17 - 08 - 2022
کسبوکار دانشگاهی
مصطفی کریمی- در همه کشورهای توسعهیافته جهان دانشگاه یکی از اصلیترین پایههای صنعت و توسعه و رشد اقتصادی محسوب میشود اما این روند در کشور ما روندی پیچیده دارد. در کشور ما دانشگاه بیشتر از آنکه در خدمت صنعت برای شکوفایی اقتصاد باشد خود صنعتی سودآور برای جناح های سیاسی و برخی از گروهای ذینفع و ذینفوذ اقتصادی تبدیل شده است.
بر همین اساس در چند سال گذشته رشد کمی مجامع آکادمیک در کشور فدای رشد کیفی آنها شد. کیفیت واحدهای درسی، اساتید، دانشجویان و حتی تحقیقات دانشگاهی به شدت افول کرد و با بالا بردن حبابی آمار خروجی تحقیقات و مقالات و پایاننامههای دانشگاهی، سعی شد دلیل موجهی برای رشد کمی غیرطبیعی دانشگاهها بیان شود.
شاید در کمتر نقطهای روی کره زمین سیستم دانشگاهی یک کشور طی یک سال اقدام به افزایش ظرفیت تا سه برابر سال قبلش کند؛ کاری که دانشگاه آزاد اسلامی در سال ۹۲ از پس آن برآمد. دانشگاه آزاد تعداد دانشجویان دکترای خود را از حدود چهار هزار نفر در سال ۹۲ به حدود ۱۲ هزار نفر در سال ۹۳ رساند و رکورد جهانی در عرصه علم و فناوری در جهان از خود باقی گذاشت. با مرور آمار مربوط به جذب دانشجویان در چند سال اخیر، به ویژه در دورههای تحصیلات تکمیلی که هزینههای چندمیلیونی و گاه چندده میلیونی صرف میشود، شاید بشود توجیه عقلانی برای افزایش ظرفیت دانشگاهها یافت، در غیر این صورت این اتفاقی مثبت نیست.
دانشگاه آزاد اسلامی از همان اول یک چرخش بزرگ در نظام آموزشی کشور بود. نظام آموزشی تحت امر دولت و حمایت های دولت باید آزاد میشد. این چرخش به وقوع پیوست و دانشگاه آزاد به عنوان قطب بزرگ آکادمیک ایران و جایگاهی برای بازماندگان از کنکورهای سراسری، بخش قابل توجهی از جوانان کشور را در سیستم آموزشی نوین خود تربیت کرد.
به تدریج جایگاه فینفسه ثانویه دانشگاه آزاد، کیفیت آموزش در آن را تحتالشعاع قرار داد. طی سالیان متمادی کیفیت آموزش دست دوم این دانشگاه هم عرض سوددهی کلان آن در بخش اقتصادی، لزومی برای بازبینیهای جدی در سیستم آموزشی در نگاه مسوولان دانشگاه ایجاد نکرد.
حتی به تدریج دانشگاه آزاد به معنای ساختاری و بوروکراتیک و سختافزاری در برخی موارد گوی سبقت را از دانشگاههای سراسری کشور ربود. به طوری که بزرگترین دانشگاهها و مدرنترین دانشکدهها در کشور در دانشگاه آزاد بنا شد. همچنین سیستم بوروکراتیک به شدت عقلانی و مشتری محور این دانشگاه، چشمانداز نوینی را در پیشروی نظام آموزشی دانشگاهی حتی دولتی قرار داد. پیدایش تصاعدی نوبتهای شبانه، دانشگاه پیام نور و دانشگاههای غیرانتفاعی و علمی و کاربردی گواه
این امر هستند.
صنعت دانشگاهی در کشور علاوه بر مستفیذ کردن صاحبان دانشگاه، سازوکارهای غیررسمی اقتصادی دیگری را نیز حول دانشگاهها شکل داده است. برای درک هرچه بهتر این سازوکارهای غیررسمی بهتر است چند ساعت در یکی از پایاننامهفروشیهای میدان انقلاب بنشینید. از انواع مقالههای تقلبی ISI تا مقالههای علمی و پژوهشی و علمی ترویجی و اخیرا تالیف کتابهایی که صاحب اثر هیچ زحمتی برای آنها نمیکشد، یافت میشود.
با مراجعه به چند مرکز پایاننامهفروشی مشخص شد تقریبا تمامی آنها از دانشجویان دانشگاههای معتبر نظیر تهران، امیرکبیر، شریف و بهشتی برای انجام پروژههای دانشگاهی تقلبی سود میجویند. در فهرست محققان اکثر قریب به اتفاق این مراکز، دانشجویان نخبه که با رکود اقتصادی چند سال اخیر دچار مشکلات حاد اقتصادی بودند، جذب این مراکز میشوند.
بیشترین رجوع به پایاننامهفروشیها، از سوی دانشجویان ارشد است. دانشجویان ارشد مراجعهکننده به این مراکز معتقدند که در دانشگاههایشان نحوه تدوین پایاننامه به آنها آموزش داده نشده و حتی در برخی از موارد از ترس پرداخت هزینههای ترمهای اضافی به این مراکز مراجعه میکنند.احتمالا ایران از معدود کشورهای جهان است که در آن روند حمایت از پروژههای تحقیقاتی و پایاننامهها برعکس میشود. دانشجویان بهجای حمایتهای مالی از دانشگاهها، هزینههای اضافی فراوانی را برای تدوین پایاننامه متحمل میشوند.
صنعت فروش مقاله و پایاننامه تا جایی پیش رفته که حتی برخی از اساتید دانشگاهها به فکر افتادهاند و مراکز مشاوره پایاننامه دایر کردهاند و از دانشجویان برای ارائه مشاوره تدوین پایاننامه هزینههای خارج از عرف دریافت میکنند.
یکی از مراجعهکنندگان ارشد رشته مدیریت در مراجعه به یکی از پایاننامهفروشیهای بزرگ میدان انقلاب مدعی شده استادش دفتر کاری در سعادتآباد دارد و برای هر ساعت مشاوره مبلغ ۲۰۰ هزار تومان اخذ میکند اما این انتهای ماجرای افول کیفی دانشگاهها نیست. از سویی دیگر، ارائهدهندگان مقالات ISI هزینههای چند میلیونی جهت ثبتنام مراجعان در مقالات علمی دریافت میکنند. یکی از مدیران یکی از پایاننامهفروشیهای معتبر میدان انقلاب مدعی است تقریبا در ۹۰ درصد موارد اکسپتهای تقلبی به مراجعان ارائه میشود یا با مکاتبه با یکی از ژورنالهای نامعتبر و عمومی در آذربایجان، هند و فیلیپین و با واریز چندده هزار تومان وجه نقد به حساب این نشریات، آنها پذیرشهای تضمینی به مقالات علمی میدهند و با محتوای مقاله کار چندانی ندارند. این مدیر عنوان میکند: در اکثر قریب به اتفاق موارد مقالات با گوگل ترنسیلت ترجمه میشوند. باز هم این آخر
ماجرا نیست.
همچنین بسیاری از این دانشجویان این مقالات را در رزومه خود ثبت کرده و برای شرکت در مصاحبه دوره دکترا از آن به عنوان برگ برنده استفاده میکنند. نکته تاسفبار اینکه به دلیل سطح پایین اساتید شاغل در بسیاری از دانشگاهها، اساتید دانشگاهها متوجه بیکیفیت بودن مقالات ISI فروختهشده نمیشوند.
اینها تنها گوشهای از فساد ساختاری سیستم دانشگاهی کشور است که منافع ملی را تهدید میکند. لازم است با سیاستگذاریهای جدی و ورود دستگاههای مسوول، این روندها متوقف شده تا شاهد استهلاک نیروی انسانی مستعد کشورمان در سالهای آینده نباشیم.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد