1 - 03 - 2020
واردات سنگآهن اجتنابناپذیر است
گروه صنعت- در حالی که بخش فولاد کشور با سرعت به دنبال ظرفیتسازی در جهت تحقق اهداف سند چشمانداز ۱۴۰۴ است به نظر میرسد حلقههای ابتدایی زنجیره از این روند توسعه عقب ماندهاند بهگونهای که بررسیها نشان میدهد برای تحقق تولید ۵۵ میلیون تن فولاد در افق چشمانداز باید سالانه حدود ۱۶۵ میلیون تن سنگآهن در کشور تولید شود که در حال حاضر میزان تولید سالانه سنگآهن ایران حدود ۸۵ میلیون تن بوده که این رقم تنها حدود نصف هدف تعیین شده است. در این رابطه کارشناسان معتقدند فارغ از ریسک بالای سرمایهگذاری، اتخاذ سیاستهای یکجانبهگرایانه از سوی دولت نیز مزید بر علت شده تا شاهد کاهش سرمایهگذاری در این بخش باشیم. به اعتقاد فعالان بخش خصوصی اگرچه مصوبات و بخشنامههای دولتی بعضا در شرایط خاص و با هدف کنترل صنعت صادر میشوند اما نبود ثبات در قوانین باعث شده سرمایهگذاری در بخشهای اکتشاف و استخراج به حداقل رسیده که زمینه وابستگی کشور به واردات سنگآهن را در افق ۱۴۰۴ اجتنابناپذیر میکند.
تحقق اهداف فولاد در گرو توجه به سنگآهن
فولاد یکی از کالاهای اساسی و استراتژیک در هر کشوری به شمار میرود که نقش قابل توجهی در رشد اقتصادی آن کشور ایفا میکند. از همین رو بسیاری از کشورها در زمان تدوین برنامههای توسعهای خود به این بخش نظر ویژهای دارند. در تدوین سند چشمانداز توسعه ایران برای سال ۱۴۰۴ نیز توجه شایانی به بخش فولاد صورت گرفته و مطابق با اهداف در نظر گرفته شده باید میزان تولید فولاد خام کشور در این سال به ۵۵ میلیون تن برسد.تحقق تولید ۵۵ میلیون تن فولاد خام علاوه بر آنکه نیاز به ظرفیتسازی در بخش واحدهای ذوب دارد، به تامین مواد اولیه نیز وابسته بوده و سنگآهن اولین حلقه از این زنجیره است. خوشبختانه ایران ذخایر قابل قبولی در زمینه سنگآهن دارد و در صورت تکمیل مطالعات اکتشافی در کشور به طور قطع میزان ذخایر قطعی معدنی سنگآهن کشور رشد قابل توجهی پیدا خواهد کرد.
با این وجود اگرچه به لحاظ ذخایر معدنی مشکلی در تولید سنگآهن وجود ندارد اما روند توجه به استخراج و اکتشاف در سالهای اخیر در کشور بهگونهای بوده که بعید به نظر میرسد بخش سنگآهن همپای بخش فولادسازی و مطابق با ظرفیت مورد نیاز برای تحقق تولید ۵۵ میلیون تن فولاد رشد کند. در واقع تحقق تولید این میزان فولاد علاوه بر ظرفیتسازی در این بخش، نیازمند ظرفیتسازی یکپارچه در تمامی بخشهای زنجیره از معدن است.
برای تولید ۵۵ میلیون تن فولاد به حدود ۱۶۵ میلیون تن سنگآهن نیاز است. در حال حاضر میزان تولید سنگآهن در کشور رقمی حدود ۸۵ میلیون تن است که این رقم تنها حدود ۵۱ درصد میزان مورد نیاز در سال ۱۴۰۴ است. همچنین طرحهای فعلی در دست اجرای قابل تحقق برای افزایش ظرفیت تولید سنگآهن تا سال ۱۴۰۴ معادل ۵۰ میلیون تن تخمین زده میشود. بدین ترتیب اگر در بهترین شرایط میزان تولید سنگآهن کشور تا سال ۱۴۰۴ مطابق با برنامه نیز رشد پیدا کند، همچنان میزان تولید سنگآهن در کشور حدود ۳۰ میلیون تن کمتر از تقاضا خواهد بود.
همچنین براساس اطلاعات سازمان زمینشناسی ایالات متحده آمریکا مجموع ذخایر احتمالی سنگ آهن ایران حدود پنج میلیارد تن و میزان ذخایر قطعی آن ۳/۳ میلیارد تن برآورد شده که این میزان حدود دو درصد کل ذخایر قطعی سنگ آهن دنیا را شامل میشود. بنابراین اگر میزان تولید سنگآهن کشور به ۱۶۵ میلیون تن در سال برسد، همین ذخیره قطعی کفاف تامین مواد اولیه فولادسازان تا ۲۰ سال را میدهد. البته این ارقام براساس مطالعات زمینشناسی ایران در دهههای گذشته بوده و به طور قطع با انجام مطالعات جدید سهم ایران از ذخایر سنگآهن دنیا ارتقا پیدا میکند.
با وجودی که میزان ذخایر سنگآهن کشور تردیدی در امکان تامین سنگآهن فولادسازان مطابق با نیاز افق ۱۴۰۴ باقی نمیگذارد اما بخش سنگآهن و فولاد کشور نیز از روند سیاستگذاری در این حوزه نگران بوده و معتقدند ادامه این سیاستگذاریها در حوزه سنگآهن حتی تحقق تولید ۱۳۵ میلیون تن سنگآهن تا سال ۱۴۰۴ را نیز زیر سوال برده است.
در سالهای قبل متولیان بخش معدن کشور نگرانی بخش معدن و صنایع فولادساز در زمینه تامین سنگآهن در افق ۱۴۰۴ را بیمورد میدانستند و بنا داشتند با حمایت از معادن کوچک و متوسط و افزایش فعالیت اکتشافات و استخراج معدنی میزان تولید سنگآهن کشور را افزایش دهند، اما واقعیت آن است که در این سالها اقدام شایانی در زمینه رشد بخش سنگآهن انجام نشده است. همچنین باید توجه شود که حوزه معدن جزو بخشهایی به شمار میرود که نمیتوان از آن انتظار داشت که در کوتاهمدت به نتیجه برسد و هر برنامهای جهت افزایش اکتشاف و استخراج در بازه بلندمدت و میانمدت رخ میدهد. بنابراین انتظار میرود که مسوولان معدنی از امروز به فکر تامین سنگآهن فولادسازان در افق ۱۴۰۴ باشند.
تصمیماتی ضدتوسعه
سجاد غرقی، نایب رییس کمیسیون معدن اتاق بازرگانی ایران در خصوص عملکرد وزارت صنعت، معدن و تجارت در حوزه سنگآهن در راستای تحقق تولید ۵۵ میلیون تن فولاد در سند چشمانداز به «جهانصنعت» گفت: برای رسیدن به ۵۵ میلیون تن فولاد باید سالانه رقمی معادل ۱۶۰ تا ۱۸۰ میلیون تن سنگآهن و همچنین ۹۰ تا ۱۰۰ میلیون تن کنسانتره آهن در کشور تولید شود. با وجودی که سالها از وضع این هدف در بخش فولاد کشور میگذرد اما واقعیت آن است که اقدامات و سیاستگذاریهای انجام شده در این حوزه، بخش فولاد را به تحقق تولید ماده اولیه این صنعت مطابق با هدف ۵۵ میلیون تن فولاد نزدیک نکرده است.
وی ادامه داد: در واقع مداخلات غیرکارشناسی دولت در بازار سبب ایجاد عدم توازن در زنجیره فولاد شده است بهگونهای که در حال حاضر برای بخش ذوب (فولادسازی) مطابق ۶۵ درصد هدف در نظر گرفته شده در سال ۱۴۰۴ ظرفیتسازی شده اما میزان تولید سنگآهن کشور تنها حدود ۵۰ درصد هدف در نظر گرفته شده است. همچنین میزان ظرفیت ایجادشده در بخش محصولات انتهایی زنجیره همچون بخش میلگرد در حال حاضر نیز بسیار بیشتر از هدف انتهایی است.نایب رییس اتاق بازرگانی ایران گفت: این عدم توازن در زنجیره ناشی از سیاستهای نادرست مسوولان امر بوده و در سالهای آتی به مراتب بیشتر اثرات سوء خود را نشان میدهد. در شرایطی که بخش سنگآهن برای آنکه بتواند نیاز صنعت فولاد در سال ۱۴۰۴ را تامین کند به تقویت نیاز داشت اما تصمیمات غیرکارشناسی وزارت صنعت، معدن و تجارت که تنها با هدف چند شرکت خاص فولادی بود به این بخش آسیب جدی وارد کرد.
غرقی در خصوص نحوه برخورد مسوولان در زمینه برطرف کردن نیاز بازار داخل به سنگآهن گفت: زمانی که در زمینه کالایی در کشور کسری وجود دارد انتظار میرود مسوولان با حمایت از تولیدکنندگان و فعالان این حوزه، زمینه را برای جذب سرمایهگذاران به آن حوزه فراهم کنند تا پس از مدتی نیاز بازار با افزایش تولید برطرف شود.
وی افزود: تصمیمات دولت در زمینه سنگآهن زمینه را برای کسری بیشتر در سال ۱۴۰۴ رقم خواهد زد. با ادامه این روند باید انتظار واردات سنگآهن در این سال برای تامین نیاز داخل را داشت. در واقع سیاستهای فعلی دولت ضدتولید و به نفع گروههای خاص و واردات است و در میانمدت و بلندمدت صنعت فولاد کشور به واردات مواد اولیه تبدیل خواهد شد.
غرقی در زمینه لزوم فعالیتهای اکتشافی برای تامین سنگآهن مورد نیاز در سال ۱۴۰۴ و اقدامات وزارت صنعت، معدن و تجارت در زمینه اکتشاف گفت: تحقق تولید ۵۵ میلیون تن فولاد به میزان قابل توجهی ذخایر سنگآهن نیاز دارد. متاسفانه سالهاست به انجام اکتشافات جدید در کشور توجهی نمیشود و واقعیت آن است که اقدامات دولت در زمینه اکتشاف نیز بیشتر جنبه تبلیغاتی و نمایشی داشته است. واقعیت آن است که در این حوزه عقبگرد صورت گرفته است.
وی افزود: نهتنها دولت در این سالها اقدام واقعی در زمینه اکتشاف و استخراج نکرده بلکه سیاستهای متغیر، وضع قوانین متعدد روزانه، افزایش حقوق دولتی و برخورد نامناسب با معدنکار و خامفروش نامیدن فعالان این حوزه به مثابه وطنفروش بودن، سبب شده بخش خصوصی نیز حاضر به سرمایهگذاری در این بخش نباشد.
نایب رییس اتاق بازرگانی ایران گفت: اگر مسوولان به دنبال آن هستند که سنگآهن مورد نیاز بخش فولاد در سال ۱۴۰۴ در کشور تولید شود باید از اقداماتی همچون وضع عوارض صادراتی، همچنین رشد بیحساب و کتاب مالیات و حقوق دولتی معادن و اتهام خامفروشی به فعالان این حوزه که تنها موجب تضعیف معدنکاران این بخش و عدم جذب سرمایهگذاری جدید به این حوزه میشود بپرهیزند.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد