کارنامه سرخ نفت
جهان صنعت- بررسی روند قیمت نفت در سال۲۰۲۵ نشان میدهد که این کالای راهبردی یکی از پرنوسانترین سالهای خود را پشت سر گذاشت. نفت برنت سال را با قیمت حدود ۷۴دلار در هر بشکه آغاز کرد و در مقاطعی حتی به بالای ۸۲ دلار رسید. در ادامه اما تحتتاثیر مجموعهای از عوامل اقتصادی، سیاسی و ژئوپلیتیک در مسیر نزولی قرار گرفت و در روزهای پایانی سال در محدوده ۶۰دلار تثبیت شد؛ افتی نزدیکبه ۲۰درصد که بیانگر «کارنامهای سرخ» برای بازار نفت در این سال است. یکی از مهمترین عوامل اثرگذار بر نوسانات قیمت نفت در سال۲۰۲۵، بازگشت دونالد ترامپ به قدرت در ایالات متحده و تشدید سیاستهای تجاری او بود. اعمال و تهدید به اعمال تعرفههای گسترده علیه کشورهایی چون چین، کانادا، مکزیک و حتی اتحادیه اروپا، چشمانداز رشد اقتصاد جهانی و بهتبع آن تقاضای نفت را تضعیف کرد. از ابتدای فوریه با ورود جنگ تجاری آمریکا و چین به مرحلهای جدید و اقدامهای تلافیجویانه دوطرف، قیمت نفت از محدوده ۸۰دلار به حوالی ۶۲دلار سقوط کرد؛ سطحی که از سال۲۰۲۱ سابقه نداشت. شدت این ریزش بهحدی بود که برخی گزارشها از کاهش حدود یکپنجم ارزش بازار نفت در روزهای ابتدایی سال حکایت داشتند. در کنار فشارهای سمت تقاضا، تصمیمهای اوپکپلاس نیز نقش مهمی در تضعیف قیمتها ایفا کرد.
هشت عضو این ائتلاف در مارس۲۰۲۵ تصمیم گرفتند برنامه تعدیل تدریجی کاهش عرضه را متوقف کرده و افزایش تولید را آغاز کنند. این روند در ماههای بعد با شتاب بیشتری ادامه یافت و در مجموع بیش از ۵/۲میلیون بشکه در روز به عرضه جهانی افزوده شد؛ اقدامیکه همزمان با هشدار تحلیلگران درباره احتمال شکلگیری مازاد عرضه در بازار صورت گرفت و فشار مضاعفی بر قیمتها وارد کرد. در حوزه ژئوپلیتیک سال۲۰۲۵ مملو از رویدادهای تنشزا بود. بسیاری از آنها اما اثر پایدار بر قیمت نفت نداشتند. حمله آمریکا به مواضع انصارالله یمن در مارس و تشدید نگرانیها درباره امنیت کشتیرانی در دریای سرخ و بابالمندب، تنها افزایشهای محدود و کوتاهمدتی در قیمت نفت ایجاد کرد. اعلام ناگهانی آتشبس از سوی آمریکا بهسرعت از شدت نگرانیها کاست و مانع تبدیل این بحران به شوکی ماندگار در بازار شد. در ژوئن۲۰۲۵، با آغاز جنگ ۱۲روزه میان ایران و رژیمصهیونیستی و گسترش درگیریها، بازار نفت بار دیگر دچار التهاب شد. قیمت نفت در واکنش به این تحولات تا حدود ۱۲درصد افزایش یافت و نگرانیها درباره احتمال مسدودسازی تنگه هرمز که حدود ۲۰درصد نفت جهان از آن عبور میکند، شدت گرفت. با این حال پایان سریع درگیریها با میانجیگری بینالمللی، مانع از تداوم شوک قیمتی شد و بازار بار دیگر به سطوح پیشین بازگشت. جنگ روسیه و اوکراین و حملات متقابل به زیرساختهای انرژی نیز در طول سال۲۰۲۵ یکی دیگر از منابع نااطمینانی بازار نفت بود. هرچند این حملات نگرانیهایی درباره امنیت عرضه در شرق اروپا و حوزه دریای سیاه ایجاد کرد اما در عمل به کاهش قابلتوجه عرضه جهانی منجر نشد و اثر آن بیشتر در قالب نوسانات مقطعی و افزایش پرمیوم ریسک ژئوپلیتیک ظاهر شد. در نیمه دوم سال حمله به نفتکشها در دریای سرخ، ترور نافرجام در دوحه و ادامه تنشها در غزه، هرکدام برای مدتی کوتاه بازار نفت را تحتتاثیر قرار دادند اما واکنشها محدود و گذرا بود. آتشبس اعلامشده در غزه در اوایل اکتبر، حتی به کاهش قیمتها کمک کرد و نفت را از محدوده ۷۰دلار به حدود ۶۵ دلار رساند. در بخش تحریمها تشدید فشارهای آمریکا علیه شرکتهای بزرگ نفتی روسیه در اکتبر۲۰۲۵ نوسانات بازار را افزایش داد. همزمان اما امیدها به پیشرفت مذاکرات صلح میان روسیه و اوکراین اثر این تحریمها را تا حدی خنثی کرد. تنشهای پایانی سال میان آمریکا و ونزوئلا و توقیف نفتکشهای این کشور نیز اگرچه بهعنوان عاملی افزایشی مطرح شد اما در برابر دو عامل کاهنده اصلی یعنی مازاد عرضه و چشمانداز کاهش تنشهای ژئوپلیتیک، اثر محدودی داشت. در مجموع سال۲۰۲۵ برای بازار نفت سالی مملو از بحرانهای سیاسی و امنیتی بود. آنچه اما درنهایت مسیر قیمتها را تعیین کرد، برتری عوامل بنیادین بازار بهویژه مازاد عرضه و تضعیف تقاضای جهانی بود. نفت در این سال نشان داد که حتی در میانه تنشهای ژئوپلیتیک گسترده نیز بدون اختلال واقعی و پایدار در عرضه، مسیر قیمتها بیش از هرچیز تابع توازن عرضه و تقاضا باقی میماند.
منبع: شانا
