24 - 04 - 2020
چرا باید آب خزر به سمنان منتقل شود
بوی «بده بستان» از وعده «آب خزر به سمنان»
نقی آقالو- رییسجمهور در نشست خبری خود در سمنان در پاسخ به سوال یکی از خبرنگاران درباره پروژه متوقف شده انتقال آب خزر به فلات مرکزی (سمنان) گفت: خوشبختانه دغدغه محیطزیستی و بحث آلودگی این طرح برطرف شده و از نظر دولت، برای اجرای این پروژه مانعی وجود ندارد.(!)
بنده به عنوان روزنامهنگار و تحلیلگر حوزه آب به ضرس قاطع اعلام میکنم:
اولا این سخن رییس دولت نه مبنای مطالعات کارشناسی دارد و نه بر اساس محاسبات و لحاظ منافع عمومی و ملی عنوان شده !
ثانیا از وعده جدید ایشان به مردم ، بوی «بدهبستان» به مشام میرسد !
متاسفانه به ابن نتیجه رسیدهام که لابی و ارتباطات شرکتهای پیمانکار و مجری، به قدری قوی و نیرومند است که بالاترین مقام دولت را نیز به اجرای یک طرح شکستخورده و چالشبرانگیز، توجیه و متقاعد کرده !
«شیرینسازی و انتقال آب دریای خزر به استان سمنان» (گاهی به جای سمنان، فلات مرکزی گفته میشود)، عنوان طرحی بود که در اواخر سال ۱۳۸۸ در دستور کار استانداری سمنان قرار گرفت.
پیگیری مسوولان این استان سرانجام منجر به تصویب انجام مطالعات طرح مذکور در جلسه کارگروه بررسی و تامین آب این استان در تاریخ ۷/۴/۸۹ شد که آقای معاون اول رییس دولت سابق و نیز وزیر وقت نیرو در آن حضور داشتند.
بر اساس این طرح قرار بود سالانه ۲۲۲ میلیون مترمکعب آب در ساحل دریای خزر بعد از شیرینسازی از طریق پمپاژ و لولهگذاری به استان سمنان منتقل شود.
در آن زمان این سوال مطرح شد که آیا واقعا نمیشد، این مقدار آب یا دستکم سهم صنایع را از محل همان سه میلیارد مترمکعب آب تجدیدشونده همین استان تامین کرد؟
در بخشهای بعدی مطلب، خواهیم دید که نه به این سوال جواب داده شد و نه به نواقص و اشکالات کارشناسی دیگر طرح !
سناریوی طرح و مشکلات و نواقص آن
بر اساس گزارشها، شرکت توسعه منابع آب و نیرو که در ایران در نوع خود بزرگترین است، مطالعه مرحله اول این طرح را تحت عنوان «نمکزدایی و انتقال آب شرب و صنعت از دریای خزر به استان سمنان» به شرکت مهندسی مشاور قدس که این نیز در نوع خود در ایران، مهمترین است، ابلاغ کرد.
از اقدامات شرکت اخیر گزارشی نرسید، اما به دنبال عقد یک قرارداد از سوی شرکت توسعه منابع آب با قرارگاه سازندگی خاتم، انجام مطالعات پیشساخت فاز توسعه این طرح آغاز شد که نتایج این مطالعات منجر شد به اینکه در جلسه مورخ ۱۴/۱۰/۸۹ هیات وزیران در سمنان با تکمیل مطالعات طرح و ایجاد و ردیف بودجه برای آن در لایحه بودجه سال ۱۳۹۰ موافقت شود.
بر این اساس تا سال مذکور، سناریویی با این مشخصات در نظر گرفته شد:
۱- تامین صد درصد کمبود آب شرب کلیه شهرهای استان سمنان
۲- تامین ۵۰ درصد کمبود آب صنعت شهرستانهای گرمسار و سمنان
۳- تامین ۱۵ درصد کمبود آب صنعت شهرستان مهدیشهر
۴- و بالاخره تامین ۵۰ درصد کمبود آب صنعت شهرستانهای دامغان و شاهرود
در این گیر و دار، پای دفتر مطالعات زیربنایی مرکز پژوهشهای مجلس نیز به این سناریو باز شد. این بار، نظر کارشناسان این مرکز «حرف حساب» بود که به کارفرمایان و مجریان طرح متذکر شده بودند:
– این طرح آثار منفی زیستمحیطی گسترده دارد.
– نیازهای صنایع شهرهای استان بهطور دقیق و مشخص محاسبه نشده و به ذکر استانداردهای ثابت بسنده شده !
– چرا طرح مذکور قبل از اجرا در حد کفایت مورد بررسی و مطالعه قرار نگرفته؟
– و از همه مهمتر، عدم توجیهپذیری اقتصادی، مهمترین چالش طرح است.
بر اساس محاسبات مشاور طرح، هزینه تمامشده یک مترمکعب آب پس از شیرینسازی و انتقال، برابر بوده با ۴۲۸۷۳ ریال (در زمان مطالعه) در حالی که محاسبه شاخص نسبت فایده به هزینه، عدد ۵۳ درصد را نشان میداد و این حاکی از مقرون به صرفه نبودن و غیراقتصادی بودن طرح بود. **
** نسبت فایده به هزینه باید یک یا نزدیک به یک باشد.
چرا رییسجمهور وعده سر خرمن میدهد؟!
