کامیابی نسبی دولت پزشکیان
علی شکوری‌راد، عضو ارشد جبهه اصلاحات ایران
نخستین سال فعالیت دولت چهاردهم همزمان با فرا رسیدن نخستین سالگرد تنفیذ حکم ریاست‌جمهوری پزشکیان به پایان رسیده و فرصت مناسبی است با مروری بر آنچه در این بازه زمانی یک‌ساله در دولت گذشت، عملکرد این دولت را مورد بررسی و ارزیابی قرار دهیم. بر این اساس باید بگوییم که پزشکیان در یک‌سال گذشته به‌طور نسبی به وعده‌هایی که در جریان کارزار انتخاباتی خود مطرح کرد، وفادار بوده و آنچه احتمالا منجر به شکل‌گیری نارضایتی نسبی شده، شاید این باشد که ایشان در ابتدای امر برآورد دقیق و کاملی از میزان اختیارات ریاست‌جمهوری و مجموعه قوه مجریه و دولت نداشت و به همین دلیل در ادامه مسیر به‌مرور دریافت که فاقد آن اختیاراتی است که برای تحقق همه وعده‌هایش به آن نیاز داشت. نکته حائزاهمیت آن است که دولت و رییس‌جمهور در کشور ما در مقایسه با دولت‌های مستقر در دیگر نظام‌ها و ساختارهای سیاسی که مسوول اصلی تصمیم‌گیری درخصوص تمامی مسائل سیاست داخلی و خارجی هستند، چندان صاحب‌اختیار نیست. چنانکه رییس‌جمهور در ایران حتی در انتخاب کابینه نیز حائز اختیارات کامل نیست شرایطی که البته مختص انتخاب اعضای کابینه نیست و در بسیاری از دیگر امور نیز به چشم می‌آید. به‌عنوان نمونه آقای پزشکیان در حالی در کارزار انتخاباتی خود شعار رفع فیلترینگ را مطرح کرد که نهادی تحت عنوان شورای‌عالی فضای مجازی نیز در این رابطه دخیل است؛ نهادی که اکثر اعضایش با نظر رهبری انتخاب می‌شوند و اعضای دولت در این شورا در اقلیت هستند. با این همه دولت توانست با تلاش بسیار، دست‌کم یک گام در این مسیر بردارد و در نتیجه واتساپ را رفع فیلتر کند، هرچند در ادامه نتوانست بر دیگر وعده‌های خود جامه عمل بپوشاند. آنچه اما در این بحث باید مدنظر داشته باشیم، این است که این ناکامی نسبی، لزوما به معنای نخواستن یا نبود اراده کافی در دولت نبوده بلکه علت ناکامی دولت در رفع فیلترینگ کامل شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی، نبود اختیارات لازم است بنابراین در ارزیابی کلی باید اذعان کنیم پزشکیان و دولتش باوجود اینکه در انتخاب اعضای کابینه و هیات وزیران از آزادی عمل کامل برخوردار نبود اما هر کاری که در توانش بود، انجام داد.
نکته مهم دیگر در بررسی و ارزیابی عملکرد دولت در سال نخست ریاست‌جمهوری آقای پزشکیان، میزان توفیق و کامیابی دولت در تحقق شعار مرکزی و اصلی خود یعنی «وفاق ملی» بوده و این در حالی است که آقای پزشکیان پیوسته تاکید داشت نیروهای سیاسی از دعواهای جناحی بپرهیزند و برخی ناظران، آن را به «وفاق» ترجمه کردند و این سوءبرداشت حتی برای شخص رییس‌جمهور نیز ایجاد شد و کار به جایی رسید که ایشان عملا بخشی از نیروهای رقیب دولت را نیز وارد دولت خود کرد؛ نیروهایی که در واقع هیچ تعهدی نسبت‌به شعارها و راهبرد مدنظر دولت پزشکیان نداشته و ندارند. در نتیجه به باور من، این اشتباهی بود که رییس‌جمهور مرتکب شد و اگرچه با نیتی مثبت در این مسیر گام برداشت تا مگر با این کار، برخی مشکلات اساسی و مهم‌تر را حل کند اما باتوجه به آنکه کسانی که مشمول وفاق شدند، تعهدی به آن نداشتند، در پیشبرد اصلاحات مدنظر رییس‌جمهور ناکام ماندند و همزمان حامیان دولت نیز سرخورده شدند.
نکته مهم دیگر در این بحث آن است که آقای رییس‌جمهور در این یک‌سال گذشته، هرگاه در دوراهی میان شعار «دعوا نکنیم» و نظر کارشناسی قرار گرفت، به‌سمت شعار «دعوا نکنیم» حرکت کرد و در نتیجه بخش دیگری از حامیان دولت نیز به جمع ناراضیان پیوستند. هرچند اقدام‌های مهمی مانند جلوگیری از اجرای مصوبه حجاب یا پیگیری‌هایی که رییس‌جمهور درخصوص آزادی زندانیان انجام داد، شایسته توجه هستند اما واقعیت این است که در ارتباط با این مسائل کار چندانی از او برنمی‌آید؛ نکته‌ای که به‌ویژه حامیان دولت باید به آن توجه داشته باشند. درمجموع باوجود تمامی این کاستی‌ها، شخصا کارنامه عملکرد آقای پزشکیان را در سال نخست، به‌طور نسبی موفق ارزیابی می‌کنم اما این ارزیابی به‌نسبت مثبت، نه به علت اقدام‌های مثبت انجام شده بلکه به این دلیل است که او هر کاری را که می‌توان از یک دولتمرد در این ساختار خاص سیاسی انتظار داشت یا انجام داد یا در حال پیگیری آن است و به این دلیل کماکان می‌توان به آینده امیدوار بود.
البته به‌دلیل شرایط خاص بین‌المللی و احتمال وقوع جنگ دوباره نمی‌توان با قطعیت درباره آینده اظهارنظر کرد ضمن آنکه ما با ناترازی‌های شدید دست و پنجه نرم می‌کنیم و شهروندان با نجابت بسیار این اوضاع تحمل کرده‌اند اما نمی‌توان انتظار داشت که این وضعیت همیشگی باشد و جامعه همیشه به همین شکل تحمل کند. با این همه معتقدم صبوری بیشتری لازم است تا نتایج اقدام‌های دولت به بار بنشیند. البته شخصا نمی‌توانم تحقق این نتایج را تضمین کنم اما واقعیت این است که در حال حاضر به وقوع آنها خوش‌بین هستم. فراموش نکنیم که اصلاحات امری زمان‌بر است و نیازمند صبوری، مماشات و پرهیز از خشونت چراکه خشونت صرفا منجر به تشدید بحران‌ها خواهد شد. طبیعتا بیان این مسائل برای من راحت است. حال آنکه تحمل این شرایط برای جامعه بسیار دشوار خواهد بود اما من هم دولت و هم جامعه را درک می‌کنم و امیدوارم آنها نیز بتوانند یکدیگر را درک کنند!
