14 - 05 - 2020
هیاهویی برای هیچ
فاطمه روشن- صنایع دستی ایران در دنیا رتبه نخست تعدد رشته را دارد و درعین حال رتبهای نازل در صادرات به کشورهای دیگر. صنعتی که مدتهاست با مشکلات مختلف روبهرو است و موانع عدیده و نادیده گرفتن صنعتگران از سوی دولت از یک طرف و حالا هم نوسانات ارزی و تحریمها و بیبرنامگی مسوولان برای رفع آنها از سوی دیگر این صنعت را با مشکلات جدی مواجه کرده. مشکلاتی که اگرچه مسوولان سازمان میراث فرهنگی و معاونت صنایع دستی سالهاست از حل آنها سخن میگویند اما به قوت خود باقی است و هنرمندان این حوزه هنوز حتی نتوانستهاند از خدمات بیمه استفاده کنند. حالا هم در آستانه سیامین نمایشگاه بینالمللی صنایع دستی بسیاری از هنرمندان به «جهان صنعت» میگویند نوسانات ارزی باعث شده قیمت اولیه تهیه مواد آثارشان آنقدر بالا باشد که قید حقالزحمه خود را بزنند و تنها به فکر جبران ضرر هستند.
شاید سیر نزولی صنایع دستی در تولید ناخالص ملی وضعیت این صنعت را بهتر شرح دهد. جایی که در یک قیاس سهم صنایعدستی در تولید ناخالص ملی در سال ۸۳ با صنعت پتروشیمی کشور برابری میکرد اما امروز جایگاه صنایعدستی در تولید ناخالص ملی اندک است. سوال اینجاست مسوولان در این سالها برای پیشرفت و کمک به این صنعت چه کردهاند؟ تنها پاسخ نمایشگاه سالانه صنایع دستی در تهران است. نمایشگاهی که در بهترین شرایط ممکن است در سال دوبار برگزار شود و تنها خروجیاش هم این است که هنرمندان در آن میتوانند درآمدی کسب کنند تا تنها بتوانند امورات اولیه زندگیشان را بگذرانند. اگرچه گفته شد درآمد حاصل از نمایشگاه سال گذشته ۸ میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان است اما تحقیقات میدانی «جهان صنعت» در همان نمایشگاه نشان میداد این آمار چندان قابل اعتماد نیست و با وعده واگذاری غرفههای باتخفیف در نمایشگاه سال آینده از هنرمندان خواسته شده بود آمار غیرواقعی و بالاتر از فروش واقعیشان ارائه دهند. از سوی دیگر در این سالها گفته شده قراردادهایی با کشورهای خارجی بسته شده اما در عمل تنها چیزی که دیده شده همین فروش هنرمندان است. با این اوصاف اینکه سیامین نمایشگاه که قرار بود روز جهانی صنایع دستی برگزار شود و در یک بیبرنامگی به حالا موکول شده، قرار است چقدر به این صنعت کمک کند، چندان دور از ذهن نیست.
نوسانات ارزی، بزرگترین ضربه به پیکر صنایع دستی
سیدعباس شیردل رییس اتحادیه صنایع دستی اصفهان به «جهان صنعت» میگوید امسال نوسانات ارزی باعث شده هنرمندان نتوانند به فکر سود باشند و تنها میخواهند ضرر نکنند: «قیمت تمام شده اجناسمان امسال بالاتر رفته و شرایط مالی مردم نیز به هم ریخته است. به هنرمندان توصیه کردم دستمزدشان را افزایش ندهند اما به هر جهت تاثیر خودش را گذاشته است. امسال، سال بسیار بدی در کشور و استان داشتیم و متاسفانه قیمت بالای مواد اولیه و کمبود آنها ما را با مشکلاتی مواجه کرد. کارخانههای ایرانی هم به قیمت ارز روز موادشان را میفروشند و نوسانات ارز ضربه بزرگی را به پیکر صنایع دستی وارد کرد.»
او درباره وضعیت بیمهشدگان هم میگوید تنها در حد حرف باقی مانده: «متاسفانه بیمه هنرمندان هم ظاهرا پروندهاش بسته شده و سه سال است بسیاری در نوبت هستند اما فقط در حد حرف باقی مانده.»
بیست و هشتمین دوره و هنرمندان پارکینگ خواب
سال گذشته همین روزها بود که بیست و هشتمین نمایشگاه صنایع دستی در نمایشگاه بینالمللی تهران برگزار شد. در این دوره ۳۱ استان در ۵۰۰ غرفه محصولات خود را به نمایش گذاشتند و نمایشگاه نسبت به سالهای قبل دارای زمان بیشتری بود و هفت روز ادامه داشت اما اغلب هنرمندان شرکتکنندهاش نهتنها از وضعیت فروششان راضی نبودند بلکه از شرایط اسکانشان گلایه میکردند. آنها میگفتند یا گوشه خیابانهای نزدیک نمایشگاه در چادر شب را به صبح میرسانند یا روی تکهای کارتن در پارکینگ. در این بین هم بودند کسانی که اندکی بخت یارشان بود و با کمی نوآوری و خلاقیت در آثارشان با استقبال مواجه شده و به نسبت دیگران از شرایطشان راضی بودند.
حسین شاهی هنرمند اهل اصفهان به شدت از وضعیت اسکانشان گلایه داشت. او به «جهان صنعت» گفت: با توجه به وضعیت بد اقتصادی و فروش کم، اغلب هنرمندان دو انتخاب دارند، استراحت در خوابگاهی کثیف یا پارکینگ نمایشگاه. «در هر نمایشگاهی که شرکت کردهام استقبال خوبی از آثارم شده و خارجیها بارها خرید انبوه داشتند. اما در تهران و نمایشگاه صنایع دستی، از فروش آثار که بگذریم برای هنرمندان اسکان مناسبی در نظر گرفته نشده یا باید در پارکینگ خوابید یا محلی که سازمان میراث فرهنگی برای هنرمندان در نظر گرفته.»
او وضعیت خوابگاه را بسیار بد توصیف کرد و گفت چطور است که مسوولان برای مصاحبه و بازدید به اینجا میآیند اما به هنرمندان اهمیت نمیدهند: «با یک وضعیت بد با مینیبوسی که حدودا ظرفیتش ۱۷ نفر بود، ما ۳۰ نفر را به یک خوابگاه بردند. وقتی رسیدیم خوابگاهی حوالی میدان ولیعصر وضعیت بسیار بد بهداشتی در انتظارمان بود. ساختمان به قدری کثیف بود که قابلیت حتی چند ساعت استراحت را هم نداشت. چطور مسوولان باید انقدر نسبت به هنرمندانشان بیتفاوت باشند که ما را به چنین جایی بفرستند. »
یکی دیگر از هنرمندان که از خراسان شمالی آمده بود گفت سه نفر را در یک غرفه جا دادهاند و به دلیل کمبود جا امکان نمایش بعضی از آثار را نداشتهاند: «جایمان بسیار کم بود. این مکان ۳ در ۴ متر است و سه صنعت مختلف در آن عرضه میشود. اسکان وجود نداشت و وضعیت فروش هم ضعیف بود.»
ارقام بالا و غیرواقعی اعلام کنید تا غرفه بگیرید
یکی از هنرمندان که غرفه میناکاری دارد گفت مسوولان نمایشگاه روزانه مبلغ فروش را میپرسیدند و اگر کم بود به ما میگفتند بیشتر اعلام کنید: «فروشمان اصلا خوب نبود. میناکاریها را هیچ کس نخرید. اما آخر روز که به سراغمان میآمدند و میگفتن چقدر فروختهاید؟ ما مثلا میگفتیم ۵۰۰هزارتومان میگفتند رقم بالاتر اعلام کنید، در عوض سال آینده به شما غرفه نیم بها میدهیم. اصلا فروش نداشتیم. باز مصلی بهتر بود اما نمایشگاه بینالمللی فروش را چندین برابر پایین میآورد.»
او هم مانند دیگر هنرمندان از وضعیت اسکانش ناراضی بود و میگفت شبها در پارکینگ میخوابد: «با این وضعیت فروش توان پرداخت اقامت را ندارم و مجبورم شبها را مثل بسیاری دیگر از هنرمندان در پارکینگ بخوابم.»
بیست و نهمین دوره و اعتراض هنرمندان
نمایشگاه بیست و نهم یا همان عیدانه، اسفند سال گذشته به مدت چهار روز در محل دائمی نمایشگاههای بینالمللی تهران برگزار شد؛ نمایشگاهی که برگزاریاش با سومین نمایشگاه توانمندیهای عشایری و روستایی همزمان شده بود و به گفته صنعتگران یکی از خلوتترین نمایشگاههای سالهای اخیر بود. آنها معترض بودند و فروش کمشان را به این علت نسبت میدادند و برخی میگفتند محصولاتی که ربطی به رشتههای صنایع دستی نداشتند، در این دوره دیده شده اما کارشناسان این حوزه مثل نمایشگاههای گذشته برخوردی با آنها نداشتند.
آغاز سیامین نمایشگاه
سیامین دوره نمایشگاه ملی صنایع دستی از امروز تا ششم شهریورماه با بیش از ۵۰۰ غرفه در فضای هشت هزار متر مربع با شرکت ۳۱ استان در محل دائمی نمایشگاههای بینالمللی افتتاح میشود. آنطور که معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان تهران گفته، بیش از ۵۰غرفه برای فروش و عرضه محصولات نفیس تهران از جمله سراجی، رودوزی، منبت و معرق چوب، زیورآلات، شیشههای سنتی، سرامیک، سفال، تذهیب و نگارگری در سالنهای ۸، ۹، ۱۰، ۱۱ و ۲۵ این نمایشگاه در نظر گرفته شده است. نمایشگاه صنایع دستی از سوم شهریورماه از ساعت ۱۰تا ۱۸ پذیرای عموم است.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد