16 - 03 - 2023
چرا توافق ایران و عربستان بر بازار نفت تاثیر نگذاشت؟
«جهانصنعت»- توافق ایران و عربستان برای حل مشکلات دیپلماتیک خود اگرچه بازتابهای سیاسی گستردهای در سطح منطقه و جهان برجای گذاشت اما در بازار نفت این حل و فصل دیپلماتیک برای دو کشور دارای منابع نفتی بزرگ در منطقه خاورمیانه چندان بازتاب نداشت.
برخلاف انتظار تحلیلگران که امیدوار بودند این آشتی دیپلماتیک به افزایش عرضه نفت از سوی ایران در بازار بینجامد و قیمتها را در مسیر کاهشی قراردهد، چنین اثری حداقل در بازار نفت برای کوتاهمدت هم نداشت، زیرا بازار نفت از متغیرهای بزرگتری مثل نرخ بهره آمریکا و رشد اقتصادی چین تاثیر گرفت و از این اتفاق به نوعی چشمپوشی کرد. اما سوال این است که آیا این یک واکنش موقتی به آشتی ایران و عربستان است یا این برقراری روابط نقشی در بازار نفت نخواهد داشت؟
برای پاسخ به این سوال لازم است که دو نکته مهم را واکاوی کنیم. نخست آنکه در ائتلاف اوپکپلاس، عربستان و روسیه بیشترین تاثیر را بر تصمیمگیریهای بازار نفت دارند. هرچند ایران هم به عنوان یک بازیگر بازار نفت در اوپک نقش دارد، اما به دلیل کاهش صادرات و تحریمهای آمریکا در واقع نقش ایران چندان پررنگ نیست، بنابراین بازیگران مهم بازار نفت روسیه و عربستان هستند.
از آنجا که روابط ایران و روسیه بسیار نزدیک به هم است، مواضع ایران با روسیه در بازار نفت نزدیک به هم است. از سویی جواد اوجی وزیر نفت در واکنش به برقراری روابط دیپلماتیک ایران و عربستان اذعان کرده بود که با وجود اختلافهایی که وجود داشته ایران با عربستان در سازمان همکاریهای نفتی اوپک همراهی کرده است.
نکته دوم درباره آشتی ایران و عربستان که به نوعی تاثیری در بازار نفت هم نگذاشت، برای ماندن نفت ایران در تحریمهای آمریکاست. بنابراین آشتی دیپلماتیک ایران و عربستان مساله اصلی پیش روی نفت ایران که تحریمهاست را حل نکرده است. حتی اگر تحریمهای نفتی ایران رفع شود، ورود نفت ایران به بازار به معنای آن است که ائتلاف اوپکپلاس باید از سقف تولید خود بکاهد تا جا برای نفت ایران باز شود، تصمیمی که برای کشورهایی که جای ایران را در بازار نفت گرفتهاند، سخت است.
برنده بزرگ آشتی ایران و عربستان
روابط چین و آمریکا بعد از سرنگونی بالن منسوب به چین از سوی آمریکا تا حدودی تیره شده است. چینیها بعد از جنگ روسیه و اوکراین اگرچه موضع بیطرفانهای را نسبت به این جنگ گرفتهاند، با این حال نفت روسیه را میخرند و تلاش کردهاند تا بازارهای نفت خاورمیانه را برای خودشان حفظ کنند. سفر شی جین پینگ رییسجمهور چین به عربستان و به دنبال آن وساطت این کشور در آشتی دیپلماتیک ایران و عربستان نشان میدهد که چین در تلاش است منابع نفتی روسیه و عربستان را برای خود نگه دارد.
شاید اگر اتفاقی به بزرگی ورشکستگی بانک سیلیکونولی در آمریکا رخ نمیداد، اخبار مثبت از رشد اقتصاد چین و به دنبال آن توافق ایران و عربستان باعث میشد بازار نفت جان بگیرد، اما درست چند روز پس از اعلام توافق ایران و عربستان و پایان یافتن اختلاف هفت ساله دو طرف، بازار نفت افت قابل توجهی کرد.
پایگاه خبری اویل پرایس در گزارشی به نقل از تحلیلگران نوشت که ترمیم روابط میان دو کشور ایران و عربستان، میتواند با تحکیم ثبات در منطقه، نرخ پریمیوم ژئوپلیتیکی که گاهی در بازار نفت به دلیل تنش میان ایران و عربستان ایجاد میشد را ملایم کند. جان کربی، سخنگوی شورای امنیت ملی آمریکا هم از این توافق استقبال کرد.
توافق ایران و عربستان، جدیدترین مورد از سلسله توافقهای ژئوپلیتیکی است که این اواخر در خاورمیانه در جریان بوده است. بیش از یک سال است که ترکیه و عربستان سعودی بیسروصدا، سرگرم مذاکره برای عادیسازی روابط دو کشور هستند که پس از واقعه قتل جمال خاشقچی، روزنامهنگار سعودی منتقد برجسته ریاض در استانبول، تیره شده بود. قطر هم اختلاف پنج ساله با همسایگان خود در خلیج فارس را پشتسر گذاشت. همزمان، رژیم صهیونیستی روابط عربی خود را در شرایطی که منازعه با فلسطینیها تشدید شده است، عمیقتر میکند.
فریدون برکشلی کارشناس ارشد اقتصاد انرژی در گفتوگو با شانا میگوید: تفاهمنامه ۱۲ مارس جمهوری اسلامی ایران و عربستانسعودی در پکن مهمترین واقعه ژئوپلیتیک خاورمیانه در سالهای اخیر و تاثیرگذارترین حادثه برای بازار جهانی نفت و اوپک در سال ۲۰۲۳ است.
به گفته وی توافق ۱۲ مارس نقطه عطف ورود چین به ژئوپلیتیک خاورمیانه و به حاشیه کشیده شدن، آمریکا و اتحادیه اروپا به شمار میآید. او گفت: البته ادامه مسیر بهعهده دستگاههای اجرایی کشورهاست که لازم است با دقت مورد توجه قرار گیرد. تا آنجا که به سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) و بازار جهانی نفت و گاز مربوط میشود، قدرت در بازارهای جهانی از سرچاه بیرون میآید، از این رو بدون بشکههای آماده صدور و تنها بر پایه ظرفیت و دسترسیهای بالقوه، امکان تاثیرگذاری موثر در بازار میسر نیست، البته بازار جهانی نفت، واکنش آنی به این توافق نشان داد.
برکشلی با بیان اینکه این توافق در این مقطع جنبه ژئوپلیتیک داشته است، تاکید میکند: در بروکسل هم به همان اندازه، سیاستمداران یکدیگر را به بیکفایتی در تحقق این ابتکار متهم میکنند که در دهلی نو، این حرکت فصلی نو و مهم را در سالهای پیش رو خواهد گشود و در این بازی، خاورمیانه برنده بزرگی محسوب میشود.
بازگشت امید به صنعت نفت
هرچند آشتی دیپلماتیک ایران و عربستان تاثیری در میزان فروش نفت ایران و تحریمهای آمریکا ندارد، اما برخی کارشناسان بر این باورند که این اتفاق میتواند مفرهای تازهای برای نفت ایران باز کند. اویل پرایس در این رابطه مینویسد: حتی در صورت لغو تحریمها هم در توازن کلی بازار نفت ممکن است تغییرات چشمگیری رخ ندهد، زیرا دادههای منابع رصد نفتکش نشان میدهد که صادرات نفت ایران به کشورهایی نظیر چین، در حال حاضر به حد کافی بالا بوده و ممکن است حتی در صورت بازگشت نفت ایران به بازارهای جهانی، افزایش عظیمی مشاهده نشود.
اوپک پیشبینی خود از رشد تقاضای چین برای نفت در سال ۲۰۲۳ را به دلیل تسهیل محدودیتهای کووید۱۹ در این کشور بالا برد اما برآوردش از تقاضای جهانی را با اشاره به ریسکهای نزولی احتمالی برای رشد اقتصاد جهانی، بدون تغییر نگه داشته است. این بدان معناست که شرایط برای نفت ایران در خوشبینانهترین حالت همانند شش ماه گذشته خواهد بود، مگر آنکه اتفاق بدتری مثل تنگتر شدن حلقه تحریمها نیفتد.
گزارشها نشان میدهد هماکنون صادرات نفت ایران سال گذشته به بالاترین رکورد از زمان وضع تحریمهای آمریکا در سال ۲۰۱۸ رسیده است. به گفته جواد اوجی، وزیر نفت، ایران ۸۱ میلیون بشکه نفت بیشتری از ۲۱ مارس ۲۰۲۲ (سال ۱۴۰۱) صادر کرده که بیشتر از مدت ۱۲ ماه قبل و ۱۹۰ میلیون بشکه بیشتر از هر یک از دو سال قبل است. صادرات گاز ایران هم بر مبنای سال به سال، ۱۵ درصد رشد کرده است.
هر چند افزایش صادرات نفت ایران، ممکن است تعادل بازارهای نفت را که هماکنون شاهد توازن ظریفی است برهم بزند اما رشد صادرات ایران به عواملی نظیر رفع تحریمها نیاز دارد تا روند پایداری پیدا کند.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد