13 - 11 - 2019
پرسه در تاریکی
گروه جهان- پس از کشوقوسهای فراوانی که در خصوص سفر رییسجمهور ترکیه به آمریکا به وجود آمد، سرانجام اردوغان به دعوت دونالد ترامپ پاسخ مثبت داد و سفر مهم رییسجمهور ترکیه به مقصد واشنگتن آغاز شد.
تحلیلگران سیاسی بر این باورند که اردوغان در شرایطی عازم واشنگتن میشود که نهتنها پروژه و استراتژی روشنی برای تقویت و توسعه روابط ترکیه و آمریکا در میان نیست بلکه تضمین و پیشبینی روشنی در مورد تصمیمات و رفتارهای احتمالی ترامپ وجود ندارد. رجب طیب اردوغان و حاکمیت سیاسی ترکیه هم بیشتر از آنکه به دستاوردهای این سفر بیندیشد برای فرار از انزوای بینالمللی شدید و بیسابقهای که بعد از آغاز حمله نظامی ترکیه به شرق فرات به وجود آمده نگاه میکند.
روابط آنکارا- واشنگتن که در چند سال اخیر شاهد افت و خیزهای فراوانی بوده چندین نقطه پرتنش دارد که نهتنها حل نشده بلکه در روند اخیر بر ابعاد و شدت این تنشها افزوده شده است.
در آستانه نشست روسای جمهور آمریکا و ترکیه در کاخ سفید و در میانه روابط نه چندان گرم دو کشور، پیشبینی شده در صورت موفقیت ترامپ در همراه کردن همتای ترک خود با خواستههای ایالات متحده، این نشست بتواند شکاف ایجاد شده در روابط این دو همپیمان اصلی در ناتو را ترمیم کند.
دونالد ترامپ سال ۲۰۱۲ در جریان مراسم افتتاح برج ترامپ در شهر استانبول ترکیه خطاب به حاضران در مراسم افتتاحیه گفته بود: رجب طیب اردوغان، مرد بسیار خوبی است و شما را به خوبی به جهانیان معرفی میکند. ترامپ همچنین از زمانی که به عنوان رییسجمهور آمریکا زمام امور را در دست گرفته صریحا از رجب طیب اردوغان، همتای ترک خود و سبک زمامداریاش تعریف و وی را یک دوست و بدون شک یک رهبر خوب خطاب کرده است.
این علاقه ترامپ به اردوغان که قرار است امروز با یکدیگر در کاخ سفید دیدار کنند از سوی بسیاری به عنوان تنها دلیل عدم فروپاشی کامل روابط آمریکا و ترکیه تلقی شده است؛ روابطی که به خاطر اختلافات بر سر مسائل گوناگون به شدت خدشهدار شده است.
مدیر برنامه تحقیقات ترکیه در موسسه سیاست خاور نزدیک واشنگتن ضمن هشدار دادن نسبت به خصومت و دشمنی عمیق در داخل بوروکراسیهای این دو متحد ناتو گفت: رهبران آمریکا و ترکیه به عنوان دو رییسجمهور قدرتمند کشش و علاقه خاصی به یکدیگر دارند. او ادامه داد: بخش ترامپ- اردوغان روابط ترکیه- آمریکا، تنها بخشی از شرایط کنونی است. اعتماد میان نهادهای دولتی دو کشور فرسایش یافته و خشم قابل توجهی در ترکیه نسبت به آمریکا و بالعکس وجود دارد.
پس از آنکه اردوغان حمله نظامی را علیه متحدان کرد آمریکا در سوریه آغاز کرد و به حضور آمریکا در شمال سوریه پایان داد واشنگتن و آنکارا ماه گذشته وارد یک مرحله بحرانی جدید آن هم به خاطر سوریه شدند. ماهها قبل آمریکا به خاطر تسلیم ترکیه برای خرید سیستمهای دفاعموشکی روسیه بسیار عصبانی شده بود.
ترکیه تهدیدهای آمریکا برای اعمال تحریم علیه آنکارا را کماهمیت جلوه داد و شروع به دریافت نخستین محمولههای سامانههای دفاع موشکی اس- ۴۰۰ از روسیه در ماه ژوییه کرد.
در مقابل، واشنگتن، ترکیه را از برنامه جنگندههای اف- ۳۵ که آنکارا یکی از سازندگان و خریداران آن بود خارج کرد، اما تاکنون هیچ تحریمی علیه ترکیه اعمال نکرده است.
این اقدام، خشم کنگره آمریکا را برانگیخت؛ خشمی که در حال حاضر به دنبال حمله نظامی آنکارا به سوریه برای سرکوب شبهنظامیان کرد که اصلیترین شریک واشنگتن در مبارزه با داعش محسوب میشدند بیش از پیش افزایش یافته است.
اعضای نمایندگان مجلس آمریکا ماه گذشته تحریمهایی را برای مجازات ترکیه به خاطر عملیاتش در سوریه تصویب کردند در حالی که اعضای کلیدی سنا از جمله لیندسی گراهام متعهد شدند تا اگر آنکارا کردها را به خطر بیندازد این تحریمها را عملی کنند.
مجلس نمایندگان همچنین با یک قطعنامه غیرالزامآور برای به رسمیت شناختن کشتار ۵/۱ میلیون ارمنی در ۱۰۰ سال پیش توسط ترکها به عنوان نسلکشی موافقت کرد؛ اقدامی که برای اولین بار انجام شده و خشم آنکارا را به همراه داشت. برخی قانونگذاران آمریکایی نیز روز دوشنبه در نامهای از ترامپ خواسته بودند دعوت از اردوغان برای سفر به آمریکا را باطل کند.
اردوغان تاکنون توانسته از تحریمهای آمریکا اجتناب کند اما رابرت اوبراین، مشاور امنیت ملی کاخ سفید روز یکشنبه تاکید کرده بود که این تهدید واقعی است. او گفت: اگر ترکیه سامانههای اس- ۴۰۰ را کنار نگذارد احتمال اعمال تحریمها بسیار قوی خواهد بود. ترکیه تاثیر این تحریمها را احساس خواهد کرد.
استرداد گولن
اما اختلاف این دو متحد ناتو بسیار فراتر از مساله سوریه و روسیه است. اگرچه واشنگتن در مقابل خودکامگی اردوغان سکوت کرده اما میخواهد که آنکارا اتهامات علیه کارمندان کنسولگری آمریکا در ترکیه را لغو کند. آنکارا نیز مدتهاست که خواستار استرداد فتحالله گولن، روحانی منتقد ترکیه و مستقر در آمریکا شده چراکه وی را رهبر کودتای نافرجام ۲۰۱۶ ترکیه میداند و از سوی دیگر نیز اتهامات آمریکا علیه «هالکبانک» ترکیه به خاطر نقض تحریمهای ایران همچنان ادامه دارد. یکی از مقامات ارشد دولت واشنگتن گفت: اصلیترین اهداف دولت ترامپ برای نشست امروز این است که اردوغان را متقاعد کند برنامهها برای استفاده از سامانههای دفاع موشکی اس- ۴۰۰ را کنار بگذارد و با یک آتشبس دائمی در سوریه موافقت کند. این مقام با اشاره به این دو موضوع تاکید کرد: ما میخواهیم بیش از پیش بر این دو موضوع تمرکز کنیم.
دو نفر از مقامات آمریکایی گفتند اگر ترکیه موافقت کند، واشنگتن میتواند نهایتا به آنکارا اجازه دهد تا به پروژه جنگندههای اف- ۳۵ بازگردد و یک توافق تجاری ۱۰۰ میلیارد دلاری را پیشنهاد خواهد داد، اما آنکارا تاکنون مخالف این موضوع بوده است.
یکی از مقامات ارشد ترکیه گفت: چیزی شبیه اینکه ترکیه از خرید اس- ۴۰۰های خود عقبنشینی کند به هیچ وجه در برنامه وجود ندارد. ترامپ از زمان اعلام تصمیماش در ماه دسامبر برای خروج تمامی نیروهای آمریکایی از سوریه برنامههای خود را نرمتر کرده و با حفظ تعدادی از نیروهای آمریکایی در شمال شرقی سوریه موافقت کرده است. به عنوان بخشی از این برنامه واشنگتن میخواهد به همکاری با نیروهای سوریه دموکراتیک در این منطقه به منظور تحت فشار گذاشتن داعش ادامه دهد. یکی از مقامات ارشد ترکیه گفت: حضور سربازان آمریکایی در میادین نفتی در سوریه مغایر با روح آن چیزی است که در سوریه انجام شده است. حمایت آمریکا از «یگانهای مدافع خلق» یکی از بزرگترین تهدیدات برای روابط میان ترکیه و آمریکا در سالهای پیشرو محسوب میشود. این مساله در جریان دیدار امروز به شدت تاکید خواهد شد.
با وجود این اختلافات، آنکارا همچنان امیدوار است و به تماس تلفنی گرم رهبران این دو متحد ناتو در هفته گذشته اشاره دارد. مقام مسوول ترکیهای اضافه کرد: من بر این باورم که با حمایت شخصی ترامپ این سفر اردوغان به آمریکا به حل مشکلات کمک خواهد کرد. تماس تلفنی اخیر بیانگر این مساله بوده است.
پیشگیری از نزدیکی روسها به آمریکا
همچنین این سفر میتواند به نوعی یک اقدام پیشگیرانه از نزدیکی بیشتر ترکیه به روسهایی باشد که در روند اخیر با توافقاتی که با آنکارا به دست آوردهاند برای اولین بار به شرق فرات در نوار مرزی ترکیه وارد شده و به نوعی برنده اصلی تحول اخیر در شمال سوریه بودند. از طرف دیگر ترکیه و اردوغان هم به خوبی میدانند که مسائل موجود میان ترکیه و آمریکا از جنسی نیستند که با یک سفر چندروزه و دیدار چندساعته بتوان آنان را حل و فصل کرد اما این سفر در شرایط کنونی میتواند فشار روانی داخلی و خارجی را علیه دولت ترکیه از میان بردارد.
تقریبا اغلب تحلیلگران و کارشناسان سیاسی ترکیه در روزهای اخیر بر این موضوع تاکید کردهاند که در شرایط فعلی، سفر اردوغان به آمریکا، دستاورد قابل ملاحظهای نخواهد داشت.
در واقع باید گفت آنچه اردوغان در شرایط فعلی انجام میدهد، فقط چیزی در حد نگهداشتن و حفظ رابطه و مصون ماندن از تصمیمات ناگهانی ترامپ است. اگر نه در شرایط فعلی، بسیار دور از ذهن است که آمریکا بخواهد در دیدار امروز، امتیازات قابل توجهی به اردوغان و هیات همراه بدهد.
از طرفی وزیر خارجه آمریکا اعلام کرد ترامپ در دیدار آتی خود با اردوغان، حمله اخیر ترکیه در شمال شرقی سوریه را بررسی خواهد کرد. پمپئو در پاسخ به سوال دانشجویان آکادمی نظامی ایالت کارولینای جنوبی گفت واشنگتن پیرامون تحولات اخیر در شمال سوریه و داشتن بالاترین سطح همکاری با ترکیه به بحث خواهد نشست تا از حفاظت از همه مردم سوریه و نه فقط کردها اطمینان حاصل کند.
اردوغان: داعشیها را برمیگردانیم
اردوغان پیش از پرواز به مقصد واشنگتن گفت: گامهای زیادی برای استرداد فتحالله گولن، سرکرده تروریستها به ترکیه برداشتهایم و به تلاشهایمان ادامه میدهیم. من و رییسجمهور ترامپ درباره اینکه این مساله باید حلوفصل شود توافق داریم.
اردوغان افزود: با وجود فضای مهآلود روابط، ما با ترامپ در مورد حل این مساله و بهبود روابط موافقیم. او تاکید کرد: ما اسنادی داریم که ثابت میکند فرهاد عبدی شاهین، رهبر یپگ یک تروریست و دیدار آمریکاییها با او اشتباه است. جنگ با تروریسم اولویت ماست. ما میخواهیم دوران تازهای را در امور مربوط به امنیت دو کشور آغاز کنیم.
رییسجمهور ترکیه همچنین بار دیگر در پاسخ به تهدید اروپا به تحریم ترکیه، تهدید به فرستادن تروریستهای داعش به کشورهای اصلیشان کرد و گفت: مرزها باز میشوند. تروریستهای داعشی به کشورهایشان بازگردانده میشوند. پس مراقب خودتان باشید. ما تروریستهای داعش را برمیگردانیم. برایمان هم مهم نیست کدام کشور آنها را میپذیرد و کدام کشور نمیپذیرد. ما به بازگرداندن آنها ادامه خواهیم داد. اردوغان همچنین گفت که در دیدار با دونالد ترامپ درباره عدم پایبندی واشنگتن به توافق منطقه امن خواهد گفت.
مخالفت نمایندگان آمریکایی با سفر اردوغان به واشنگتن
در آستانه سفر رییسجمهور ترکیه به واشنگتن برای دیدار با همتای آمریکایی خود، یک گروه از نمایندگان هر دو حزب دموکرات و جمهوریخواه مجلس نمایندگان آمریکا نامهای به دونالد ترامپ نوشته و بر لزوم لغو این سفر تاکید کردند. یک گروه فراجناحی در مجلس نمایندگان آمریکا نامهای به دونالد ترامپ نوشته و خواستار لغو دعوت او از اردوغان برای انجام سفر به واشنگتن شده است.
الیوت انگل، رییس دموکرات کمیته روابط خارجی مجلس نمایندگان آمریکا و دو عضو جمهوریخواه این مجلس به نامهای گاس بیلراکیس و پیتر کینگ طراحان اولیه این نامه بودند. کینگ دوشنبه گذشته استعفای خود از مقام نمایندگی مجلس نمایندگان را اعلام کرده بود. در بخشی از نامه آمده است: تصمیم رییسجمهور اردوغان برای حمله به شمال سوریه در تاریخ نهم اکتبر (۱۷ مهرماه) عواقب فاجعهباری برای امنیت ملی ایالات متحده داشته، منجر به ایجاد اختلافاتی عمیق در درون ائتلاف ناتو شده و یک بحران انسانی در منطقه ایجاد کرده است. با توجه به وضعیت جاری، ما معتقدیم که اکنون زمان مناسبی برای سفر رییسجمهور اردوغان به ایالات متحده نیست و از شما میخواهیم این دعوت را لغو کنید.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد