14 - 02 - 2024
پای فقر در میان است؟!
گروه جامعه- آنطور که مشخص است، نه افزایش تسهیلات ازدواج و فرزندآوری نتیجه داد، نه محدودیتها و ممنوعیتهایی که وزارت بهداشت اعمال کرد. بیش از دو سال از تصویب و ابلاغ قانون جوانی میگذرد. قرارگاه جوانی جمعیت هم به رسم دیگر قرارگاهها تشکیل شد. هیچ کدام نتوانست مردم را به ازدواج و فرزندآوری آنطور که هدف دولت بود، سوق دهد. براساس دادههای مرکز آمار ایران، سال ۱۴۰۰، تعداد ازدواج ثبتشده ۵۷۲ هزار و ۱۱ مورد بود و سال گذشته با کاهش بیش از ۸ درصدی به ۵۲۴ هزار و ۱۳۹ مورد رسید. آمار ازدواج در تابستان و پاییز امسال هنوز منتشر نشده است، اما در بهار سال جاری تعداد ازدواج ثبتشده نسبت به بهار سال گذشته، بیش از ۹ درصد کاهش داشت. بهار سال گذشته ۱۴۳ هزار و ۶۹۷ ازدواج ثبت شد، در حالی که بهار امسال ۱۳۰ هزار و ۳۰۵ ازدواج ثبت رسمی شد. همچنان که روند آمار ازدواج در ایران کاهشی است، سرعت طلاق بالاست. تعداد طلاق ثبتشده در دهه ۹۰ حدود ۴۳ درصد کاهش داشته است. بنا بر دادههای مرکز آمار ایران، ۱۸۷ هزار و ۷۸۳ مورد طلاق در سال ۱۳۹۹ ثبت شد. در سالهای ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ به ترتیب تعداد طلاق ثبتشده به ۲۰۴ هزار و ۴۸۷ و ۲۰۴ هزار و ۳۰۱ مورد رسید. یعنی آمار طلاق در سال گذشته نسبت به سال ۱۳۹۹ حدود ۹ درصد افزایش داشت. به عقیده کارشناسان این حوزه طبیعتا وقتی مشکلات اقتصادی در کشور روزبهروز ملموستر شود، جوانان کمتری نیز به ازدواج فکر میکنند، چراکه امروزه بسیاری از افراد جامعه در تامین حداقل زندگی خود بازماندهاند. به همین دلیل نهتنها در حال حاضر شاهد کاهش ۸ درصدی ازدواج در کشور هستیم، بلکه کاهش فرزندآوری در ایران نیز به یک معضل ملی تبدیل شده است. طبق آمارهای رسمی تعداد ولادتهای ثبتشده در سال ۱۴۰۰، یک میلیون و ۱۱۶ هزار و ۲۱۲ نفر بود. سال گذشته آمار ولادت ثبتشده به یک میلیون و ۷۵ هزار و ۲۳۱ نفر رسید. یعنی تعداد ولادتها حدود ۷/۳ درصد کاهش داشت. تعداد ولادتهای ثبتشده در بهار سال گذشته، ۲۵۷ هزار و ۶۴۹ نفر بود، اما در بهار سال جاری، ۲۵۲ هزار و ۶۵۱ ولادت ثبت شد. یعنی حدود ۲ درصد کاهش داشته است. تابستان سال جاری نیز نسبت به تابستان سال گذشته حدود ۷/۲ درصد کاهش داشته است.
افزایش سن ازدواج، الگوی ازدواج را تغییر داده است
پیشتر مرکز پژوهشهای مجلس در گزارشی به وضعیت ازدواج و فرزندآوری در ایران پرداخت. در این گزارش آمده براساس دادههای ثبت احوال و مرکز آمار ایران، روند تحولات شاخصهای ازدواج به گونهای است که نرخ ازدواج با کاهش و میانگین سن ازدواج با افزایش روبهرو بود. در ادامه این گزارش آمده که مساله ازدواج و الگوهای همسرگزینی نشان از کلیدی بودن متغیر سن ازدواج در این الگوهاست. افزایش سن ازدواج الگوهای آن را دچار تحول کرده است و شاخصهای دیگر از جمله فرزندآوری، طول عمر، استحکام خانواده، ضرورت ازدواج و… را تحت تاثیر قرار میدهد.
هزینههای بالای زندگی عامل موثر در کاهش ازدواج
عوامل مختلفی برای کاهش آمار ازدواج، فرزندآوری و افزایش طلاق از سوی مسوولان و کارشناسان گفته میشود. بازوی پژوهشی مجلس به عوامل اقتصادی در این موضوع اشاره میکند. در گزارش مرکز پژوهشهای مجلس آمده است که نتایج پیمایشها و پژوهشهای ملی نشان میدهد، بالا بودن هزینههای آغاز زندگی، هزینه بالای مسکن، بیکاری و عدم اشتغال جوانان و پیدا نکردن گزینه مناسب ازدواج در سه اولویت اول عدم ازدواج بهنگام جوانان قرار دارند.
مردم در سطح اول نیازهای خود ماندهاند
بازوی پژوهشی مجلس نوشته است که عوامل ذکرشده به ترتیب در حوزههای اقتصادی، اقتصادی-اجتماعی و اجتماعی-فرهنگی قرار دارند. به عبارتی میتوان گفت عدم تغییر روند موجود و عدم توانمندسازی اقتصادی افراد در تامین معاش یک خانواده نهتنها استحکام خانوادههای موجود را تحتالشعاع قرار میدهد، بلکه شکلگیری خانوادههای جدید را هم با مشکل مواجه کرده است. در گزارش مرکز پژوهشهای مجلس آمده که افراد در سطح اول رفع نیازهای خود با مشکل روبهرو شدهاند و به سطوح دیگر که تشکیل خانواده و تامین نیازهای عاطفی را شامل میشود، وارد نمیشوند.
تورم و بیکاری تاثیرگذار بر سن ازدواج در ایران
نکته دیگر در بررسی پرونده ازدواج، میانگین سن ازدواج است. بنا بر دادههای مرکز آمار ایران، میانگین سن ازدواج مردان ۷/۲۷ سال در سال ۱۳۹۹ بود. در سال ۱۴۰۰ میانگین سن ازدواج مردان به ۸/۲۷ سال و در سال گذشته به ۲۸ سال رسید. میانگین سن ازدواج زنان نیز از ۴/۲۳ سال در سال ۱۳۹۹ به ۸/۲۳ سال در سال ۱۴۰۱ رسید.
مرکز پژوهشهای مجلس درباره عوامل موثر بر سن ازدواج نوشته است که این موضوع به دو نوع دستهبندی میشود. در نوع اول، جنس عوامل از قبیل اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی قابل رصد هستند. در نوع دوم شدت و میزان اثرگذاری عوامل بر موضوع ازدواج، قابلیت تفکیک فراهم میکند. در ادامه این گزارش با بررسی عوامل اقتصادی موثر بر سن ازدواج آمده که در پژوهشی که ۲۸ استان کشور طی سالهای ۱۳۸۳ تا ۱۳۹۳ انجام شد، متغیرهای تورم و بیکاری به عنوان عوامل تاثیرگذار بر سن ازدواج شناسایی شدند، بهگونهای که با افزایش متغیرها سن ازدواج مردان و زنان افزایش مییابد.
افزایش نرخ تورم در سالهای اخیر
نکته مهم در این گزارش سالهایی است که این پیمایش انجام شده است. براساس گزارش مرکز آمار ایران، نرخ تورم در دوازده ماهه منتهی به اسفند سال ۹۳ در کشور ۸/۱۴ درصد بود. در حالی که اکنون نرخ تورم بنا بر گزارش همین مرکز بیش از ۴۳ درصد است. به عبارتی سنگینی بار تورم و هزینههای زندگی در سالهای گذشته نسبت به سالهای ۸۳ تا ۹۳ بیشتر هم شده است؛ نکتهای که در تاثیر عوامل اقتصادی بر کاهش ازدواج و فرزندآوری باید در نظر داشت.
فقر مهلت ازدواج و فرزندآوری را نمیدهد
«علیرضا شریفییزدی» روانشناس اجتماعی به «جهانصنعت» گفت: آمارهای ازدواج و فرزندآوری روزبهروز نگرانکنندهتر میشود. با اینکه بارها درخصوص تبعات تورم و مشکلات اقتصادی هشدار دادهایم، اما متاسفانه این روزها شاهد افزایش قیمتها در سطوح مختلف هستیم. این در حالی است که دولتها هم در این زمینه هیچگونه فعالیت موثری انجام ندادهاند، تا اینکه روزبهروز شاهد گسست نهاد خانواده هستیم. با توجه به روندی که از گذشته شروع شده بود، پیشبینی میشد نرخ ازدواج دائم با کاهش روبهرو شود. وقتی مردم درگیر تامین حداقل نیاز خود هستند، طبیعی است که نه به ازدواج تن میدهند و نه به فکر فرزندآوری هستند.
وی افزود: از گذشته به صورت سنتی، تحصیل جوانان در دانشگاه و همچنین سربازی رفتن پسران، حداقل ۶ سال ازدواج را در حالت طبیعی به عقب میانداخت. زمانی که یک جوان از دانشگاه یا سربازی فارغ میشود، میخواهد شغلی پیدا کند تا براساس درآمدش نسبت به ازدواج اقدام کند. اینها همه شرایطی است که در حالت عادی و ثبات اقتصادی میتوان برای عدم ازدواج متصور بود، اما این روزها به دلیل عدم ثبات اقتصادی و بیکاری قشر زیادی از جوانان طبیعی است که موضوع ازدواج به فراموشی سپرده شود، بنابراین در حال حاضر مهمترین دلیل مربوط به اوضاع بد اقتصادی، عدم تامین معیشت خانواده، بیکاری و افزایش آن، گرانی، افزایش تورم و سایر دلایل اقتصادی است. این موضوع باعث شده سن ازدواج افزایش یابد.
این روانشناس اجتماعی بیان کرد: بر مبنای نتایج سرشماری سال ۱۳۹۵، تعداد افراد بالای ۶۵ سال حدود ۶ درصد و تعداد جمعیت بالای ۶۰ سال، حدود ۹ درصد جمعیت کشور بوده و سالمندی جمعیت زمانی محقق میشود که حداقل یکپنجم جمعیت کشور، افراد بالای ۶۵ سال باشند که آمارها نشان میدهد ما هنوز با این میزان کلی فاصله داریم و شاید حتی تا یک نسل هم پدیده سالمندی جمعیت ایران محقق نشود. اتفاق نگرانکننده این سالها، شیب تند سقوط نرخ ازدواج و باروری در دهه اخیر است. با توجه به اینکه طول عمر جمعیت ایران طی ۴ دهه اخیر به حدود ۷۵ سال افزایش یافته، کاهش همزمان نرخ ازدواج و باروری، آهنگ پیری جمعیت را تشدید خواهد کرد.
او ادامه داد: از سویی نرخ بیکاری طبق آمارهای رسمی ۱۱ الی ۱۲ درصد است که در این میان آمارهای پنهانی هم وجود دارد. با این حال بسیاری از افراد شغلهای کاذب با درآمدهای غیرثابت دارند. این افراد به فکر ازدواج و تشکیل خانواده نیستند، زیرا کاهش نرخ ازدواج و کاهش نرخ باروری در دهه اخیر، هم متوجه دلایل اقتصادی و هم متوجه دلایل فرهنگی است. فردی که میخواهد ازدواج کند و تشکیل خانواده بدهد، باید درآمد ثابت داشته باشد؛ درآمد ثابتی که انتظارات یک زوج برای تامین مسکن، خوراک، پوشاک و سایر نیازهای اساسی را پاسخگو باشد. با شرایط امروز جامعه ایران، پاسخ به این نیازها ممکن نیست. امروز میانگین دریافتی ماهانه مزدبگیران جامعه، از رقم ۱۲ یا ۱۳ میلیون تومان بیشتر نیست، در حالی که حداقل هزینه ماهانه یک خانواده سهنفره ۲۰ میلیون تومان است. با توجه به چنین شرایطی و ادامه روند موجود، روزبهروز بر تعداد طلاقها افزوده میشود و به تبع آن تعداد ازدواجها کاهش مییابد. در نتیجه این اتفاق، نرخ باروری در کشور کم خواهد بود که نتیجه آن کاهش جمعیت کشور در دو دهه آینده و افزایش جمعیت سالمند و از کارافتاده است که این موضوع تبعات اجتنابناپذیر خود را به دنبال خواهد داشت.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد