15 - 02 - 2020
پایان چنبره آمریکا بر الکترود گرافیتی
گروه صنعت- امضای تفاهمنامه تولید کک اسفنجی و سوزنی میان سازمان ایمیدرو و پژوهشگاه صنعت نفت در دو پالایشگاه جنوبی کشور اتفاق مثبتی بود که در صورت اجرایی شدن میتواند تاثیر قابل توجهی بر خودکفایی صنایع فولاد و آلومینیوم کشور داشته باشد. البته بحث تولید کک نفتی از اوایل دهه ۸۰ در ایران مطرح شده بود و حتی در سالهای قبل، چندین مرتبه بخش خصوصی به این عرصه وارد شد و اقداماتی در زمینه ساخت این محصول انجام داد، هرچند که هیچگاه کیفیت محصول تولیدی مورد قبول واحدهای صنعتی کشور قرار نگرفت. اما بهنظر میرسد که افزایش تحریمها و مشکلات جدی صنایع آلومینیوم و فولاد کشور در تامین کک نفتی و الکترود گرافیتی سبب شده این مرتبه عزم جدی میان مسوولان برای تولید این محصول بهوجود آید به گونهای که دو وزارتخانه صنعت، معدن و تجارت و وزارت نفت تفاهمنامه همکاری برای تولید صنعتی این محصول امضا کردهاند. جدا از بحث تکنولوژیکی این پروژه که پیچیده بوده و از همین رو تنها کشورهای معدودی در حال حاضر امکان تولید این محصول را دارند، اجرای این پروژه نیاز به سرمایهگذاری قابل توجهی دارد که اتمام به موقع آن نیز مشروط به این تامین سرمایه خواهد بود؛ موضوعی که بیژن زنگنه وزیر نفت در زمان امضای این تفاهمنامه از پیشفروش محصول این پروژه به شرکتهای آلومینیومی و فولادی کشور برای تامین بخشی از سرمایه موردنیاز اجرای آن خبر داده تا بتواند مسیر توسعه و تحقق اهداف سند چشمانداز با تکیه بر آورده صنایع تامین شود .
داستان طول و دراز تولید کک نفتی
بحث تولید کک نفتی در ایران از اوایل دهه ۸۰ مطرح شد اما هرگز این پروژه با جدیت دنبال نشد، درنهایت در سال ۱۳۹۳ پژوهشگاه صنعت نفت با حمایت مالی سازمان ایمیدرو اقدام به تعریف پروژهای در این زمینه با هدف تولید کک نفتی مورد نیاز صنایع فولاد و آلومینیوم به صورت پایلوت کرد. به نظر میرسد این طرح پایلوت در حال حاضر به نتیجه رسیده و از همین رو تفاهمنامه تولید صنعتی میان وزارت نفت و سازمان ایمیدرو امضا شد. مطابق این تفاهمنامه، با همکاری پژوهشگاه صنعت نفت و سازمان ایمیدرو، کار ساخت واحد صنعتی تولید کک اسفنجی و سوزنی در پالایشگاههای بندرعباس و پالایشگاه امام خمینی(ره) شازند از نفت کوره کمگوگرد آغاز خواهد شد.
سرمایه مورد نیاز اجرای این طرح رقمی حدود یک میلیارد دلار تخمین زده شده و نکته قابل توجه آن است که بیژن زنگنه وزیر نفت در زمان امضای این تفاهمنامه خواستار آن شد که بخشی از این تامین مالی از طریق پیشخرید و با همت شرکتهای فولادی و آلومینیوم صورت گیرد تا بدین ترتیب با تامین مالی به موقع این پروژه، اجرای آن سرعت بیشتری پیدا کند.
حمایت از تولید کک سوزنی با خرید تضمینی
خداداد غریبپور رییس هیات عامل سازمان نوسازی معدن و صنایع معدنی ایران در خصوص امضای تفاهمنامه تولید کک اسفنجی و سوزنی با مشارکت ایمیدرو و پژوهشگاه نفت گفت: با امضای این تفاهمنامه، زمینه تامین نیاز صنایع فولاد و آلومینیوم کشور به این ماده استراتژیک فراهم میشود. در حال حاضر صنایع فولاد و آلومینیوم کشور سالانه ۵۰۰ میلیون دلار برای واردات الکترود گرافیتی و آند صرف میکنند که با تحقق اهداف توسعهای این صنایع در سند چشمانداز این ارقام رشد قابل توجهی خواهد داشت. بنابراین حمایت از این طرح از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است.
وی افزود: سازمان ایمیدرو طبق تفاهمنامهای که با شرکت پالایش و پخش منعقد کرده است، متعهد شده در صورتی که محصول تولیدی این پالایشگاهها مطابق با استانداردهای مورد نظر باشد، نسبت به خرید تضمینی این محصولات اقدام کند به گونهای که طبق تفاهم به عمل آمده، قرارداد خرید سالانه ۳۰۰ هزار تن کک اسفنجی و ۳۰ هزار تن کک سوزنی در برنامه طرفین وجود دارد.
غریبپور گفت: همچنین از آنجا که کک سوزنی تولید شده در این پالایشگاهها برای مصرف در صنعت فولاد باید تبدیل به الکترود گرافیتی شود، اجرای پروژه تولید الکترود گرافیتی توسط دو شرکت بزرگ فولادساز کشور یعنی فولاد مبارکه اصفهان و فولاد خوزستان در حال پیگیری است. شرکت فولاد مبارکه در قالب کنسرسیومی سرمایهگذاری در پروژه تولید الکترود گرافیتی را عهدهدار شده است که این پروژه به زودی به مرحله افتتاح خواهد رسید و شرکت فولاد خوزستان نیز کنسرسیوم طرح تولید کک نفتی اروند را بر عهده گرفته و این پروژه نیز در حال پیگیری است.
فرصتی برای جبران
سیدحمید حسینی عضو اتحادیه صادرکنندگان نفت و انرژی در خصوص قابل تحقق بودن امکان تولید کک نفتی در ایران به «جهانصنعت» گفت: ایران در سالهای گذشته همواره واردکننده کک نفتی بوده است. هرچند که در سالهای قبل بخش خصوصی اقداماتی در زمینه تولید کک نفتی در داخل کشور نیز انجام داد اما این اقدامات هیچگاه به نتیجه قابل قبولی نرسید. در واقع خلوص و کیفیت کک نفتی برای واحدهای تولیدکننده آلومینیوم و فولاد از اهمیت بالایی برخوردار است اما کیفیت کک نفتی تولید شده در کشور در این سالها به تایید واحدهای آلومینیوم و فولاد نرسید.حسینی در ادامه افزود: در کنار دشواری تولید کک نفتی با خلوص بالا، یکی دیگر از مشکلات تولید این محصول به آلایندگی بالای آن برمیگردد. در ککسازی تجزیه حرارتی، لیمریزاسیون و کندانسیون ته ماندههای سنگین نفتی است که طی این فرآیند با حذف عناصر اضافی، ماده جامدی با درصد کربن بالایی به جا میماند. این فرآیند بسیار آلاینده بوده و واقعیت آن است که واحدهای بخش خصوصی کشور که در سالهای قبل اقداماتی در زمینه تولید این محصول داشتهاند، نتوانستهاند آلایندگیهای این فرآیند را کنترل کنند.عضو اتحادیه صادرکنندگان نفت و انرژی به اهمیت تولید کک نفتی در کشور اشاره کرد و گفت: امروز کشورهای تولیدکننده کک نفتی سود قابل توجهی از تولید این محصول به دست میآورند به گونهای که تولیدکنندگان چینی کک نفتی مدعی هستند کک نفتیای که در واحدهای پتروپالایشگاهی تولید میشود سودی بیش از تولید بنزین و گازوییل دارد.
وی افزود: با توجه به نیازی که صنایع فولاد و آلومینیوم به این محصول دارند و با توجه به توسعه قابل توجهی که در این صنایع کشور در سالهای گذشته پدید آمده و ادامه روند توسعهای این صنایع، بهطور قطع باید از سالهای پیش حرکتی جدی در زمینه تولید این محصول صورت میگرفت و تا به حال نیز در این زمینه اهمال شده است.حسینی افزود: بنابراین شروع فعالیت در زمینه تولید کک نفتی در کشور ضروری است و با توجه به حفظ ارتباط کشور با چین در دوران تحریم، در صورت نیاز میتوان از مشارکت شرکتی چینی نیز استفاده کرد.
سرمایهگذاری با بازگشتی سریع
سیدرضا شهرستانی عضو انجمن فولاد در خصوص اهمیت به نتیجه رسیدن پروژه تولید کک سوزنی در ایران به «جهان صنعت» گفت: باتوجه به اینکه الکترود گرافیتی مادهای استراتژیک در صنعت فولاد به شمار میرود، دستیابی به ماده اولیه این محصول یعنی کک نفتی از اهمیت زیادی برخوردار است.
وی افزود: در حال حاضر باتوجه به میزان فعلی تولید فولاد در کشور که رقمی حدود ۲۵ میلیون تن است، به ۵۰ هزار تن الکترود گرافیتی نیاز است. باوجود میزان پایین مصرف الکترود گرافیتی در تولید هر تن فولاد اما به لحاظ قیمتی این محصول سهمی ۸ تا ۱۲ درصدی در قیمت تمامشده دارد. همچنین از آنجا که کشورهای معدودی این محصول را تولید میکنند، خرید آن در دوران تحریم دشوار شده و تولیدکنندگان را متحمل هزینههای بالاتری نیز میکند و در انتها گاه تولیدکننده مجبور میشود محصول با کیفیت پایین را با قیمت بالا خریداری کند.
شهرستانی گفت: کک نفتی و کک سوزنی ماده اولیه تولید الکترود گرافیتی به شمار میرود که سازمان ایمیدرو و وزارت نفت تفاهمنامهای در زمینه تولید آن منعقد کردهاند. البته کشورهای متعددی امکان تولید کک نفتی را دارند اما تکنولوژی تبدیل آن به کک سوزنی تنها در اختیار چند کشور همانند آمریکا، آلمان، ژاپن و چین است.
وی افزود: البته با توجه به شرایط تحریم کشورهای معدودی حاضر به همکاری در این زمینه با ایران هستند اما در همین زمان نیز میتوان شرکای تجاری مناسبی برای اجرای این پروژه داشت. همچنین اگر سرمایه موردنیاز این پروژه از سوی شرکتهای طرف قرارداد تامین شود میتوان امید داشت که تا سه سال آینده ماده اولیه تولید الکترود گرافیتی در کشور به تولید برسد.
این عضو انجمن فولاد در خصوص سرمایهگذاری بالای طرح تولید کک نفتی در کشور گفت: اگرچه سرمایهگذاری موردنیاز این پروژه رقمی حدود یک میلیارد دلار عنوان شده اما برای تحقق اهداف سند چشمانداز توسعه کشور در زمینه صنعت فولاد و آلومینیوم چنین سرمایهگذاریای لازم است. در واقع با تحقق اهداف در نظر گرفته شده برای بخش فولاد تا سال ۱۴۰۴ میزان نیاز این صنعت به الکترود گرافیتی به ۱۰۰ هزار تن میرسد که واردات این میزان الکترود گرافیتی نیاز به حدود ۳۰۰ میلیون دلار ارز دارد. بنابراین اگر دولت در زمینه ساخت این پروژه سرمایهگذاری کند، طی حدود دو سال سرمایه به طرح بازخواهد گشت و طرح به سوددهی خواهد رسید.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد