحول بنیادی میسر نخواهد شد مگر اینکه خود را به دنیا وصل کنیم تا هم در زمینه تولید و هم در زمینه فروش جایگاه خود را ارتقا بخشیم.
وی در پاسخ به این پرسش که چند سال گذشته که محدودیت‌هایی از سوی دولت در زمینه واردات کفش اعمال شد آیا صنعت کفش ایران به خودکفایی و جایگاه مورد نظر خود نرسیده است، گفت: محدودیت‌ها در زمینه واردات کفش باعث شد تمرکز روی تولیدات بیشتری صورت بگیرد اما با این وجود ذائقه مصرفکننده را نمی‌توان تغییر داد و کماکان شاهد هستیم که بیشتر مردم به‌دنبال کفش‌های خارجی هستند.
این تولیدکننده کفش در پاسخ به این پرسش که هم‌اکنون مهم‌ترین مسائل و مشکلات صنعت کفش چیست، عنوان کرد: با توجه به سرعت رشد صنعت کفش در دنیا ما به این رشد نرسیده‌ایم و هرچند ماشین‌آلات این صنعت را وارد کرده‌ایم اما هنوز قادر نشده‌ایم باب ذائقه مشتری باشیم.
خادم در ادامه با اشاره به رتبه تولید و مصرف کفش در ایران خاطرنشان کرد: ایران دارای رتبه هفدهم تا هجدهم مصرفکننده و یازدهم و دوازدهم تولید در زمینه کفش است. ظرفیت داخل ما به ۲۷۰میلیون‌جفت تولید رسیده که بخشی از آن صندل بوده که بیشتر در قم تولید می‌شود. در قم به ارزش ۸۰میلیون دلار کفش و صندل صادر شده است.
وی در پاسخ به این پرسش که واردات کفش نیز صورت می‌گیرد، گفت: واردات قانونی نداریم اما به‌صورت پیله‌وری و قاچاق کفش‌ها به ایران وارد می‌شود و این نشان از عقب‌ماندگی ما در این زمینه است.
این فعال حوزه کفش در پاسخ به این پرسش که به‌دلیل کیفیت یا به علت مدل است که نتوانسته‌ایم در دنیا خود را رشد دهیم، گفت: دنیای کفش دنیای بسیار بزرگی است و تولید آن به مسائلی همچون دانش فنی، مواد اولیه، کیفیت تولید و مدل بستگی دارد. در کشور ما تولید کفش بیشتر انسان‌محور است و به‌صورت دستی انجام می‌گیرد درحالی‌که در دنیا فناوری در تولید کفش مهم بوده و به‌سمت ماشین‌محور حرکت کرده است.
خادم با اشاره به کشورهایی که طی سال‌های اخیر در صنعت کفش موفق شده‌اند، عنوان کرد: کشوری مانند ویتنام قادر شده در تولید کفش بسیار رشد کند و تنها یک شهرک صنعتی در ویتنام قادر به صادراتی به ارزش ۲میلیارد دلار شده است. یا کشوری مانند چین سالانه ۱۲میلیارد و ۶۰۰میلیون جفت کفش تولید می‌کند که رقم قابل‌توجهی است. درحالی‌که کفش صادراتی ما به کشورهای عراق و افغانستان کیلویی ۲دلار و ۷۰سنت صادر می‌شود که این بسیار بی‌ارزش تلقی می‌شود.
مشکلات صادرات کفش ایران
براساس آمار اعلام‌شده در سال‌جاری در زمینه کفش با کاهش صادرات نیز همراه بوده‌ایم. در این زمینه علی لشکری عضو هیات‌مدیره جامعه صنعت کفش ایران عنوان کرد: طبق آمار در چهارماهه نخست سال‌جاری، صادرات انواع کفش به‌لحاظ ارزشی با ۲۴درصد کاهش و به‌لحاظ وزنی با ۱۳درصد افت مواجه شده است. این در حالی است که در اسفند سال گذشته رشد مثبت ۲۰درصدی در صادرات کفش ثبت شده بود.
به گزارش ایسنا، لشکری علت اصلی افت صادرات را غلبه سیاست‌های پولی و ارزی بر سیاست‌های صنعتی و تجاری دانست و اظهار کرد: بانک مرکزی با محدودیت‌ها و بخشنامه‌های خود عملا مانع از تحقق سیاست‌های توسعه صادرات وزارت صمت شده است. در شرایطی که هزینه تمام‌شده تولید براساس نرخ دلار آزاد محاسبه می‌شود، صادرکننده نمی‌تواند محصول را با نرخ پایین‌تر عرضه کند. این سیاست‌ها به معنای تنبیه صادرکننده است. وی ادامه داد: راهکار روشن است؛ باید به صادرکنندگان اجازه داده شود مواد اولیه و ماشین‌آلات مورد نیاز خود را از محل ارز حاصل از صادرات تامین کنند. اگرچه وعده‌هایی برای بهبود شرایط در سامانه جامع تجارت داده شده اما همچنان صادرکنندگان امکان استفاده از ارز صادراتی برای واردات خودشان را ندارند.
عضو هیات‌مدیره جامعه صنعت کفش ایران با اشاره به شرایط اقتصادی کشور پس از جنگ اخیر و تحولات منطقه‌ای گفت: کاهش فروش، قطع ارتباط با بازارهای خارجی، محدودیت‌های صادراتی، افزایش هزینه‌های تولید، کمبود نقدینگی، برگشت چک‌ها و عدم توانایی در پرداخت بدهی‌ها از جمله مشکلات جدی فعالان این صنعت است. این شرایط می‌تواند منجربه بی‌اعتمادی در روابط تجاری، بیکاری گسترده و مشکلات اجتماعی شود.
کاهش فروش، قطع ارتباط با بازارهای خارجی، محدودیت‌های صادراتی، افزایش هزینه‌های تولید، کمبود نقدینگی، برگشت چک‌ها و عدم توانایی در پرداخت بدهی‌ها از جمله مشکلات جدی فعالان صنعت کفش است. او همچنین به آسیب‌پذیری بنگاه‌های کوچک و متوسط، دشواری در پرداخت حقوق کارکنان و اقساط بانکی، اختلال در زنجیره‌های تامین مواد اولیه اشاره کرد و گفت: عبور از این چالش‌ها نیازمند همکاری و اعتماد متقابل دولت، بخش‌خصوصی و سیستم بانکی است. لشکری درباره وضعیت بازار عراق به‌عنوان مهم‌ترین مقصد صادرات کفش ایران نیز توضیح داد: بیش از ۵۰درصد صادرات کفش ایران به عراق انجام می‌شود اما اخیرا تعرفه‌های جدیدی از سوی دولت عراق وضع شده که قیمت کفش ایرانی را افزایش و قدرت خرید تاجران عراقی را کاهش داده است. این مساله می‌تواند بخشی از شیطنت‌ها باشد که در گذشته نیز منجربه کاهش سهم ایران از بازار ۵۰۰میلیون دلاری کفش عراق و واگذاری آن به چین و ترکیه شد.
وی ابراز امیدواری کرد که مسوولان سازمان توسعه تجارت و اتاق ایران و عراق بتوانند در اسرع وقت این مشکل را حل کنند و افزود: در صورت رفع موانع، می‌توان انتظار داشت صادرات رونق بگیرد و همزمان بازار داخلی نیز رشد کند و واحدهای کوچک و متوسط فرصت تنفس بیشتری پیدا کنند.
