چرا صرفهجویی یک کنش ضروری است
سمانه سادات خرمگاه، مدیرمسوول جهان صنعت نیوز
آیا صرفهجویی در مصرف انرژی یککنش آگاهانه است یا ناآگاهانه؟ اگر آگاهانه است پس چرا با این همه درخواست از مردم برای صرفهجویی باز هم نرخ کاهش مصرف چندان تغییر محسوسی نمیکند؟ اگر ناآگاهانه است چرا همین میزان تغییر در مقاطع مختلف (هرچند اندک) اتفاق میافتد؟
واقعیت آن است که چشمودل مردم از پیامهای کاهش مصرف و صرفهجویی پر شده و در تابستانوزمستانوبهاروپاییز مرتبا با درخواستهای ریزودرشت صرفهجویی مواجه میشوند. واقعا یک شهروند متعارف و معمولی چرا باید همواره در تمام طول سال صرفهجویی کند؟ چرا با تمام این احوال باز هم باید در چشم او فرو کنند که انرژی را با قیمت ارزان در اختیارش قرار داده و همیشه باید در هولوهراس افزایش قیمت انرژی باشد؟
اکنون با آغاز فصل سرد مجددا بحث گاز طبیعی به صدر خبرها میآید. تمام فشار کاری در بخشهای عملیاتی(یعنی تولیدوتوزیع گاز) و غیرعملیاتی برعهده همین وزارتخانه گذاشته شده است. این درحالی است که مقصران اصلی وضع همچنان در سایه نشسته و شاهد ماجرا و تقلای وزارت نفت هستند.
وضعیت وزارت نفت از حیث تلازم با ذینفعان کاملا بینظیر است. شاید بعد از توانیر هیچ نهاد یا شرکتی در کشور سراغ نداریم که با ۹۵درصد جمعیت شهرنشین و ۸۵درصد جمعیت روستایی کشور سروکار داشته باشد. با این حجم بسیار بالا از مشتریان چگونه باید رفتار کرد؟ چه پیام خاصی در تمام این سالها قرار بوده بهدست مشتریان شرکت گاز برسد که هنوز نرسیده است؟
سالها قبل در دولت آقایرییسی که قرار بود فکری به حال قیمت گاز کنند به یکباره قبض یک پیرزن روستایی با ارقام میلیونی منتشر شد. متولیان امر در آن دولت بدون بررسی و در یک اقدام عجولانه پوپولیستی دستور دادند بخش زیادی از افزایش قیمتها بهجای خود برگردد غافل از اینکه آن پیرزن روستایی چندینبخاری گازی را به اصطبل و آغلهای خود برده بود تا بلکه آنجا را برای گاوها و گوسفندهایش گرم نگه دارد.
با چنین وضعی سروکار داریم. هرگونه افزایش جدی نرخ با اعتراض مواجه میشود و مردم حق دارند. وظیفه مردم نبوده که هنگام ساختن آپارتمان از اجرای قطعی مبحث۱۹ مقررات ساخت مسکن مطمئن شوند. این کار برعهده شهرداری(وزارت کشور) و وزارت راه و انجمنهای صنفی مهندسان و ناظران ساختمانی بوده است. بعد از سالها غفلت امسال شاهد مکاتبه معاونان دو وزارتخانه راه و کشور بودیم که خواستار جدیترگرفتن مقررات مبحث۱۹ شدند آنهم در این وضعیت خاص که ساختمانسازی بسیار کساد بوده و هرگونه اقدام مثبت صرفا در سالهای بعد میتواند منشأ اثر باشد و نه سال جاری. اکنون میلیونها دستگاه بخاریهای گازی در شهرها و روستاهای کشورمان روشن شده است. طبق یکبررسی که دوسال قبل انجام شد حدود ۹۰درصد از بخاریهای گازی که اینک در منازل مردم روشن شده حتی از پایینترین استانداردهای مرسوم هم بدتر کار میکنند. این بخاریها از همان انواعی بوده که در بازار موجود است. هر ایرانی در هنگام تصمیم برای خرید بخاری گازی با انتخابهای مشخصی روبهرو است. نمونههای بسیار مرغوب خارجی
(که کارایی انرژی بسیار بالایی دارند) در دسترس نیستند وگرنه مردم آنها را انتخاب میکردند. وزارت نفت تمام توان خود را برای تولید حداکثری گاز بهکار گرفته است. این وزارتخانه درگیر وانفسای سرمایهگذاری و تامین منابع مالی است و با این حال بیم آن میرود که بخش عمدهای از مصرف حتی با اصلاح الگوی مصرف نیز اصلاحناپذیر باقی بماند.
شرایط باید بهگونهای باشد که مجالی برای کاهش یا منطقیترکردن مصرف بهوجود بیاید. اکنون خانوارهای ایرانی میلیونها بخاری گازی را روشن کردند. احتمالا اینها همان بخاریهای سالهای قبل هستند که همانند سال گذشته گاز میسوزانند و هیچ تکنولوژی جدیدی در آنها بهکار نرفته پس چرا باید انتظار داشت که مصرف این خانوارها تغییری بهنسبت سال قبل داشته باشند؟
بههمینخاطر اصلاح این وضعیت مستلزم مجموعه درهمتنیدهای از سیاستگذاریها در سازمانها و ارگانها و وزارتخانههای مختلف است.
هیچ وزارتخانهای به تنهایی قادر نیست با غول افزایش مصرف گاز هماوردی کند. تغییر در مصرف انرژی را نباید یک متغیر تکمولفهای محسوب کرد. اینکه فکر کنیم با پیامهای کاهش مصرف میتوان نتیجه گرفت از همانگونه ذهنیاتی بوده که سالها در دستور کار دولت و دمودستگاه اطلاعرسانیاش قرار داشته و تاکنون کمتر به نتیجه رسیده است.