بر اساس مصوبه شماره ۱۳۸ شورای عالی محیطزیست، مجریان پروژههای بزرگ عمرانی، موظف شدهاند به همراه گزارش امکانسنجی و مکانیابی، گزارش ارزیابی آثار زیستمحیطی پروژه و نیز مجوز سازمان حفاظت از محیطزیست را قبل از تصمیمگیری و آغاز عملیات، تهیه کنند.
اما بر اساس گزارشهای متعدد، چنین روندی در این مورد صورت نگرفته و سوالات اساسی به قوت خود باقی مانده!
۱- چرا طرحی که فاقد مجوز محیطزیست است
۲- چرا طرحی که اقتصادی و مقرون به صرفه نیست
۳- چرا طرحی که مطالعات کافی برای آن انجام نشده
۴- و چرا طرحی که انتقادات و اعتراضات مردمی و کارشناسی را برانگیخته، آغاز شده و اکنون پس از توقف طرح به علت موارد منطقی و مستدل ذکر شده، بار دیگر توسط شخص رییسجمهور و نه حتی وزیر نیرو در جمع مردم سمنان مطرح و زنده شده است؟ اگر رییسجمهور مدعی است دغدغههای محیطزیستی و آلودگی برطرف شده، پس چرا نظر نهایی سازمان حفاظت از محیطزیست اعلام نشده و اگر شده، چرا اعلام رسانهای و مطبوعاتی نشده و کسی از آن خبر ندارد؟!
مگر میشود، مشکلات محیطزیستی و بحث آلودگی و تخریب گسترده طبیعت، روی کاغذ حل و فصل شود؟ اخبار رسیده حاکی از آن است که مجموعهای از طراحان و مجریان و پیمانکاران پس از ناکامی و توقف طرح به علت فشار افکار عمومی، بدون آنکه نواقص طرح را بهطور جدی رفع کنند بر طبل خود میکوبند تا به هر ترتیب که شده با فشار بر سازمان حفاظت برای کسب مجوز، پروژه شکستخورده و کارشناسینشده خود را با زور و فشار ادامه دهند و بار دیگر ثابت کنند، افکار عمومی و نظریات کارشناسی در برابر اراده و قدرت آنان، تاب مقاومت ندارد و به پشیزی هم نمیارزد!
وعدههای سر خرمن رییسجمهور در اجتماع مردم سمنان، نشانگر توفیق شرکتها و مجریان بانفوذ است که کار پنهانی خود را کرده و بالاترین مقامات دولت را به تمکین و همکاری واداشتهاند.
بازیگران و تماشاگران طرح
سناریوی نوشته شده انتقال آب خزر به سمنان به گفته دوست و دشمن، دور از چشمان بازرسان سازمان حفاظت و بدون مطالعات کافی و موافقت کارشناسان بخش خصوصی، انجمنها و مراکز علمی و تحقیقاتی نوشته شده بود!
به گفته یک کارشناس معترض در مورد آلوده کردن محیطزیست، میشد، مجریان طرح را برای جبران آن آلودگی به همان میزان، مکلف به جنگلکاری کرد، اما نقاط منفی طرح که ششمین سال آغازش را سپری کرده، بیش از آن بود که بتوان با جنگلکاری آن را پوشش داد.
اگر طرح انتقال آب خزر با مطالعات کارشناسی و محاسبات دقیق و منطقی آغاز شده بود، پس چرا متوقف شد؟ و اگر قرار است دوباره جان بگیرد و سرمایه گذاری دوباره شود، بفرمایید چگونه و کی، ایرادات و نواقص طرح را برطرف کردید؟
اکنون پروژه انتقال در معرکه آرای دو گروه گرفتار آمده: مجریان و بازیگران از طرفی و معترضان و تماشاگران از طرف دیگر!
بازیگران عبارتند از: وزارت نیرو، استانداری سمنان، برخی نمایندگان مجلس، شرکت توسعه منابع آب و انرژی، شرکت مهاب قدس، قرارگاه خاتمالانبیا، سازمان حفاظت از محیطزیست و این اواخر هم شخص رییسجمهور و شرکتهای جدید سرمایهگذار که البته نامی از آنها برده نشده است !
و تماشاگران معترض عبارتند از: جمع کثیری از کارشناسان و اساتید دانشگاه، روزنامهنگاران، فعالان محیطزیست و مردم و البته کمی هم دفتر امور زیربنایی مرکز پژوهشهای مجلس.
اینکه آیا قدرت مجریان و بازیگران طرح میچربد یا زور منتقدان و تماشاگران، در آیندهای نهچندان دور،
ثابت میشود.
مشکل اینجاست که اساسا مقامات برآنند نواقص طرح را برطرف نکرده، دستور عملیات اجرایی را با فشار دستگاهها و شرکتها دوباره صادر کنند.
اگر طرح مذکور، فقط برای انتقال آب شرب بود، شاید میتوانست مورد بازنگری قرار گیرد، اما تامین نیاز صنایع استان نیز از جمله اهداف طرح است و اساسا، این صنایع هر جا که میخواهد باشد، انتقال آب برای آن به ویژه در شرایط تنشآلود و معترض شدن مردم، غیرقابل توجیه است، چه در اصفهان باشد، چه در یزد، چه کرمان و چه
در سمنان!
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد