27 - 02 - 2021
کاهش مهلت استعلام اکتشاف معادن و جای خالی دغدغه توسعه پایدار
مصوبه هیات مقرراتزدایی و تسهیل صدور مجوزهای کسبوکار مبنی بر کاهش مهلت پاسخگویی سازمان حفاظت محیطزیست به استعلامهای صدور مجوز اکتشاف معادن از یک ماه به ۱۰ روز کاری موجب بروز نگرانیهایی نسبت به اثرات منفی این مصوبه بر میزان دقت در ارزیابی اثرات زیستمحیطی و بیتوجهی به توسعه پایدار شده است.
پیش از این براساس ماده ۴ ضوابط زیستمحیطی فعالیتهای معدنی، سازمان حفاظت محیطزیست مکلف بود ظرف مدت یک ماه از تاریخ وصول استعلام برای صدور پروانه اکتشاف معادن، نظر خود را اعلام کند اما دیماه سال جاری هیات مقرراتزدایی و تسهیل صدور مجوزهای کسبوکار طی مصوبهای مهلت استعلام برای اکتشاف معدن از سازمان حفاظت محیطزیست را به ۱۰ روز کاری کاهش داد این در حالی است که پیش از این مصوبه نیز با بسیاری از استعلامها برای اکتشاف معدن موافقت میشد اما حالا برخی کارشناسان از جمله حسین فخرایی عضو هیات علمی دانشگاه مالکاشتر نگران هستند که این محدودیت زمانی باعث کاهش دقت ارزیابیهای زیستمحیطی و افزایش آسیب به محیطزیست شود.
حسین فخرایی دکترای مهندسی محیطزیست در این باره به ایسنا میگوید: ارزیابی زیستمحیطی وضع موجود، نمونهبرداری از محیط و آنالیز آنها توسط آزمایشگاههای معتمد سازمان حفاظت محیطزیست از مراحلی است که باید برای صدور پروانه اکتشاف معدن طی شود. این در حالی است که تنها آنالیز نمونههای برداشته شده بیش از دو هفته زمان میبرد چراکه برخی از فلزات باید در مقیاس ppb (بخش در میلیون) اندازهگیری شوند تا عیار معدن مشخص شود.
او ادامه میدهد: پس از تعیین عیار معدن که بیش از دو هفته زمانمیبرد در وضع موجود تحلیل و گزارشی از این بررسیها آماده میشود. از این رو بررسی و صدور پروانه اکتشاف معدن طی ۱۰ روز کاری غیرممکن است کسانی که این مصوبه را پیشنهاد کردهاند اطلاعات کافی از مراحل ارزیابی زیستمحیطی معادن نداشتهاند.
داریوش گلعلیزاده رییس کمیته محیطزیست خانه معدن نیز پیشتر درباره کاهش زمان پاسخگویی به استعلامهای صدور پروانه اکتشاف معادن گفته بود با توجه به تعدد پروژههای مشمول ارزیابی در سازمان حفاظت محیطزیست و کمبود نیروی کارشناسی، امکانات و زیرساختهای لازم در حال حاضر امکان پاسخگویی در ۱۰ روز میسر نیست، مگر اینکه بررسی و پاسخگویی به استعلامها به ادارات کل حفاظت محیطزیست استانها تفویض شود یا پنجره واحد صدور مجوزها شکل بگیرد. همچنین بنا بر ادعای هادی کیادلیری دبیر مرجع ملی کنوانسیون تنوع زیستی کشور، سالانه حدود ۷۰۰ هزار هکتار از منابع طبیعی به عنوان محدوده اکتشاف معادن در کشور در نظر گرفته میشود. این میزان از موافقت با اکتشاف و فعالیت معادن حجم بسیار بالای تخریب را به کل کشور وارد میکند و تصویب مصوبه کاهش مهلت استعلام برای اکتشاف معادن فجایع زیستمحیطی بسیار بیشتری را ایجاد خواهد کرد.
از سوی دیگر در شرایطی مهلت سازمان حفاظت محیطزیست برای پاسخ به استعلام صدور پروانه اکتشاف معدن کاهش پیدا کرده که براساس ماده ۴ ضوابط زیستمحیطی فعالیتهای معدنی، «عدم اعلام نظر سازمان حفاظت محیطزیست به منزله موافقت» است.
به عقیده گلعلیزاده چنین مصوبهای باعث تخریب محیطزیست و منابع طبیعی میشود چراکه عدم پاسخ به استعلام در بازه زمانی پیشنهادی به منزله موافقت تلقی خواهد شد و این موضوع میتواند موجبات ایجاد مفسده و تبانی در بسیاری از طرحها را فراهم کند. همچنین از این نکته نباید غافل شد که جهت صدور مجوز اکتشاف از مراجع دیگری نیز باید استعلام صورت میگیرد و طولانی شدن روند پاسخگویی صرفا متوجه سازمان حفاظت محیطزیست نیست. همچنین اگر مدت پاسخگویی به ۱۰ روز کاهش یابد سازمان حفاظت محیطزیست میتواند به دلیل ایراد در گزارش یا نقص مدارک، پرونده را از دستور کار خارج کند.
او راهکار اصلی را ایجاد پنجره واحد صدور مجوز میداند تا از این طریق از طولانی شدن فرآیند پاسخگویی کاسته شود. مشکل امروز کسبوکار، طولانی شدن روند صدور مجوز نیست بلکه موانع دیگری مانند بهکارگیری روشها و فناوریهای مخرب محیطزیست در فعالیتهای معدنی است که باید مورد توجه قرار گیرد و به آنها پرداخته شود.
گلعلیزاده همچنین ضمن انتقاد از اینکه هدف طراحان کاهش زمان پاسخگویی سازمان حفاظت محیطزیست به استعلامهای صدور مجوز اکتشاف معادن صرفا اجرای فعالیتهای معدنکاری است، مدعی است: طبیعی است که در این میان به هیچوجه دغدغه توسعه پایدار وجود ندارد.
بخش معدن و صنایع معدنی در بسیاری از کشورها از جمله ایران، عامل مهمی در رسیدن به توسعه پایدار بوده است و برای رسیدن به توسعه پایدار از طریق گسترش بخش معدن و صنایع معدنی، باید سه اصل اقتصادی، زیستمحیطی و اجتماعی بخش معدن به طور همزمان مورد توجه قرار گیرد اما کیادلیری معتقد است به جنبه زیستمحیطی فعالیتهای معدنی توجه کمتری شده و در خصوص بهرهبرداری از معادن که منابع تجدیدناپذیرند بیشتر به دنبال رفع نیازهای امروز با کمترین بازدهی و بدون توجه به محدودیتهایی هستیم که برای آینده ایجاد میکنیم و این دسته اقدامات و تصمیمات پتانسیل توسعه برای آینده را نیز از بین میبرد.
به گفته گلعلیزاده، ضرورت داشت پیش از ارائه و پیشنهاد «کاهش مهلت پاسخگویی سازمان حفاظت محیطزیست به استعلامهای صدور مجوز اکتشاف معادن» ابتدا آسیبشناسی در این خصوص صورت میگرفت. سپس با احصای موانع و گلوگاههای سرمایهگذاری، راهکارهای مناسبی ارائه میشد. شتاب در انجام فعالیتهای معدنی و برداشت از همه سرمایههای معدنی غیرقابل تجدید، از بین بردن منافع نسلهای بعدی است و این موضوع با اهداف اصل ۵۰ قانون اساسی منافات دارد.
معدنکاری عموما شش مرحله دارد که شامل مرحله پیجویی، مرحله اکتشاف که در این مرحله اندازه و ارزش کانسار کانی با استفاده از روشهای نمونهبرداری و عیارسنجی تعیین میشود، مرحله آمادهسازی، مرحله استخراج و فرآوری، مرحله رهاسازی باطله و آخرین مرحله بازسازی است که شامل بستن معدن، حذف ساختمانها و کارخانه، بازسازی دمپهای باطله، مسطح کردن سطح زمین، کاشتن درخت و بوته، برگرداندن وضعیت مسیر آبهای جاری و سطح زمین به حالت اولیه میشود. عملیات استخراج نیز در طول دوره فعالیت معدن و هم پس از بسته شدن آن معمولا روی محیطزیست اثرات مخربی ایجاد میکند. از این رو اکثر کشورهای جهان مقرراتی را برای کاهش این تاثیرات منفی تصویب کردهاند.
فخرایی با اشاره به اینکه اکتشاف معدن تخریب بسیار کمتری را نسبت به استخراج از معدن متوجه محیطزیست میکند، تصریح میکند: گرچه میزان تخریب در فعالیت اکتشاف معدن کمتر است، با این حال ترددهای غیرضروری، ایجاد راههای دسترسی و سایر اقداماتی که در زمینه اکتشافات معدنی انجام میشود آثار مخربی بر جا خواهد گذاشت. همچنین بدون هیچ شکی کاهش مهلت استعلام برای اکتشاف معدن از سازمان حفاظت محیطزیست علاوه بر اینکه میتواند باعث افزایش فعالیتهای استخراج معدنی شود، به علت لزوم تسریع در جوابدهی بر آزمایشگاهها و ناظری که گزارش ارزیابی زیستمحیطی معدن را تهیه میکند فشار مضاعفی وارد میشود و باعث کاهش دقت ارزیابی میشود.
در کنار مزایای فعالیت معادن لازم است فرصت کافی برای بررسی نتایج صدور پروانه اکتشاف صرف شود تا منجر به فعالیتهای ضدزیستمحیطی نشود چراکه در غیر این صورت در جهت تحقق توسعه پایدار عمل نکرده و منافع آیندگان را مورد توجه قرار ندادهایم.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد