24 - 03 - 2020
چشمانتظار اروپا
گروه اقتصادی- در حالی که کمتر از یک ماه از آغاز تحریمهای ثانویه آمریکا علیه بازار نفتی ایران میگذرد، این بار بهگونهای دیگر هدف سیاستهای آمریکا علیه بازار اقتصادیمان قرار گرفتیم؛ دسترسی بانک مرکزی ایران به سوئیفت قطع شد و روابط مالی ایران با جهان وارد دور تازهای از تحریمهای آمریکا شد!
وزارت خزانهداری آمریکا هرچند هفتههای گذشته بارها بر سیاست این کشور برای قطع دسترسی ایران به روابط بانکی جهان اصرار میورزید و تلاش میکرد نظرات دیگر کشورها را با این سیاست خود همراه سازد، با این وجود کمتر کسی تصورش را میکرد که ایران به این زودی هدف سیاست جدید آمریکا قرار گیرد و با گذشت تنها چند روز از اعمال تحریمهای نفتی، این بار ایران در برزخ روابط بانکی با جهان نیز قرار گیرد.
با این وجود خبر قطع دسترسی بانک مرکزی ایران به سوئیفت دیروز به سرعت در رسانهها دست به دست شد تا لزوم چارهاندیشی برای ادامه حیات روابط بانکیمان با جهان را به ما یادآور شود.
اخیرا وزیر خزانهداری آمریکا از مذاکره این کشور با سوئیفت برای قطع دسترسی ایران به این سامانه مالی خبر داده بود. استیون منوچین تاکید کرده بود که تراکنشهای مرتبط با مبادلات تحریمشده از طریق سوئیفت یا هر مکانیسم پرداخت دیگری رخ نخواهد داد.
وزیر خزانهداری آمریکا در تکمیل این اظهاراتش و در حالی که در روزهای قبل دسترسی تعدادی از بانکهای ایرانی به سوئیفت از سوی این سیستم مالی قطع شده بود، دیروز اعلام کرد دسترسی بانک مرکزی ایران به سوئیفت قطع شده است؛ موضوعی که باعث سختتر شدن تسویهحسابهای مرتبط با صادرات و واردات ایران میشود. استیون منوچین این اقدام را تصمیم درستی برای حفاظت از یکپارچگی نظام مالی
بینالملل دانست.
چاره چیست
در ادامه چنین تنشهایی هرچند تصمیم یکجانبه سوئیفت برای تبعیت از سیاست آمریکا میتواند با جریمههایی از سوی اروپا همراه شود، با این وجود آنچه در این برهه از زمان اهمیت دارد، یافتن راههایی است که ایران را از برزخ قطع روابط بانکی با جهان خارج کند.
با وجود آنکه پیش از این ایران و دیگر همتایان اروپاییاش چنین شرایطی را پیشبینی کرده بودند و به دنبال راههای میانبری بودند تا از فشار سیاستهای آمریکا بر ایران بکاهند، اما تلاشهای اروپا نیز تا به امروز به نتیجه نرسیده است.
رییس بانک مرکزی اخیرا اعلام کرده بود که ایران و اتحادیه اروپا به دنبال ایجاد سوئیفت جدیدی هستند که بتوانند ار طریق آن، برای انجام مبادلات مالیشان اقدام کنند. آنطور که همتی میگفت، به منظور رفع مشکلات مربوط به انجام پرداختهای مالی، ایجاد کانال مالی اروپا در دستور کار طرفین قرار گرفته است و کانال مزبور این امکان را برای صادرکنندگان ایرانی و اروپایی فراهم خواهد کرد که ارز حاصل از صادرات خود را دریافت کنند. وی همچنین اعلام کرده بود که به زودی جزئیات و نحوه استفاده از کانال مزبور نهایی خواهد شد.
با این وجود با گذشت چند هفته، هنوز سازوکار اجرایی این کانال مالی منتشر نشده و آنطور که شنیده میشود ایجاد این کانال مالی حداقل در چند ماه آینده نیز آماده نخواهد بود.
هرچند بانک مرکزی نیز از قاعده عدم دسترسی به بازارهای مالی جهانی مستثنی نبوده و قطع دسترسی ایران به سوئیفت امکان تبادلات بانکی و مالی با جهان را به طور کامل میبندد، با این حال روابطعمومی بانک مرکزی میگوید: «سوئیفت، نقشی در نگهداری حسابها و تسویه ارزی ندارد و سامانههای جایگزین پیامرسانی از مدتها پیش برای پوشش امکانات و خدمات سوئیفت پیشبینی، توسعه و عملیاتی شدهاند.
این اطلاعیه خاطرنشان کرده است: «بنابراین با قطع ارائه خدمات سوئیفت به برخی بانکهای داخلی، خللی در انجام مبادلات ارزی و فرآیند تجارت خارجی پیشبینی نمیشود و فعالان اقتصادی میتوانند با اطمینان از خدمات تمام بانکهای دارای مجوز ارزی برای امور بازرگانی خود استفاده کنند.»
تسریع در ایجاد جایگزین سوئیفت
با وجود آنکه بانک مرکزی از عملیاتی شدن سامانههای جایگزین سوئیفت خبر میدهد و معتقد است که قطع دسترسی به این سامانه خللی در انجام مبادلات ارزی ایجاد نمیکند، اما به نظر میرسد داستان پیچیدهتر از چیزی باشد که از سوی این بانک عنوان شده است. پیچیدگی این موضوع را میتوان در قالب صحبتهای رییس کل بانک مرکزی به راحتی فهمید.
همتی در دیداری که با وزیر خارجه سابق آلمان داشته است، از انتظاراتش برای اقدام سریع اتحادیه اروپا نسبت به راهاندازی کانال مالی سخن میگفت.
هرچند وزیر خارجه سابق آلمان نیز از امیدواریاش برای تبادلات تجاری شرکتهای آلمانی با ایران بر پایه کانال مالی جدید سخن میگفت، با این وجود طرفین به راهحل مشخصی برای انجام مبادلات مالیشان برپایه سیستم جایگزین سوئیفت دست نیافتند؛ موضوعی که باز هم ایران به افزایش انتظارات ایران برای یافتن راهحلهای ممکن منجر شده است.
اما آیا میتوان امید داشت؟ به نظر میرسد ایران بیشتر از آنچه که باید، نسبت به سیاستهای حمایتی اروپا خوشبین بوده و همین موضوع میتواند یکی از موضوعات نگرانکننده در کنار قطع دسترسی ایران به روابط بانکی جهان باشد.
پیش از این نیز بارها کارشناسان بر این موضوع تاکید داشتند که زمانی میتوان به ادامه همکاریهای گروه ۱+۴ خوشبین بود که سازوکارهای اجرایی این همکاری با قطعیت اعلام شود و طرفین به توافقات قطعی در زمانه تبادلات تجاری و بانکی دست یافته باشند.
اما با وجود حساسیت برهه کنونی اقتصاد ایران و نیازمندی شدید آن به ایجاد سیستم جایگزین سوئیفت، به نظر میرسد هنوز هم نمیتوان به طور کامل بارقههای امید را دید و به طراحی چنین سازوکاری امیدواری کامل داشت.
از سوی دیگر به طول انجامیدن ایجاد چنین سازوکاری نیز خود مزید بر علت است. پیش از این اروپا اعلام کرده بود که پیش از اعمال دور دوم تحریمهای آمریکا علیه ایران، سازوکار جدید مالی با ایران راهاندازی خواهد شد، با این وجود ایجاد چنین سازوکاری به این زودیها ممکن نخواهد بود.
دلار در دوراهی سقوط
هرچند چنین موضوعی ایران را با چالش جدی در حوزه پرداختهای بانکیاش مواجه میکند، با این وجود کارشناسان معتقدند که این موضوع بازی دوسر باختی است که در نهایت میتواند به شکست این سیاست آمریکایی منجر شود.
آنطور که یک فعال برجسته حوزه اقتصادی میگوید، قطع دسترسی ایران به سوئیفت به مرگ دلار تسریع میبخشد. مکس کیسر معتقد است که فشار آمریکا به تندروهای ایران، سایر کشورها را مجبور به ایجاد جایگزینهایی برای سوئیفت خواهد کرد، ضمن اینکه کشورها به انباشت طلا روی میآورند و این موضوع وابستگی آنها را به قدرت دلار آمریکا کاهش خواهد داد.
والاستریت ژورنال نیز اعلام کرده که تعداد کشورهایی که در حال کنار گذاشتن دلار در تراکنشهای خود هستند رو به افزایش است. اتحادیه اروپا نیز که به دنبال ایجاد وسیله ویژه پرداخت با ایران است، به گستردگی استفاده از یورو در تجارت میانجامد که این نیز خود میتواند تیر خلاصی به اقتدار دلار در روابط مالی با جهان باشد.
اما شکست سیاست آمریکا هرچند اگر در کوتاهمدت نیز به وقوع نپیوندد، استفاده ابزاری نادرست آمریکا از سوئیفت، در نهایت کام دولت خود را تلخ خواهد کرد.
نتیجه چنین موضوعی را میتوان در تلاش دیگر کشورها برای ایجاد سیستم جایگزین سوئیفت دید.
روسیه و چین در حال توسعه نظامی جایگزین برای سوئیفت هستند و به خرید صدها تن طلا به عنوان وسیلهای برای رهایی از دلار آمریکا روی آوردهاند و این روند به حذف جهانی دلار تسریع میبخشد.
اتاق فکر ایران و دیگر همتایان اروپاییاش نیز به دنبال شناسایی کانال مالی جدیدی هستند تا به قطع وابستگی پرداختهای جهانی با سوئیفت منجر شود.
با همه اینها هنوز هم زمان زیادی لازم است تا آمریکا را در سیاستهایش محکوم به شکست دانست و هنوز هم هر سیاستی که از سوی آمریکا اعمال میشود، لرزه بر اندام اقتصاد ایران میاندازد؛ اقتصادی که حتی پیش از اعمال سیاستهای ضدایرانی دولت آمریکا نیز مسیر نابودی خود را با سیاستهای کوتاهنگرانهاش طراحی کرده بود!
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد