چرخش اسلام‌آباد به سمت واشنگتن
جهان‌صنعت – رسانه انگلیسی فایننشال تایمز در مقاله‌ای تازه به بررسی یک تحول مهم در ژئوپلیتیک جنوب آسیا پرداخته است؛ تلاش مشاوران «عاصم منیر» فرمانده ارتش پاکستان برای جلب نظر ایالات متحده از طریق پیشنهاد ساخت و اداره یک بندر جدید در دریای عرب.
این رسانه انگلیسی در این گزارش یادآور می‌شود که این طرح، هرچند سیاست رسمی دولت پاکستان نیست اما به‌عنوان تلاشی برای بهره‌برداری از تحولات ژئوپلیتیک اخیر در جنوب آسیا مطرح شده است. براساس این طرح، شهر ساحلی کوچک «پسنی» که تنها ۱۶۰کیلومتر با ایران و ۱۱۵کیلومتر با شهر «گوادر» پاکستان فاصله دارد، به یک پایانه راهبردی تبدیل می‌شود. در روزنامه فایننشال تایمز اشاره می‌شود که گوادر در حال حاضر میزبان بندری است که با حمایت چین توسعه یافته است. طبق نقشه ارائه شده، بندر پسنی بستری برای سرمایه‌گذاران آمریکایی فراهم می‌آورد تا به منابع حیاتی معدنی پاکستان دسترسی داشته باشند.
به گزارش ایسنا به نقل از فایننشال تایمز، این ایده به برخی مقامات آمریکایی ارائه شده و حتی پیش از دیدار منیر با «دونالد ترامپ» رییس‌جمهور آمریکا در واشنگتن به اطلاع او رسیده است. با این حال یک مقام ارشد دولت ترامپ گفته است که چنین پیشنهادی در نشست‌های رسمی رییس‌جمهور و مشاورانش مطرح نشده است. فایننشال‌تایمز تاکید می‌کند که این طرح بخشی از مجموعه‌ای از ابتکارات مقام‌های پاکستانی برای حفظ شتاب روابط با دولت ترامپ است. این ابتکارات شامل مشارکت در پروژه رمزارزی مورد حمایت ترامپ، همکاری بیشتر علیه شاخه خراسان داعش، حمایت از طرح صلح ترامپ برای غزه و نیز تسهیل دسترسی آمریکا به موادمعدنی حیاتی بوده است.
این مقاله به «رابطه گرم» میان منیر و ترامپ می‌پردازد که دیپلمات‌های پاکستانی و آمریکایی از آن به‌عنوان «عشق برادرانه» یاد می‌کنند. پس از آنکه ترامپ در ماه می میلادی ادعا کرد آتش‌بس میان پاکستان و هند را رقم زده است، منیر و «شهباز شریف» نخست‌وزیر پاکستان از او تشکر کرده و حتی وی را برای دریافت جایزه صلح نوبل نامزد کردند.
هدیه منیر و شریف به ترامپ
فایننشال‌تایمز توضیح می‌دهد که ترامپ نیز متقابلا از منیر تمجید کرده است. در دیدار اخیرشان در کاخ سفید، منیر و شریف یک جعبه حاوی نمونه‌های معدنی به ترامپ هدیه دادند. یکی از مشاوران منیر که با حلقه نزدیک ترامپ ارتباط غیررسمی داشته است، به این روزنامه گفته: «روایت روابط آمریکا و پاکستان پس از جنگ تغییر کرد. روابط پیش از آن بسیار بد بود و ما در دو دهه گذشته این خلأ را پر نکردیم، در نتیجه هندی‌ها این فضا را اشغال کردند.»
به گزارش فایننشال تایمز، از نظر فنی هزینه پروژه بندر پسنی تا ۲/۱میلیارد دلار برآورد شده و قرار است با ترکیبی از منابع مالی دولت پاکستان و حمایت مالی آمریکا تامین شود. این طرح شامل احداث یک خط راه‌آهن برای انتقال مواد معدنی از مناطق داخلی به بندر خواهد بود؛ موادی همچون مس و آنتیموان که برای تولید باتری، مواد ضدحریق و موشک اهمیت حیاتی دارند. براساس نقشه ارائه شده، موقعیت جغرافیایی بندر پسنی برای آمریکا فرصت‌های تازه‌ای در حوزه تجارت و امنیت ایجاد خواهد کرد و در عین حال موازنه‌ای در برابر سرمایه‌گذاری‌های چین در بندر گوادر تحت ابتکار «کمربند و جاده» خواهد بود.
این روزنامه یادآور می‌شود که چین همچنان نزدیک‌ترین شریک پاکستان است و بیشتر تسلیحات و میلیاردها دلار وام و سرمایه‌گذاری را در اختیار این کشور قرار داده است. با این حال مقام‌های پاکستانی اکنون به دنبال تنوع‌بخشی در روابط خود هستند. یکی از مشاوران پاکستانی به فایننشال‌تایمز گفت: «ما نیازی به مشورت با چینی‌ها درباره پروژه پسنی نداریم، چون خارج از امتیازات گوادر است.»
موقعیت جغرافیایی بندر پسنی
نشانه‌هایی از علاقه آمریکا به بخش معدنی پاکستان نیز در مقاله ذکر شده است. شرکت آمریکایی «یواس استراتژیک متالز» در ماه سپتامبر تفاهمنامه‌ای با بازوی مهندسی ارتش پاکستان امضا کرده است. «مایک هولومون» مدیر بازرگانی این شرکت به فایننشال تایمز گفته است که این شرکت علاقه‌مند به ایجاد یک پالایشگاه است و با مدیران دو بندر بزرگ نزدیک کراچی و همچنین نماینده‌ای از بندر گوادر دیدار کرده است. او همچنین اشاره کرده که درباره طرح احتمالی پسنی شنیده است و موقعیت طبیعی بندر عمیق این شهر در نزدیکی به معدن مس و طلای «ریکو دیک» آن را به گزینه‌ای منطقی برای سرمایه‌گذاری تبدیل می‌کند.
فایننشال تایمز گزارش می‌دهد که در اواخر ماه میلادی گذشته، پاکستان نخستین محموله موادمعدنی حیاتی و نادر ـ از جمله مس، آنتیموان و نئودیمیوم ـ را به آمریکا صادر کرد. بهای آنتیموان پس از ممنوعیت صادرات آن از سوی چین به ایالات‌متحده به شدت افزایش یافته است. با وجود این منابع، بخش معدنی پاکستان تنها حدود ۳درصد تولید ناخالص داخلی این کشور را تشکیل می‌دهد زیرا بسیاری از ذخایر در استان‌های غربی قرار دارند؛ منطقه‌ای ناآرام که در سال میلادی گذشته بیش از ۲۰۰۰ قربانی گرفته است.
در پایان، فایننشال تایمز به اظهارات «حسین عابدی» رییس شورای تحقیقات علمی و صنعتی پاکستان اشاره می‌کند که گفته است این کشور از پتانسیل معدنی عظیمی برخوردار است. به گفته او، طرح پسنی فرصتی برای «بازتنظیم روابط با آمریکا از مسیر اقتصادی، به جای تکیه صرف بر روابط امنیتی سنتی» خواهد بود.
