5 - 08 - 2020
پایان بورسبازی با «تسه»
گروه بورس- با شدت گرفتن موج ورود نقدینگی به بازار سرمایه و افزایش معاملات برگههای سهام در این بازار، اوراق تسهیلات مسکن نیز که تا پیش از آن تنها به عنوان ابزاری برای دادوستد وام تسهیلات مسکن به کار گرفته میشد، مورد توجه سرمایهگذاران قرار گرفت و آن را به سهمی سرمایهای بدل کرد. طبعا ورود سرمایههای بدون آموزش به بازار سهام نمیتوانست نتیجهای غیر از این داشته باشد. این روند در نهایت نرخ اوراقی را که تا پیش از این در محدودههای ۴۰ تا ۵۰ هزار تومان معامله میشد به مرز ۹۰ هزار تومان نیز نزدیک کرد تا زنگ خطر حبابی شدن قیمت اوراق تسه به صدا درآید. این در حالی بود که کارشناسان بازار سرمایه و اقتصاددانان درباره روند ورود معاملهگران ناآشنا با سازوکارهای بازار سرمایه هشدارهای زیادی داده بودند. اکنون گفته میشود قرار است نرخ این اوراق با توسل به سه ابزار محدودکننده در بازار سرمایه کنترل شود. از کاهش دامنه نوسان، افزایش محدودیت زمانی فروش اوراق و ایجاد محدودیت در تعداد برگههای قابل خریداری در هر جلسه معاملاتی به عنوان این سه ابزار نام برده میشود.
در ماههای گذشته نرخ اوراق تسهیلات مسکن در حالی افزایش یافت که عملا تقاضای بالایی برای تسهیلات بانکی خرید مسکن با استفاده از این اوراق وجود نداشته است. آمارهای بانک مسکن نشان میدهد در مدت اخیر میزان تقاضای وام مسکن همپای رشد نرخ اوراق بالا نرفته که این امر حکایت از ورود سفتهبازی به دادوستد اوراق تسه در بازار سرمایه داشته است. در طول ماههای گذشته معاملهگران در بازار سهام نگاه سرمایهگذارانه خود را به این اوراق نیز تعمیم داده و در نتیجه با خرید این اوراق در قیمتهای پایینتر و فروش آن در نرخهای بالاتر موجب نوسانات قیمتی بیسابقهای در این سوی بازار شدند. این در حالی بوده که معاملات انجام شده در بازار مسکن با حجم دادوستد این اوراق در بازار سرمایه همخوانی ندارد. در آخرین روز از تیرماه نرخ اوراق تسهیلات مسکن به ۹۰ هزار تومان رسیده بود! این در حالی بود که بر اساس هدفگذاری اولیه قرار بود اوراق ابزاری برای خرید خانه و توانبخشی به طرف تقاضای واقعی در بازار مسکن باشد تا از این طریق نهتنها زمینه برای خانهدار شدن افراد ایجاد شود بلکه بازار مسکن نیز دورههای رکودی کوتاهتری را تجربه کند. از همین رو سرمایهای شدن اوراق تسه در بازار سرمایه زنگ خطر را نهتنها برای این بازار که هدف آن کاهش سفتهبازی است به صدا درآورد بلکه به عنوان تهدید جدیدی برای بازار مسکن نیز تلقی شد. افزایش نرخ اوراق به افزایش نرخ خرید وام منتج شده و در نتیجه هزینه خانوارها برای خانهدار شدن را به شدت افزایش میدهد. در این مدت کارشناسان بازار سرمایه و بازار مسکن پیشنهادهایی را برای کنترل اوضاع و جلوگیری از معاملات سفتهبازانه اوراق تسه مطرح کرده بودند که به نظر میرسد برخی از این پیشنهادها مورد موافقت فرابورس و بانک عامل بخش مسکن قرار گرفته است تا جایی که تنها انتشار اخبار مربوط به آن اثر مثبت خود را روز گذشته در نرخ اوراق نمایان کرد.
قیمتگذاری تسه بر مبنای روند بازار
به گفته مسوولان بانک مسکن، در ماههای پایانی سال گذشته قیمت اوراق گواهی حق تقدم، متعادل بوده است به نحوی که در سه ماهه منتهی به بهمن ماه سال ۱۳۹۸ میانگین قیمت هر برگ اوراق صرفا در محدوده ۴۰ تا ۴۵ هزار تومان نوسان داشت اما در اسفند ماه قیمت اوراق اندکی افزایش یافت و میانگین هر برگ اوراق به ۵۵ هزار تومان رسید و مجددا در فروردین ماه سال جاری قیمتها تا حدودی کاهش یافت به نحوی که میانگین قیمت هر برگ اوراق به کمتر از ۴۸ هزار تومان رسید. بررسیها نشان میدهد افزایش قیمت اوراق از اواسط اردیبهشت ماه آغاز شد و از دلایل این افزایش میتوان به همزمانی چند عامل اشاره کرد که مهمترین آنها انباشت تقاضای تسهیلات پس از شیوع ویروس کرونا، خریداری اوراق تسه توسط سرمایهگذاران غیرحرفهای با تصور سرمایهگذاری در سهام و کاهش سفارشات فروش اوراق به دلیل عدم مراجعه برخی فروشندگان به کارگزاریها و شعب بانک براساس توصیههای بهداشتی مبنی بر خودداری از ترددهای غیرضروری بوده است. رییس اداره کل نقدینگی و خزانهداری بانک مسکن پیش از این درباره نظارت بر روند عرضه و فروش این اوراق توسط مشتریان یا سازمان بورس از سوی بانک مسکن یا سایر مبادی قانونی دیگر اعلام کرده بود که معاملات در فرابورس با سازوکارهای تعیین شده توسط سازمان بورس و اوراق بهادار انجام میشود و بانک هیچگونه دخالتی در انجام معاملات ندارد. محسن کریمی همچنین اظهار کرده بود که بدیهی است با توجه به اینکه میزان اوراق منتشر شده به مراتب بیشتر از تقاضای دریافت تسهیلات است و همچنین مدت اعتبار این اوراق نیز دو سال است، افزایش غیرمنطقی قیمت آن نمیتواند تداوم داشته باشد و در نهایت سازوکار بازار منجر به تعادل در قیمتها خواهد شد.
اکنون به نظر میرسد یکی از این سازوکارها با همین امر تطابق دارد. گفته میشود قرار است برای فروش اوراق مدت زمان محدود چهار ماهه در نظر گرفته شود تا از آلوده شدن تسه به سفتهبازی جلوگیری به عمل آید. رییس اداره کل نقدینگی و خزانهداری بانک مسکن همچنین درباره اینکه قیمت این اوراق در دست بازار عرضه و تقاضاست یا میشود تا حدودی آن را از طریق مبادی خاص کنترل کرد، ابراز کرده بود که این اوراق نیز همچون سایر ابزارهای دیگر در بازار سرمایه، مانند سهام، اوراق بدهی، حق تقدم سهام و موارد دیگر، بر مبنای میزان عرضه و تقاضا قیمتگذاری میشود. او افزوده بود: عوامل دیگر قطعا از طریق تاثیر بر میزان عرضه و تقاضا برقیمت تاثیر خواهند داشت. به عنوان مثال ممکن است در برخی ایام سال تقاضای دریافت تسهیلات بیشتر و در زمانهاییکمتر باشد که این موضوع نیز میتواند در صورت عدم تغییر عرضه بر قیمتها اثر داشته باشد. اکنون به نظر میرسد بانک مسکن توانسته است در تفاهم با فرابورس، ابزارهای دیگری را برای کنترل نرخ این اوراق در بازار سرمایه به کار گیرد.
کاهش چشمگیر نرخ تسه
به هر روی روز گذشته بازار خرید و فروش اوراق تسهیلات مسکن در فرابورس اندکی از حباب قیمتی روزهای اخیر خود فاصله گرفت و در کانال ۶۰ هزار تومانی با ثبت دامنه نوسان منفی پنج درصد معامله شد. جدول زیر قیمت برخی نمادهای معاملاتی تسه در روز گذشته را نشان میدهد.
کارشناسان بازار این روند را نتیجه اعلام برخی تصمیمات محدودکننده از سوی فرابورس میدانند. تصمیماتی که در نهایت قرار است به کم رنگ کردن بعد سرمایهای این اوراق بدل شده و آن را در همان مسیر هدفگذاری شده خود یعنی پوشش بخشی از هزینه مسکن طرف تقاضای واقعی بازار ملک از طریق بازار سرمایه بازگرداند. بر اساس آنچه مدیر امور طرح و برنامه بانک مسکن اعلام کرده، این بانک با هماهنگی فرابورس محدودیتهایی را با هدف جلوگیری از رشد افسار گسیخته قیمت اوراق و ممانعت از ورود اوراق به بازار سفتهبازی و سوداگری در نظر گرفته است. به گفته محمدحسن مرادی، این محدودیتها شامل محدودیت در سقف خرید اوراق، در نظر گرفتن مدت زمان انقضا برای مصرف اوراق و محدودیتهای معاملاتی اوراق به لحاظ تعیین حداقل مدت زمان انتظار (چهار ماهه) از زمان خرید تا فروش اوراق است.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد