همگرایی فناوری و رسانه
گروه فرهنگ و هنر– نمایشگاه هوش‌مصنوعی سازمان صداوسیما آغاز به کار کرد. این نمایشگاه با هدف ارائه تازه‌ترین پروژه‌ها، محصولات و راهکارهای مبتنی‌بر هوش‌مصنوعی در حوزه رسانه برگزار شده و میزبان بخش‌هایی از جمله فناوری‌های پردازش زبان طبیعی، تولید محتوای خودکار، سامانه‌های تشخیص چهره، تحلیل رفتار مخاطب و کاربردهای داده‌محور در رسانه است. در این نمایشگاه که با حضور مدیران، کارشناسان فنی، پژوهشگران و تعدادی از شرکت‌های فعال در حوزه هوش‌مصنوعی برگزار شده، بخشی از پروژه‌های داخلی سازمان صداوسیما نیز برای نخستین‌بار به نمایش درآمده‌اند. از جمله این پروژه‌ها می‌توان به ابزارهای مبتنی‌بر یادگیری ماشین برای آرشیو و بازیابی محتوای صوتی و تصویری، سیستم‌های ترجمه ماشینی و سامانه‌های هوشمند برای شخصی‌سازی محتوا اشاره کرد. براساس اعلام دبیرخانه برگزاری، این نمایشگاه قرار است فضایی برای تبادل تجربه و ارائه قابلیت‌های فنی موجود در حوزه هوش‌مصنوعی در ارتباط با تولید، پردازش، مدیریت و انتشار محتوا فراهم کند. همچنین نشست‌ها و کارگاه‌های تخصصی در حاشیه نمایشگاه در نظر گرفته شده که به بررسی روندهای جهانی در کاربردهای رسانه‌ای هوش‌مصنوعی و همچنین چالش‌های فنی و اخلاقی آن خواهد پرداخت. برپایی این نمایشگاه در شرایطی صورت می‌گیرد که تحول دیجیتال و فناوری‌های هوشمند به یکی از محورهای اصلی در بازطراحی مدل‌های تولید و توزیع محتوا در رسانه‌ها تبدیل شده‌اند. با این حال، آنطورکه برخی کارشناسان حاضر در افتتاحیه اشاره کرده‌اند، صرف معرفی پروژه‌ها کفایت نمی‌کند و لازمه اثربخشی چنین رویدادهایی، اتصال موثر بین ظرفیت‌های فناورانه و نیازهای واقعی تولید و مدیریت رسانه‌ای است.
هوش‌مصنوعی؛ دریچه‌ای به آینده و آینه‌ای به گذشته
در حاشیه همایش، قرار است به مدت دو روز، حدود ۱۵کارگاه آموزشی تخصصی با حضور اساتید و متخصصان برجسته برگزار شود. این کارگاه‌ها به شرکت‌کنندگان امکان می‌دهند تا با مباحث تخصصی و کاربردهای عملی هوش‌مصنوعی در حوزه‌های مختلف آشنا شوند. در مراسم اختتامیه همایش، از برگزیدگان این دوره در بخش‌های مختلف تقدیر به عمل خواهد آمد. شهاب اسفندیاری، رییس دانشگاه صداوسیما و رییس کمیته علمی همایش، با اشاره به تلاش برای ایجاد پیوند بین علم و صنعت، اظهار داشت: «تلاش کردیم وجه علمی این همایش پررنگ باشد و گفت‌وگویی میان فعالان صنعت، دانشگاهیان و پژوهشگران شکل بگیرد.» او افزود: هوش‌مصنوعی آخرین فناوری است که پرسش‌های بنیادین و چالش‌برانگیزی را در مورد آینده مطرح کرده است. اسفندیاری با اشاره به برگزاری جلسات فقهی در حوزه علمیه قم پیرامون هوش‌مصنوعی، بر اهمیت بررسی عمیق این فناوری در ابعاد مختلف تاکید کرد. او همچنین به کتاب «آیینه‌های هوش‌مصنوعی» اشاره کرد و هشدار داد که نباید صرفا به اندیشیدن ماشینی تکیه کرد. به‌گفته او، «هوش‌مصنوعی دریچه‌ای به آینده است که آینه‌ای به گذشته ماست و آخرین فناوری ساخته‌شده، برای حرکت به آینده کافی نیست.»
فرصت‌های بزرگ هوش‌مصنوعی
سیدمحمدامین آقامیری، دبیر شورای عالی فضای مجازی، ضمن تاکید بر فرصت‌های بزرگ هوش‌مصنوعی، گفت: «هوش‌مصنوعی فرای نگرانی‌هایی که وجود دارد، یکی از بزرگ‌ترین فناوری‌هایی است که فرصت‌های بزرگی را با کمترین هزینه برای مردم در زمینه‌های مختلف رقم می‌زند.» او افزود که هوش‌مصنوعی ابزاری توانمندساز و کمک‌کننده به انسان است و می‌تواند ساختارهای گذشته را متحول سازد. آقامیری با اشاره به حجم بالای محتوای تصویری تولیدشده در فضای مجازی، هوش‌مصنوعی را راهکاری برای مدیریت و بهره‌برداری از این محتوا دانست. وی همچنین از حمایت از تولید پویانمایی‌های کوتاه، تصویر محرک، کتاب‌های صوتی و تصویری با استفاده از هوش‌مصنوعی خبر داد.
شاخص‌های عملیاتی برای پیشرفت هوش‌مصنوعی
دبیر شورای عالی فضای مجازی، بر ضرورت تدوین شاخص‌های عملیاتی برای پیشرفت هوش‌مصنوعی تاکید کرد و گفت: «لازم است همه نهادها به این سوال پاسخ دهند که استفاده از هوش‌مصنوعی برایشان چیست.» وی پیشنهاد داد که سه شاخص بهره‌وری، کاهش هزینه و افزایش کیفیت و جذابیت محتوا، در سازمان‌ها و وزارتخانه‌ها مورد بررسی قرار گیرد. در این همایش نیز، از رسانه‌های عماریار، فیلو و دی‌ال به پاس فعالیت در حوزه هوش‌مصنوعی، تجلیل شد.
هوش‌مصنوعی؛ هوشِ هوش‌ها
سعیدرضا عاملی، دبیر سابق شورای عالی انقلاب فرهنگی، با اشاره به قابلیت‌های هوش‌مصنوعی در شبیه‌سازی مغز انسان، آن را «هوشِ هوش‌ها» نامید. او با تاکید بر اهمیت پیوند هوش‌مصنوعی با فرهنگ و ریاضیات، گفت: «قدرت رسانه جدید به قدرت ریاضی این عرصه بستگی دارد.» عاملی در ادامه به چالش‌های هوش‌مصنوعی اشاره کرد و گفت: «هوش‌مصنوعی می‌تواند بر مبنای امر شیطانی ساخته شود و قدرت دستکاری در امور مردم را داشته باشد.» او همچنین از منفعل شدن انسان و حذف مشاغل در آینده ابراز نگرانی کرد. با این حال، وی هوش‌مصنوعی را امتداد خلقت خدا دانست و بر لزوم استفاده صحیح از آن تاکید کرد.
هوش‌مصنوعی؛ فناوری شالوده‌شکن
محمدحسین ساعی، رییس دانشگاه سوره و عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی، هوش‌مصنوعی را فناوری شالوده‌شکن توصیف کرد و گفت: «هوش‌مصنوعی شبیه به خیلی از فناوری‌هایی که بشر تجربه کرده نیست بلکه وضعیت متفاوتی را برای ما رقم خواهد زد.» او به تجربیات موفق شرکت‌هایی مانند نتفلیکس در استفاده از هوش‌مصنوعی برای افزایش تعامل با کاربران اشاره کرد.
از نمایش تا نهادینه‌سازی فناوری در رسانه ملی
نمایشگاه هوش‌مصنوعی صداوسیما را می‌توان فراتر از یک رویداد فناورانه تلقی کرد؛ این نمایشگاه نشان‌دهنده تلاشی سازمان‌یافته برای قرار گرفتن رسانه ملی در مسیر تحول دیجیتال و پاسخ‌گویی به اقتضائات عصر هوشمندی است. حضور هم‌زمان مدیران، متخصصان، محققان و فعالان صنعت رسانه در این گردهمایی، نشانه‌ای از درک ضرورت‌های فناورانه در سیاستگذاری رسانه‌ای است؛ ضرورتی که بدون آن، رقابت در زیست‌بوم رسانه‌ای متکثر و پویای امروز عملا ناممکن خواهد بود. یکی از نکات قابل‌تامل در این نمایشگاه، تمرکز ویژه بر کاربردهای بومی و انطباق‌یافته با زبان و فرهنگ ایرانی- اسلامی است؛ از پردازش زبان طبیعی فارسی گرفته تا سامانه‌های تحلیل مخاطب و تولید هوشمند محتوا. این رویکرد، نقطه تمایز مهمی با بسیاری از نمونه‌های وارداتی یا وابسته به زیرساخت‌های خارجی دارد و می‌تواند بنیانگذار نوعی استقلال فناورانه در زیرساخت رسانه‌ای کشور باشد. با این حال، چالش‌ها نیز کم نیستند. فاصله میان ظرفیت‌های فناورانه و کاربردهای عملیاتی در حوزه برنامه‌سازی، مدیریت محتوا، تعامل با مخاطب و تصمیم‌سازی کلان رسانه‌ای، هنوز محسوس است. همچنین پیاده‌سازی موثر فناوری‌های هوش‌مصنوعی مستلزم بازتعریف نقش‌ها، فرآیندها و حتی نگرش‌های سازمانی است؛ فرآیندی که بدون حمایت سیستماتیک، آموزش مستمر نیروی انسانی و بودجه پایدار، ممکن است در سطح پروژه‌های نمایشی باقی بماند. از سوی دیگر، این نمایشگاه فرصتی است برای دیده‌شدن تلاش پژوهشگران داخلی و توسعه‌دهندگان مستقل در حوزه هوش‌مصنوعی که می‌تواند زمینه‌ساز شکل‌گیری زنجیره‌ای منسجم از نوآوری، توسعه و بهره‌برداری باشد؛ زنجیره‌ای که اگر به‌درستی پشتیبانی شود، می‌تواند الگوی ملیِ کارآمدی برای هوشمندسازی سایر نهادهای فرهنگی و رسانه‌ای نیز فراهم آورد. در نهایت، موفقیت چنین رویدادهایی در گرو آن است که به سکوی پرتابی برای تصمیم‌سازی، تدوین راهبردهای فناورانه و ایجاد جریان پایدار نوآوری در دل ساختار رسانه‌ای کشور تبدیل شوند؛ نه‌صرفا محلی برای عرضه فناوری‌های نو بلکه نقطه آغاز گفت‌وگوی عمیق میان تکنولوژی و رسانه.
