کراد فاندینگ؛ راه نوین سرمایه‌گذاری و کارآفرینی
هادی بهرامی- کراد فاندینگ‌ها با گردهم آوردن جمعی از مشتاقان و سرمایهگذاران به کسبوکارها جان می‌بخشند و رویای کارآفرینان را به واقعیت تبدیل می‌کنند. فراتر از سود اقتصادی، کراد فاندینگ با ایجاد اشتغال و امید، چرخه تولید را به حرکت درآورده و رضایت اجتماعی را به ارمغان می‌آورد. ابزاری که مدتی است در بازار سرمایه ایران جای خود را باز کرده و راه نوینی را برای تامین مالی جمعی آفریده است.
از ایده تا ثروت با سرمایه جمعی
کراد فاندینگ یا همان تامین مالی جمعی، یک روش نوین برای تامین مالی و سرمایه مورد نیاز کسب‌وکار است که با مشارکت تعداد کثیری از سرمایهگذاران، تمام یا بخشی از سرمایه مورد نیاز را جمع‌آوری می‌کند. حوزه Crowdfunding به تامین وجوه نقدی که کسبوکارها و موسسات به آن نیاز دارند، می‌پردازد و از نظر اقتصادی به کسبوکارها و تولید کشور رونق بخشیده و همچنین منجربه رشد تولید ناخالص داخلی (GDP) می‌شود که در این صورت سرمایهگذاران و مشارکت‌کنندگان نیز سود خوبی کسب خواهند کرد.
از نظر اجتماعی نیز اشتغال و امید به زندگی افزایش پیدا می‌کند و انگیزه تولید‌کننده برای ادامه و گسترش فعالیت‌ها بیش از پیش خواهد بود که رضایت کلی جامعه را به سطوح بالاتری خواهد رساند.
ماهیت کرادفاندینگ‌ها
سکوهای تامین مالی جمعی، پلتفرم و سایت‌هایی هستند که با واسطه‌گری میان سرمایهگذاران و سرمایه‌پذیران، نیاز مالی برای معرفی طرح‌ها، جذب سرمایه خرد و مدیریت تامین مالی را فراهم می‌کنند. البته باید در نظر داشت تامین مالی جمعی تنها به فعالیت‌های اقتصادی محدود نمی‌شود و فعالیت‌های نیکوکاری نیز از این طریق می‌توانند تامین مالی شوند.
علاوه‌بر کسب‌وکار‌های کوچک، طرح‌های دانش‌بنیان، فناوری مالی، اینترنت اشیا، بازی و سرگرمی و سایر حوزه‌ها نیز می‌توانند از طریق پلتفرمهای تامین مالی جمعی دارای مجوز از فرابورس به نظارت سازمان بورس تامین مالی شوند.
سکوهای تامین مالی جمعی در بازار سرمایه ایران
همان‌گونه که گفته شد، بازار سرمایه ایران نیز از این ابزار نوین تامین مالی بی‌نصیب نمانده است؛ ای فاند یکی از برجسته‌ترین سکوهای کرادفاندینگ در ایران است که به‌طور تخصصی در حوزه تامین مالی جمعی برای طرح‌های نوآورانه و استارت‌آپ‌ها فعالیت می‌کند.
زیما فاند، نوین کراد و کاریزما کراد نیز از سکوهای شناخته‌شده تامین مالی جمعی به‌شمار می‌روند. کارن کراد، رایان کراد، حلال فاند، دونگی، هم آفرین و زرین کراد را هم می‌توان شرکت‌های معتبر و دارای مجوزی نام برد که از طرح‌های نسبتا جذابی جهت تامین مالی جمعی رونمایی می‌کنند.
پذیرش سکوهای کراد فاندینگ در بازار سرمایه ایران، طی سال‌های اخیر به میزان قابل‌توجهی افزایش یافته و این صنعت قدرت بیشتری در اقتصاد کشور پیدا کرده است. شایان ذکر است که در حال حاضر، حدودا ۴۵ شرکت تامین مالی جمعی دارای مجوز از فرابورس در ایران فعالیت می‌کنند.
۴ روش کلیدی برای تامین مالی
در حالت کلی، چهار نوع تامین مالی وجود دارد که عبارتند از:
۱- تامین مالی مبتنی‌بر اهدا که طرح‌های خیرخواهانه و بشردوستانه را شامل می‌شوند و به مشارکت‌کنندگان بازپرداخت مالی صورت نمی‌گیرد.
۲- تامین مالی جمعی مبتنی‌بر پاداش؛ روشی برای جذب سرمایه کسب‌وکار‌های کوچک و پروژه‌‌های خلاقانه است و به مشارکت‌‌کنندگانی که به هدف یک پروژه ایمان دارند، بخشی از پروژه به‌صورت پاداش اهدا می‌شود مانند سینما، آلبوم موسیقی و برخی رمزارزها.
۳- در تامین مالی جمعی مبتنی‌بر سهام به ازای مشارکت افراد در یک شرکت غیربورسی، درصدی از سهام به سرمایهگذاران تعلق می‌گیرد.
۴- تامین مالی مبتنی‌بر بدهی که سرمایهگذاران با مشارکت در تامین سرمایه یک پروژه، بهره‌ای از قبل تعیین‌شده دریافت می‌کنند؛ البته اصل سرمایه آنها در پایان دوره پرداخت خواهد شد.
بانک یا کرادفاندینگ؟ نبرد تفکرات اقتصادی در ایران
مسیر تامین سرمایه در کشور ایران به‌دلیل وجود موانع حقوقی، قانونی و حتی تفکرات اقتصادی جامعه هنوز مشکلات و چالش‌هایی دارد. درواقع صنعت کراد فاندینگ به‌دلیل کوچک‌بودن سکوها و عدم توجه کافی مسوولان به این حوزه، شفافیت قانونی و چارچوب محکمی مانند بانک و بیمه ندارد.
از طرف دیگر بسیاری از مردم به‌دلیل تفکرات سنتی و بانک‌محوری، هنوز با مفهوم کراد فاندینگ آشنا نیستند و در مورد آن اطلاعات کافی ندارند به‌طوری‌که حتی ممکن است برخی از افراد بهره ۲۳درصدی بین بانکی را به بازده قابل‌توجه تامین مالی جمعی ترجیح دهند!
در مقابل این محدودیت‌ها و معایب، حوزه کراد فاندینگ در ایران چند ویژگی فوق‌العاده دارد که منجربه افزایش جذابیت و تنوع سرمایه‌گذاری شده است. سکوها امکان دسترسی به سرمایه را بدون نیاز به بانک‌ها فراهم می‌کنند.
اگر کارآفرینان برای دریافت تسهیلات و تامین مالی جهت شروع یا ادامه کسب‌وکار خود، از طریق بانک‌ها اقدام کنند، بوروکراسی‌های اداری و ضمانت‌های سنگین و زمان‌بر بودن فرآیند، گریبان‌گیرشان خواهد شد اما در حوزه کراد فاندینگ، تنوع سود و طرح‌ها، وثایق سبک‌تر، سرمایهگذاران و انعطاف بیشتری وجود دارد. به‌طور مثال نرخ بهره بین بانکی ۲۳درصد است اما در حوزه کراد فاندینگ این‌گونه نیست و طرح‌ها با نرخ سودی بین ۲۰ الی ۴۵درصد تامین مالی می‌شود.
کرادفاندینگ؛ رشد اقتصاد در عصر تحریم!
اقتصاد ایران در حال حاضر، شرایط مطلوبی ندارد و نیازمند پروژه‌ها و صنایع سودساز است تا بتواند تولید و سرمایه‌گذاری را افزایش دهد. حوزه تامین مالی جمعی، یکی از ابزارهای اقتصادی محسوب می‌شود که فرآیند تامین مالی را آسان کرده و با پرداخت سود‌های جذاب در طرح‌های متنوع، مردم را به مشارکت در تولید تشویق می‌کند.
این صنعت علاوه‌بر تامین سرمایه مورد نیاز کسبوکارها و رشد تولید و فروش، به افزایش نرخ اشتغال نیز کمک شایانی می‌کند به‌طوری‌که تعداد کراد فاندینگ‌ها از ۱۰شرکت در سال۱۴۰۰ به بیش از ۴۰ شرکت در سال۱۴۰۴ افزایش یافته است.
در واقع حوزه کراد فاندینگ در ایران با وجود محدودیت‌هایی که دارد، از تامین مالی ۸۴میلیارد تومانی با رشد ۱۸هزار و ۹۰۰درصدی به ۱۶ همت در سال۱۴۰۳ رسیده است که رونق گرفتن این بازار را نشان می‌دهد. طی یک‌سال اخیر، قیمت طلای ۱۸عیار به میزان ۱۴۲ درصد، دلار آزاد ۲/۶۶درصد و نرخ اسمی تورم ۵/۴۲ افزایش یافته است. قیمت رمزارزها، اجناس، فلزات و سایر دارایی‌ها نیز در این مدت رشد کرد و همچنان در رقابت با یکدیگر به سر می‌برند. طبیعتا نرخ بهره بین بانکی یا توجه به عملکرد بازار‌های موازی و نرخ سود آنها، متناسب با ریسک و هزینه فرصت از دست‌رفته نیست؛ پس کردا فاندینگ‌ها با نرخ‌های جذاب و طرح‌های متنوعی که دارند، سرمایه‌گذار بیشتری جذب خواهند کرد.
در حقیقت طرح‌های تامین مالی جمعی با سود ۴۵درصدی می‌توانند با نرخ دلار و تورم رقابت کنند و با شرکت در این طرح‌ها شاید بتوان حداقل ارزش سرمایه را حفظ و در رشد تولید کشور مشارکت کرد.
اگر قرار باشد فضای تامین مالی برای کرادفاندینگ‌ها و سرمایهگذاران گسترش یابد، باید برخی چالش‌های موجود در این فضا حل شوند تا خدمات سکوها با کیفیت بیشتری ارائه داده شود. بازار ثانویه برای خرید و فروش گواهی‌‌های مشارکت می‌تواند یکی از عوامل نقدشوندگی هرچه بیشتر اوراق مشارکت باشد به‌طوری‌که سرمایهگذاران هر زمان که خواستند، بتوانند دارایی و اوراق خود را دوباره به پول نقد تبدیل کنند.
گفتنی است اغلب طرح‌های تامین مالی جمعی یک‌ساله هستند و سرمایهگذاران در این مدت حتی در شرایط بحرانی به سرمایه خود دسترسی ندارند.
