پای ترامپ بر گلوی اقتصاد اروپا
محمدرضا ستاری- در یک بازی تکراری که از زمان روی کار آمدن ترامپ در دی ماه سال گذشته بارها تکرار شده، دونالد ترامپ به‌تازگی تعرفه‌های ۳۰درصدی روی کالاهای اروپایی و همچنین مکزیک وضع کرده؛ امری که کارشناسان معتقدند باعث سردرگمی اروپایی‌ها شده است.
در همین رابطه وی شامگاه شنبه طی پیامی در شبکه اجتماعی تروث سوشیال گفت که از اول آگوست یعنی حدود ۲۰روز دیگر کالاهای وارداتی از اتحادیه اروپا و مکزیک مشمول تعرفه‌های ۳۰درصدی می‌شوند؛ اقدامی که طبق گزارش روزنامه گاردین به دلیل ناگهانی بودنش شوک بزرگی به پایتخت‌های اروپایی وارد کرده است. در واقع این اقدام در حالی صورت گرفته که کمیسیون اروپا با جیمیسون گریر، نماینده تجاری آمریکا ماه‌ها بر سر رسیدن به یک توافق جامع تجاری مذاکره کرده بودند. با این حال چهارشنبه گذشته ابتدا یک تعرفه ۱۰درصدی از سوی کاخ سفید مورد بحث قرار گرفته و اکنون ترامپ میزان آنها را ۳۰درصد اعلام کرده است.
سرگیجه اروپا
در همین راستا گفته می‌شود که وزرای تجاری اتحادیه اروپا قرار است امروز (دوشنبه) در یک نشست به بررسی این موضوع بپردازند و حتی برخی گمانه‌زنی‌ها حاکی از آن است که اروپایی‌ها قصد دارند در جهت اقدامات تلافی‌جویانه خود، تعرفه‌هایی تا ۲۴میلیارد دلار بر کالاهای آمریکایی وضع کنند.
از سوی دیگر در اقدامی جالب، ترامپ اعلام کرده که هر چند مکزیک در مهار جریان مهاجران غیرقانونی و فنتانیل با ایالات‌متحده همکاری کرده اما به اندازه کافی اقداماتش برای جلوگیری از تبدیل شدن آمریکای شمالی به زمین بازی قاچاق مواد مخدر تلاش نکرده است. در نتیجه برای این کشور نیز تعرفه‌های ۳۰درصدی اعمال خواهد کرد.
لازم به ذکر است ترامپ به اروپایی‌ها گفته، ما سال‌ها فرصت داشتیم درباره رابطه تجاری با اتحادیه اروپا گفت‌وگو کنیم و اکنون به این نتیجه رسیده‌ایم که باید از این کسری‌های تجاری بلندمدت، عظیم و مداوم که ناشی از تعرفه‌ها، سیاست‌های غیرتعرفه‌ای و موانع تجاری شماست، فاصله بگیریم. متاسفانه، رابطه ما متقابل نبوده است.
در این میان هر چند رییس‌جمهور مکزیک تاکید کرده که می‌خواهد با مذاکره از اعمال این تعرفه‌های جلوگیری کند اما در این سوی آتلانتیک یعنی در اتحادیه اروپا، میزان تعرفه‌های جدید به حدی زیاد است که به نظر می‌رسد امید اروپایی‌ها برای مقاومت یا حتی مذاکره کاهش یابد. در نتیجه به گفته برخی تحلیلگران باید منتظر بروز یک جنگ تجاری جدید میان آمریکا و اروپا باشیم.
از سوی دیگر مساله از آنجا اهمیت پیدا می‌کند که مقامات اروپایی وقتی از تعرفه‌های جدید با خبر شده‌اند که ترامپ در شبکه اجتماعی خود این خبر را اعلام کرده یعنی اعمال تعرفه‌های ۳۰درصدی به صورت ناگهانی بوده و تمامی مذاکرات ماه‌های گذشته میان واشنگتن و بروکسل را تحت تاثیر قرار داده است. علاوه بر این موضوع در شرایطی پیچیده‌تر می‌شود که ترامپ تهدید کرده، به ازای هر میزان تعرفه تلافی‌جویانه‌ای که اروپایی‌ها بخواهند علیه آمریکا اعمال کنند، این رقم به تعرفه ۳۰درصدی آنها اضافه خواهد شد.
در چنین شرایطی شاهد هستیم که مقامات اتحادیه اروپا مانند سابق شروع به تهدید و گلایه کرده‌اند اما باید دید آیا قادر خواهند بود از اعمال فشار ترامپ جلوگیری کنند یا خیر؟ زیرا شواهد نشان می‌دهد در طول ماه‌های گذشته، اروپایی‌ها باوجود تمامی صحبت‌هایی که مطرح کرده بودند، باز هم در مقابل ترامپ کوتاه آمدند.
در همین رابطه اورزولا فون‌درلاین، رییس کمیسیون اروپا گفته که نرخ ۳۰درصدی تعرفه‌ها، زنجیره‌های تامین فراآتلانتیکی را مختل کرده که این موضوع به ضرر کسب‌وکارها و مصرف‌کنندگان در سراسر آمریکا و اروپا خواهد بود. به گفته وی اتحادیه اروپا یکی از بازترین بازارهای تجارت در جهان است و همچنان امیدوار است ترامپ از این تصمیم عقب‌نشینی کند. رییس کمیسیون اروپا همچنین تصریح کرده که همچنان آماده‌ایم برای رسیدن به توافق تا اول آگوست تلاش کنیم. همزمان تمامی اقدامات لازم را برای حفظ منافع اتحادیه اروپا انجام خواهیم داد، از جمله اعمال اقدامات متقابل متناسب در صورت نیاز.
علاوه بر این امانوئل ماکرون، رییس‌جمهور فرانسه از اتحادیه اروپا خواست تا قاطعانه از منافع اروپا دفاع کند. او با ابراز نارضایتی شدید از تصمیم ترامپ، خواستار آن شد که اتحادیه اروپا با بسیج همه ابزارهای موجود، آماده اقدامات متقابل معتبر شود.
کاترینا رایشه، وزیر اقتصاد آلمان نیز اتحادیه را به مذاکره‌ای عمل‌گرایانه دعوت کرده است؛ آن هم در شرایطی که فدراسیون صنایع آلمان هشدار داده یک درگیری تجاری میان آمریکا و آلمان به اقتصاد و توان نوآوری لطماتی جدی می‌زند. این موضوع در حالی حائزاهمیت بیشتر می‌شود که جورجیا ملونی، نخست‌وزیر ایتالیا که روابطی نزدیک با ترامپ دارد نیز از اقدامات وی ابراز نارضایتی کرده و گفته: آغاز یک جنگ تجاری بین دو سوی اقیانوس اطلس بی‌معناست و هر دو طرف باید از دوقطبی شدن پرهیز کنند.
سلاح تعرفه‌ها
طبق گزارشی که روز گذشته گاردین در این خصوص منتشر کرده، اتحادیه اروپا این تهدید را تلاش ترامپ برای گرفتن امتیازات بیشتر از اتحادیه می‌داند؛ اتحادیه‌ای که ترامپ زمانی آن را در زمینه تجارت بدتر از چین توصیف کرده بود. در همین راستا برند لانگه، رییس کمیته تجارت پارلمان اروپا معتقد است که بروکسل باید فورا با اقدامات متقابل به تهدید تحقیرآمیز ترامپ پاسخ دهد.
به گفته رییس کمیته تجارت اروپا، اینکه تعرفه‌ها از ۲۰درصد اعلام‌شده در ۲ آوریل به ۳۰درصد افزایش یافته، رفتاری گستاخانه و بی‌احترامی است. این یک سیلی به صورت مذاکرات بوده و شیوه برخورد با یک شریک کلیدی تجاری نیست.
گفتنی است اگرچه ترامپ گفته بود تعرفه‌های جدید علیه اقتصادهای بزرگی مانند ژاپن، کره‌جنوبی و برزیل نیز تا اول آگوست اجرایی نمی‌شود اما تاکتیک اخیر او بی‌اعتمادی زیادی ایجاد کرده است. به همین دلیل لانگه می‌گوید: ما مرحله اول اقدامات تلافی‌جویانه خود را موقتا به تعویق انداختیم اما قاطعانه معتقدم که اکنون باید فورا اجرایی شوند.
در چنین شرایطی بریتانیا نیز برای ثبت توافق خود که شامل وعده‌ای برای کاهش تعرفه صادرات خودرو از ۵/۲۷درصد به ۱۰درصد بود هفت هفته زمان صرف کرد اما تعرفه صفر برای صنعت فولاد بریتانیا در توافق نهایی گنجانده نشد. در همین رابطه داگلاس هولتس-ایکن، رییس سابق دفتر بودجه کنگره و رییس انجمن اقدام آمریکایی معتقد است: این نامه‌ها نشان می‌دهد که در سه ماه گذشته هیچ مذاکره تجاری جدی صورت نگرفته است. او تاکید کرد که کشورها به‌جای مذاکره با آمریکا، با یکدیگر گفت‌وگو می‌کنند تا خود را از آسیب‌های اقتصاد ایالات‌متحده و ترامپ مصون بدارند.
لازم به ذکر است اعلام تعرفه جدید، پایان یک هفته پرتنش برای اتحادیه اروپا بود؛ هفته‌ای که ترامپ ابتدا دوشنبه گذشته اعلام کرد مهلت مذاکرات تا اول آگوست تمدید می‌شود و سپس روز سه‌شنبه گفت اتحادیه اروپا احتمالا طی ۴۸ساعت آینده نامه‌ای درباره تعرفه جدید دریافت خواهد کرد در حالی که ادعا می‌کرد اتحادیه از موضعی بسیار سختگیرانه به موضعی بسیار خوش‌برخورد تغییر جهت داده است اما دیپلمات‌ها این پیام را دوپهلو تلقی کردند زیرا ترامپ در حالی که تاکید می‌کرد همچنان با مذاکره‌کنندگان اروپایی گفت‌وگو می‌کند، از سیاست‌های این اتحادیه نسبت به شرکت‌های فناوری آمریکایی ناراضی بود.
در همین رابطه است که برخی کارشناسان معتقدند، ترامپ از تعرفه‌ها به عنوان سلاحی استراتژیک استفاده می‌کند و به‌نظر می‌رسد طی ماه‌های آینده این موضوع را افزایش دهد زیرا دولت ایالات‌متحده به خوبی می‌داند که اروپایی‌ها در ضعیف‌تر حالت اقتصادی، ژئوپلیتیکی و حتی سیاسی خود در طول دهه‌های گذشته قرار دارند و اکنون بهترین فرصت است که با اعمال فشار تجاری آنها را وادار به تمکین از خواسته‌های کاخ سفید کند.
در نتیجه یک سوی اعمال تعرفه‌های تجاری را می‌توان در راستای مسائل اقتصادی و منافع تجاری آمریکا تعریف کرد اما سوی مهم‌تر بحث نظم بین‌المللی و فرآیندهای ژئوپلیتیکی جهانی است که آمریکایی‌ها قصد دارند به منظور تثبیت موقعیت خود از شرایط موجود، ولو به قیمت اعمال فشار کشنده به متحدان سنتی خودشان نیز نهایت بهره‌برداری را به عمل آورند.
