کالایی طلاییتر از همیشه

جهان صنعت- در هفتهای که گذشت، مجموعهای از تحولات و اظهارنظرهای مهم پیرامون عملکرد و نقشآفرینی بورس کالای ایران در فضای اقتصادی کشور مطرح شد که هریک از آنها از منظری متفاوت به تاثیرگذاری این نهاد مالی در بهبود عملکرد بازارها، تامین مالی بخشهای تولیدی و گسترش ابزارهای نوین سرمایهگذاری اشاره داشتند. یکی از برجستهترین موضوعاتی که مورد توجه قرار گرفت، نقش گواهی سپرده طلا در جذب سرمایههای خرد و هدایت آنها بهسمت تولید بود. براساس اظهارات مسوولان و کارشناسان، معاملات گواهی سپرده شمش طلا در بورس کالا توانستهاند فرصت مشارکت را برای سرمایهگذاران خرد فراهم کنند؛ گروهی که پیشتر امکان ورود موثر به عرصههای تولیدی و اقتصادی را نداشتند. با فراهم شدن امکان خرید و فروش گواهیهای سپرده طلا با مبالغ کوچک، این سرمایهها که پیش از این بهصورت پراکنده و غیرمولد در بازار حضور داشتند، اکنون در مدار تولید و سرمایهگذاری قرار گرفتهاند و به افزایش بهرهوری در حوزههایی چون معدن و تولید فلزات گرانبها کمک میکنند.
از سوی دیگر، برخی کارشناسان نیز به بلوغ ساختاری بازار طلا در سایه گسترش معاملات گواهی سپرده در بورس کالا اشاره کردهاند. به باور آنها، با راهاندازی این بازارها، طلا از کالایی صرفا ذخیرهای و قابل استفاده برای پوشش ریسک، به ابزاری قابل معامله در یک ساختار شفاف، قانونمند و رقابتی تبدیل شده است. این روند نهتنها موجب افزایش شفافیت قیمتگذاری در بازار طلا شده بلکه به کنترل نوسانات و مقابله با فعالیتهای سوداگرانه نیز کمک کرده و در مجموع، موجب بلوغ بیشتر این بازار مهم شده است.
در کنار تحولات مربوط به بازار طلا، بورس کالای ایران اقدام مهم دیگری نیز در راستای ارتقای کارایی بازارهای مشتقه و مالی خود انجام داد؛ افزایش ساعات معاملات در این بازارها. این اقدام که در جهت پاسخ به نیازهای روزافزون سرمایهگذاران و معاملهگران صورت گرفته، گامی دیگر در راستای عمقبخشی به بازار سرمایه کشور و فراهمسازی فرصتهای بیشتر برای مشارکت فعالان اقتصادی است.
در نهایت، عرضه ۳۰۰ دستگاه خودروی آریسان۲ در بورس کالا از دیگر اتفاقات قابلتوجه هفته گذشته بود که نشاندهنده گسترش دامنه فعالیت این نهاد فراتر از حوزههای سنتی مانند فلزات، محصولات پتروشیمی یا فرآوردههای کشاورزی است. عرضه خودرو در بورس کالا، با ایجاد فضایی شفاف و رقابتی، امکان کشف نرخ واقعی و حذف واسطهگریهای غیرضروری را فراهم میآورد و به متقاضیان این امکان را میدهد تا با اطمینان بیشتری به خرید بپردازند.
مجموع این رویدادها، بیانگر نقش پررنگ و فزاینده بورس کالا در ارتقای کارایی نظام مالی کشور، حمایت از تولید ملی، گسترش شفافیت و توسعه ابزارهای نوین مالی است؛ مسیری که بهنظر میرسد در آیندهای نهچندان دور، نقش این بورس را در اقتصاد ایران بیش از پیش پررنگتر خواهد کرد. در ادامه به مشروح این گزارش میپردازیم.
«گواهی سپرده طلا» سرمایههای خرد را وارد مدار تولید کرده است
در یکی از مهمترین اظهارنظرهای هفته گذشته در حوزه بورس کالای ایران، محمدرضا کریمی، معاون برنامهریزی و توسعه شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران، با اشاره به گذشت دوسال از راهاندازی معاملات گواهی سپرده شمش طلا در این بورس، از نقش تعیینکننده این ابزار مالی در تحول نظام تامین مالی معادن، رشد تولید و افزایش سرمایهگذاری در بخش معدن سخن گفت. وی تاکید کرد که این بازار توانسته بستری فراهم کند تا سرمایههای خردی که پیش از این در حاشیه قرار داشتند و امکان ورود موثر به چرخه تولید را نداشتند، اکنون در مسیر تولید و سرمایهگذاری قرار گیرند و سهمی در توسعه بخش معدن ایفا کنند.
کریمی با اشاره به مزایای ساختاری گواهی سپرده شمش طلا عنوان کرد که این ابزار مالی، فرصت مشارکت را برای طیف وسیعی از سرمایهگذاران، بهویژه سرمایهگذاران خرد فراهم کرده است. او اظهار داشت که یکی از مزیتهای کلیدی این ابزار، بازکردن دروازههای ورود به بازار طلا برای عموم مردم است؛ موضوعی که باعث شده فرآیند سرمایهگذاری در صنعت طلا دیگر محدود به سرمایهگذاران بزرگ نباشد و افراد با منابع محدود مالی نیز بتوانند در تولید و توسعه این صنعت مشارکت کنند.
وی افزود که اثر مثبت این ابزار تنها به تسهیل مشارکت محدود نمیشود بلکه سرمایههای خردی که در گذشته عمدتا در قالب داراییهای غیرمولد نگهداری میشدند، اکنون بهصورت هدفمند در صنایع مرتبط با طلا تزریق میشوند؛ امری که بهصورت مستقیم در رشد تولید، رونق بخش معدن و فعالسازی ظرفیتهای بالقوه این صنعت نقش داشته است.
کریمی همچنین به موضوع نقدشوندگی گواهیهای سپرده طلا پرداخت و آن را یکی از ویژگیهای برجسته این ابزار دانست. او توضیح داد که پشتوانه تمامی گواهیهای صادرشده، شمش طلای واقعی است و سرمایهگذاران در صورت تمایل میتوانند طی یک تا دو روز کاری نسبت به دریافت فیزیکی شمش خود اقدام کنند. افزون بر این، وجود بازار ثانویه فعال برای این گواهیها باعث شده تا فرآیند خرید و فروش آنها با سهولت و سرعت انجام شود و سطح نقدشوندگی آنها به طرز چشمگیری بالا باشد؛ مزیتی که باعث افزایش جذابیت این ابزار در میان فعالان بازار شده است.
حل مشکل کمبود نقدینگی معادن به کمک معاملات گواهی سپرده طلا
در ادامه مجموعه تحولاتی که طی دو سال اخیر در حوزه بازار طلا و بهویژه از طریق معاملات گواهی سپرده در بورس کالا رخ داده، داود رییسی، مدیرعامل شرکت معادن و صنایع معدنی کارند صدر جهان، با نگاهی عمیق به این موضوع تاکید کرد که استفاده از ابزارهایی نظیر گواهی سپرده طلا نهتنها ساختار فروش محصولات معادن را دگرگون کرده، بلکه راهکاری موثر برای حل یکی از اساسیترین چالشهای این صنعت، یعنی کمبود نقدینگی، فراهم آورده است. بهگفته رییسی، پیش از ورود این ابزارها، اغلب معادن برای تامین مالی و سرمایه در گردش خود ناگزیر بودند به روشهای سنتی مانند فروش مستقیم طلا در بازار آزاد، اخذ وامهای بانکی یا جذب سرمایهگذار خصوصی متوسل شوند؛ روشهایی که ضمن هزینهبر بودن، همواره با ریسکهای بالا و وابستگی شدید به واسطهها همراه بود.
او اظهار داشت که گواهی سپرده طلا و صندوقهای سرمایهگذاری مبتنیبر طلا، راهکاری نوین و پایدار برای تامین نقدینگی معادن فراهم کردهاند. این ابزارها به معادن این امکان را میدهند تا بهجای فروش فیزیکی طلا در بازار و رویارویی با چالشهای سنتی فروش، محصولات خود را از طریق سازوکار رسمی بورس کالا و در قالب گواهیهای سپرده عرضه کنند و بدون تاخیر زمانی یا وابستگی به نهادهای مالی پرهزینه، سرمایه مورد نیاز خود را جذب کنند. به این ترتیب، گواهی سپرده طلا نهتنها به خلق نقدینگی پایدار در بخش معدن کمک کرده، بلکه به معادن توان مانور بیشتری برای برنامهریزی توسعهای و سرمایهگذاری در زیرساختهای خود داده است.
رییسی همچنین به بُعد دیگری از این تحول اشاره کرد و گفت که معاملات گواهی سپرده طلا، در کنار تسهیل دسترسی معادن به سرمایه، بستری شفاف و قابل اعتماد برای فروش طلا ایجاد کردهاند؛ بازاری که دیگر خبری از دلالان و واسطههای سنتی در آن نیست. او معتقد است که وابستگی معادن به واسطهها همواره یکی از مشکلات ساختاری این صنعت بوده، چراکه دلالی در بازار طلا ضمن کاهش حاشیه سود معادن، بر قیمتگذاری واقعی محصولات نیز سایه میانداخت. اما اکنون با بهرهگیری از زیرساختهای بورس کالا، معادن میتوانند طلای خود را در یک فضای رقابتی، شفاف و قانونمند عرضه کنند و به قیمتی منصفانه و مبتنیبر عرضه و تقاضای واقعی دست یابند؛ فرآیندی که منجربه افزایش بازدهی مالی آنها و ارتقای سطح اعتماد عمومی به بازار طلا شده است.
گواهی سپرده بورس کالا، نقطهعطفی در بلوغ بازار طلا
در سالهای اخیر، بازار طلا در ایران شاهد تحولی بنیادین بوده که از دیدگاه بسیاری از کارشناسان و فعالان این حوزه، بخش مهمی از این پیشرفت به واسطه ورود و توسعه ابزارهای مالی نوین، بهویژه گواهی سپرده طلا در بستر بورس کالای ایران حاصل شده است. محسن بهزادی، معاون راهبری و نظارت بر شرکتهای هلدینگ صدر تامین (تاصیکو)، با اشاره به این موضوع عنوان کرد که بازار طلا در کشور اکنون از یک ساختار ابتدایی و سنتی عبور کرده و به مرحلهای از بلوغ و ثبات رسیده است؛ مرحلهای که مهمترین ویژگی آن، فراهمشدن بسترهای رسمی و شفاف برای سرمایهگذاری، تامین مالی و تقویت تولید است. او با تاکید بر اینکه بورس کالا با ایجاد زیرساختهای لازم و ارائه ابزارهای مالی متنوع، نقش محوری در این فرآیند داشته، اظهار داشت: معاملات گواهی سپرده طلا از جمله این ابزارهاست که توانسته ضمن افزایش شفافیت در معاملات، زمینه ورود سرمایهگذاران خرد و کلان به بازار طلا را فراهم کند و در عین حال، به رونق تولید و توسعه معادن طلا در کشور نیز کمک کند. بهزادی خاطرنشان کرد که بورس کالا با معرفی گواهی سپرده، بستری فراهم کرده که تولیدکنندگان در صورت رعایت استانداردهای فنی و کیفی مورد تایید، بتوانند طلای تولیدی خود را در بازار رسمی عرضه کرده و در مقابل آن، گواهی سپرده دریافت کنند؛ گواهیای که خود بهعنوان یک ابزار قابلمعامله و نقدشونده در بازار، ارزشمند تلقی میشود. بهزادی در ادامه با اشاره به اینکه معادن طلا بهعنوان یکی از منابع ملی و انفال شناخته میشوند، تصریح کرد که استفاده از سازوکار بورس کالا، امکانی فراهم کرده که این منابع ملی از حالت خامفروشی یا فروش غیررسمی خارج شده و در چارچوبی شفاف و قانونی به چرخه اقتصاد کشور بازگردند. در این میان، گواهی سپرده نهتنها به تولیدکنندگان امکان فروش سریع و رسمی میدهد بلکه این اطمینان را نیز فراهم میآورد که طلای آنها در صورت عبور از آزمونهای کیفی و تایید نهایی، بدون معطلی در قالب اوراق بهادار قابل خرید و فروش خواهد بود. بهزادی یکی دیگر از امتیازات بازار طلا در بستر بورس کالا را نقدشوندگی بالای آن دانست. او توضیح داد که تولیدکنندگان طلا، در صورت رعایت شرایط فنی و ارائه طلای مورد تایید، میتوانند از قراردادهای خزانهداری برای عرضه و فروش محصول خود بهره ببرند. فرآیند تایید کیفیت، ثبت و صدور گواهی سپرده بهسرعت انجام میشود و فروشنده تنها یک روز پس از عرضه، قادر به دریافت وجه حاصل از فروش خواهد بود؛ مسالهای که در بازارهای سنتی بهدلیل نبود زیرساختهای شفاف، زمانبر و پرریسک بود.
بازار سرمایه، سد راه ورود ۲۰۰هزار میلیارد تومان نقدینگی به بازار غیررسمی ارز و طلا شد
در سالهای اخیر، با توسعه ابزارهای نوین مالی در بازار سرمایه، بهویژه در حوزه معاملات مبتنیبر طلا، تحول چشمگیری در جهتدهی نقدینگی سرگردان به مسیرهای مولد و شفاف ایجاد شده است. احسان محبی، مدیر دارایی و سرمایهگذاری تامین سرمایه کاردان، با اشاره به نقش پررنگ این ابزارها، بهویژه صندوقهای سرمایهگذاری مبتنیبر طلا، اظهار داشت که بالغ بر ۲۰۰هزار میلیارد تومان از نقدینگی که پیشتر ممکن بود وارد بازارهای غیررسمی ارز و طلا شود، اکنون در چارچوبی شفاف به بازار سرمایه هدایت و در مسیر توسعهای به کار گرفته شده است.
محبی شکلگیری ابزارهایی همچون گواهی سپرده طلا و صندوقهای طلا در بستر بورس کالا را یکی از مهمترین اقدامات برای مدیریت صحیح نقدینگی دانست و افزود که این ابزارها ضمن ایجاد ثبات نسبی در بازار طلا، بستری امن و قانونمند برای سرمایهگذاری مردم فراهم کردهاند. او تاکید کرد که چنین ابزارهایی نهتنها به کاهش نوسانات غیرمنطقی در بازار ارز و طلا کمک کردهاند بلکه منابع مالی جمعشده در این صندوقها توانستهاند بهصورت مستقیم در اختیار بخش تولید، بهویژه معادن طلا، قرار بگیرند و بخشی از نیاز آنها به سرمایه در گردش را تامین کنند.
وی با اشاره به مزیتهای صندوقهای کالایی مبتنیبر طلا، خاطرنشان کرد که این صندوقها گزینهای جذاب برای سرمایهگذاران محسوب میشوند چراکه در عین بهرهمندی از بازدهی ناشی از نوسانات قیمت طلا، امکان نقدشوندگی بالایی نیز دارند. بهعبارتی، سرمایهگذار میتواند در هر زمان که نیاز داشته باشد، اوراق خود را به فروش برساند و وجه آن را دریافت کند، بدون آنکه با پیچیدگیهای نگهداری طلای فیزیکی یا ریسکهای امنیتی آن روبهرو شود. محبی در ادامه تصریح کرد که یکی دیگر از دلایل استقبال گسترده از این صندوقها، برخورداری آنها از معافیت مالیاتی است؛ امتیازی که آنها را نسبتبه سرمایهگذاریهای سنتی بر طلا، مانند خرید سکه یا طلای زینتی، از نظر هزینهای مقرونبهصرفهتر میکند. او همچنین افزود که با توجه به رشد آگاهی عمومی نسبتبه مزایای این ابزارها، سرمایهگذاران خرد و کلان ترجیح میدهند بهجای ورود به بازارهای غیررسمی و پرریسک، منابع خود را در مسیرهایی قانونی، قابل نظارت و تاثیرگذار بر بخش واقعی اقتصاد به کار گیرند.
در نهایت، محبی با بیان اینکه ابزارهای مالی مبتنیبر طلا نهتنها به سلامت بازارها کمک کردهاند، بلکه در مهار تورم انتظاری و هدایت سرمایهها به سمت تولید موثر بودهاند، این روند را یک دستاورد بزرگ برای بازار سرمایه کشور دانست.
افزایش ساعات معاملات در بازارهای مشتقه و مالی بورس کالا، گامی موثر در جهت تعمیق بازار
از روز دوشنبه ۱۸فروردین۱۴۰۴، تحولی مهم در ساختار معاملاتی بازارهای مالی و مشتقه بورس کالای ایران به وقوع پیوست که از نگاه کارشناسان و فعالان بازار، میتواند نقش موثری در افزایش کارایی، نقدشوندگی و جذب سرمایهگذاران بیشتر ایفا کند. طبق اطلاعیه رسمی مدیریت بازار مشتقه و ابزارهای نوین مالی بورس کالا، ساعت معاملات چهار بازار اصلی شامل گواهی سپرده کالایی پیوسته، قراردادهای آتی، قراردادهای اختیار معامله و صندوقهای کالایی افزایش یافت و این تغییر از همان تاریخ اجرایی شد. در میان این بازارها، شاید مهمترین و قابلتوجهترین تغییر، مربوط به افزایش سهساعته زمان معاملات صندوقهای طلا باشد که از تاریخ یادشده، از ساعت ۱۱:۳۰ آغاز شده و تا ساعت۱۸ ادامه مییابد. این افزایش زمان، علاوهبر فراهمسازی فرصت بیشتر برای سرمایهگذاران جهت ورود و خروج در بازار، به ارتقای شفافیت، عمقبخشی به معاملات و بهبود کشف قیمت نیز کمک شایانی خواهد کرد. افزایش ساعت معاملات صندوقهای طلا بهویژه برای آندسته از سرمایهگذارانی که در ساعات پایانی روز فرصت بیشتری برای فعالیت دارند، تسهیلات بیشتری ایجاد کرده و میتواند میزان مشارکت در این ابزار مالی را بهطور چشمگیری افزایش دهد.
در همین راستا، گوهر صادقنیا، قائممقام شرکت سبدگردان آگاه نیز با استقبال از این تغییر، عنوان کرد که تمدید ساعات معاملاتی در بازار صندوقهای طلا، تاثیر بسزایی در افزایش جذابیت این ابزار برای سرمایهگذاران دارد.
تامین مالی ۲۰هزار میلیارد ریالی شرکت صبانور در بستر بورس کالا
در تاریخ چهارشنبه ۲۰فروردینماه۱۴۰۴، بورس کالای ایران شاهد یک اتفاق مهم و موفقیتآمیز در حوزه تامین مالی صنایع معدنی بود. در این روز، شرکت توسعه معدنی و صنعتی صبانور توانست با استفاده از اوراق سلف موازی استاندارد، مبلغ ۲۰هزار میلیارد ریال برای تامین مالی تولید ۳۷۰هزار و ۷۶۸ تن گندله سنگآهن جذب کند. این اقدام از طریق انتشار اوراق سلف موازی استاندارد در نمادهای «عصبانور۱» و «عصبانور۲»، به تعداد ۲میلیون و ۹۳۸هزار و ۲۰۰ قرارداد ۱۰۰کیلوگرمی با قیمت ۶میلیون و ۸۰۶هزار و ۸۰۰ ریال به ازای هر قرارداد، انجام شد. این تامین مالی در راستای برنامههای توسعهای این شرکت در زنجیره فولاد کشور انجام گرفت و هدف آن ارتقای ظرفیتهای تولید و افزایش بهرهوری در صنعت فولاد بود.
یکی از ویژگیهای بارز این اقدام، شفافیت و اطمینانی است که بازار سرمایه به فرآیند تامین مالی شرکتهای صنعتی میدهد. با انتشار این اوراق در بورس کالا، امکان نظارت دقیق و قانونی بر جریان سرمایه و همچنین امکان نقدشوندگی برای سرمایهگذاران فراهم شد. علاوهبر این، معاملات ثانویه اوراق سلف موازی استاندارد مذکور از تاریخ ۲۳فروردینماه۱۴۰۴ آغاز شده و تا تاریخ ۲۰فروردینماه۱۴۰۶ ادامه خواهد داشت که این امر یک فرصت مناسب برای سرمایهگذاران جهت خرید و فروش این اوراق در بازار ثانویه فراهم میآورد.
تامین مالی ۸هزار میلیارد ریالی شرکت پارس بهین پالایش نفت قشم
در همان روز چهارشنبه ۲۰فروردینماه۱۴۰۴، بورس کالای ایران شاهد تامین مالی موفق دیگری در بخش صنعت نفت و پالایشگاهها بود. شرکت پارسبهین پالایش نفت قشم توانست از طریق انتشار اوراق سلف موازی استاندارد به ارزش ۸هزار میلیارد ریال، برای تولید ۵۸هزار و ۵۵۵ تن قیر تامین مالی کند. این اوراق تحت نمادهای «عقیر۱» و «عقیر۲» به تعداد ۲میلیون و ۶۲۵هزار و ۲۰۰ قرارداد ۱۰کیلوگرمی با قیمت ۳میلیون و ۴۷هزار و ۲۱۰ ریال به ازای هر قرارداد عرضه شدند. این اقدام در راستای تامین مالی برای تولید ۷۰-۶۰ قیر مورد نیاز در صنعت ساختوساز و راهسازی انجام گرفت و فرصت مناسبی برای سرمایهگذاران ایجاد کرد تا در این بازار شفاف و قانونی سرمایهگذاری کنند.
همانند تامین مالی شرکت صبانور، معاملات ثانویه اوراق سلف موازی استاندارد شرکت پارس بهین پالایش نفت قشم نیز از تاریخ ۲۳ فروردینماه۱۴۰۴ آغاز شده و تا ۲۰فروردینماه۱۴۰۶ ادامه خواهد داشت که این مساله به سرمایهگذاران امکان میدهد در هر زمان اوراق خود را به راحتی خرید و فروش کنند.
ابلاغ شرایط خرید خودرو کامیون کمپرسی
بورس کالای ایران همچنین در تاریخ ۲۳ فروردینماه۱۴۰۴ شرایط خرید کامیون کمپرسی D5000 SHACMOTOX را اعلام کرد. این خودروها قرار است در تالار خودرو بورس کالا عرضه شوند و مهلت ثبت سفارش برای خرید آنها از ساعت ۸ صبح روز شنبه ۲۳فروردینماه۱۴۰۴ آغاز خواهد شد. برای مدیریت بهتر سفارشات، کارگزاران این امکان را خواهند داشت که سفارشها را تا ساعت ۸:۳۰ روز شنبه مسدود کنند. در این عرضه، ۱۰دستگاه کامیون کمپرسی D5000 SHACMOTOX تولید مجتمع صنعتی آرین پارسموتور با قیمت پایه ۵میلیارد و ۸۰۰میلیون تومان به فروش خواهد رسید. تاریخ تحویل این خودروها نیز ۳۱اردیبهشتماه۱۴۰۴ تعیین شده است که این امر فرصت مناسبی برای متقاضیان خرید خودروهای سنگین فراهم میکند.
عرضه ۳۰۰ دستگاه خودروی آریسان۲
در ادامه روند عرضه خودرو در بورس کالا، چهارشنبه ۲۷فروردینماه۱۴۰۴ نیز بورس کالا شاهد عرضه ۳۰۰ دستگاه خودروی آریسان۲ از سوی گروه صنعتی ایران خودرو خواهد بود. این خودروها با قیمت پایه ۴میلیارد و ۲۷۳میلیون و ۵۰۰هزار ریال به فروش خواهند رسید. طبق اعلام رسمی، تاریخ تحویل این خودروها ۲۷ اردیبهشتماه ۱۴۰۴ تعیین شده است. این عرضهها نتیجه عملکرد بورس کالا در ساماندهی بازار خودرو و تامین نیازهای مشتریان در یک بستر شفاف و قانونی است که بدون حضور واسطهها، امکان خرید و فروش مستقیم را فراهم میآورد.