20 - 06 - 2022
وای از عاشورایی که ساز تو کوک نمیشود!
روستای کهنوش در شهرستان تویسرکان استان همدان؛ سازِ آخرین ساززنِ این روستا دیگر کوک نمیشود، مگر در روز عاشورا. پیرمرد سالها در عزا و عروسی ساز میزده، ساز نفس میخواهد اما او دیگر پیر شده است. گاهی برای عاشوراییها نوای غم مینوازد؛ اما روزی که دیگر او نباشد...؟!
به گزارش ایسنا، پوریا گلمحمدی، پژوهشگر مردمشناس گفتوگویی را که با تنها پیر چَمَرهزن روستای کهنوش داشته، در اختیار بخش فرهنگ این خبرگزاری قرار داده است که متن آن در ادامه میآید:
نامش را میپرسم، میگوید: علی کرمی هستم. معروف به صِقدَعلی. ۸۴ سال سن دارم. فرزند محمد هستم، نوه مَجُن (محمدجان) در گذشته مردم روستا را با نام پدرشان میشناختند، نه نام خانوادگی، به همین خاطر پدر و پدر بزرگش را نام میبرد.
از او میخواهم از دانش موسیقی و چگونگی وارد شدنش به این عرصه بگوید: بیسوادم. نوازندگی را از فردی به نام «حسینی» یاد گرفتم. حسینی ساز دهنی میزد. من از ۲۰ سالگی شروع کردم به زدن ساز. همینطور که کنار دستش بودم و عروسیها میرفتیم، یاد گرفتم.
با حسرت از آن روزها و علاقهاش به یادگیری ساز میگوید. میپرسم الان چه کسی در روستا ساز میزند؟ با حسرت و اندوه، از نبودن جانشین هنری برای خودش حرف میزند: بعد از من دیگر کسی نیست که در روستا ساز بزند. کسی دوست نداشت یاد بگیرد. الان کسی نیست که بلد باشد. خیلی سخت است.
نتوانستند یاد بگیرند. زمانی در عروسیها باید سه روز و سه شب ساز و دهل میزدیم. در عروسی و شادی ما را دعوت میکردند، میبردند برای ساز زدن. آنوقت پنج تومن و ده تومن و بیست تومن پول میدادند.
باید سه روز و سه شب میزدیم تا ده تومن بدهند. مثل الان نبود که یک میلیون میگیرند، اُرگ میزنند.
نوازندگان علاوه بر نوازندگی، به مشاغلی چون باغداری، کشاورزی یا گلهداری هم میپرداختند. آنها موسیقی را بهصورت غیرحرفهای یاد میگرفتند و شغل دوم آنها محسوب میشد؛ چراکه آنقدر به آنها پول نمیدادند که کفاف هزینه زندگی آنها را بدهد.
میپرسم فقط برای عروسی میآمدند دنبال شما؟ جواب میدهد: «نه. علاوه بر عروسی، برای قَلت (قتل) هم میرفتیم چَمَر میزدیم.
برای کسی که جوانمرگ شده بود، افراد سرشناس و در روز عاشورا چَمَری میگذاشتند. چمری موسیقی غمگینی است که با ساز و دهل میزنند. میگفتند این موسیقی چپی است یعنی برعکس آهنگ شاد. وقتی عزاداران سینه میزدند، یک نفر دهل میزد، من هم ساز مِناک (غمگین) میزدم. مثلا آنها میگفتند: حسینم، حسینم، و من با سازی که میزدم، آنها را همراهی میکردم.
آخرین باری که صقدعلی را در حال زدن چمر دیدم، ظهر عاشورای ۱۳۹۱ بود که در بالای قبرستان روستا و میان حلقه عزاداران کهنوش ایستاده بود و چمر میزد. عکسهای گرفتهشده صقدعلی در حال نواختن موسیقی چَمَری متعلق به همان زمان است.
علی کرمی معروف به صِقدَعلی ۸۴ ساله فرزند محمد نوه مَجُن (محمد جان) هماکنون به همراه همسرش، در محله خُس در روستای کهنوش سکونت دارد و بهدلیل سن بالا، دیگر ساز نمیزند. او را باید آخرین نسل نوازندگان موسیقی سنتی بهخصوص چَمَری در این روستا دانست.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد