18 - 04 - 2024
هشدار گازی
گروه انرژی- ناترازی گاز وارد مراحل نگرانکنندهتر میشود. براساسهای گزارشی که صندوق توسعه ملی منتشر کرده است؛ اگر با همین روند تقاضا برای گاز ادامه پیدا کند، تا ۱۴۲۰ ظرفیت تولید کشور فقط میتواند یکسوم از تقاضای گاز را جوابگو باشد و برای مابقی تقاضا راهی جز واردات نیست.
گزارشهای رسمی نشان میدهد که بیش از ۵۰درصد گاز کشور در ۷۰۰شرکت صنعتی و تجاری عمده به صورت غیربهینه و با بدترین راندمان مصرف میشود؛ در واقع در صورت ادامه روند وحشتناک بدسوزی گاز در صنایع، سال ۱۴۲۰ فقط برای یکسوم تقاضا، گاز داریم.
ناترازی گاز نزدیک به سه سال است که به یکی از مهمترین چالشهای کشور تبدیل شده. کارشناسان میگویند که اگر ناترازی در فصل پرمصرف- زمستان- به اوج خود میرسد، رفع نشود، به زودی در تابستان هم شاهد وضعیتی مشابه زمستان خواهیم بود. علیرغم افزایش سالانه تولید گاز، این ناترازی سالانه حداقل ۱۰میلیارد دلار خسارت به کشور وارد میکند.
صندوق توسعه ملی در این گزارش با اشاره به آینده ترازی گاز هشدار داده که اگر روند مصرف به همین شکل ادامه یابد، در سال ۱۴۲۰ تولید گاز در کشور فقط میتواند روزانه ۸ساعت برق و گاز مورد نیاز هر خانوار را تامین کند.
این اولینبار نیست که گزارشهای آیندهپژوهی گاز شرایط نگرانکنندهای را پیش روی اقتصاد کشور میگذارد. پیش از این کمیسیون انرژی مجلس در گزارشی اعلام کرد که با توجه به شروع افت فشار در مخازن گازی میدان پارسجنوبی و ادامه روند افزایشی مصرف، چالش جدی برای تامین گاز طبیعی در آینده بسیار نزدیک وجود خواهد داشت.
در این گزارش با اشاره به پیشبینی وزارت نفت از تولید گاز طبیعی تاکید شد که تولید گاز طبیعی در کشور در بهترین حالت از ۹۵۰میلیون مترمکعب کنونی به حدود ۴/۱میلیارد مترمکعب در روز تا سال ۱۴۱۰ رسیده و پس از آن با روند کاهشی به ۱/۱میلیارد مترمکعب در روز در سال ۱۴۲۰ خواهد رسید.
گزارش دیگر در این رابطه را شرکت ملی گاز ایران منتشر کرده است. براساس این گزارش، در افق ۱۴۱۰، میزان تقاضای گاز طبیعی در کشور بیش از ۱۳۵۰میلیون مترمکعب در روز خواهد بود؛ این در حالی است که مقدار گاز شیرین قابل تحویل حدود ۹۵۰میلیون مترمکعب در روز است. به بیان دیگر، اختلافی بالغ بر ۴۰۰میلیون مترمکعب در تراز تولید و مصرف گاز طبیعی وجود خواهد داشت. لذا کشور با چالش جدی تامین گاز مشترکان و مصرفکنندگان بخشهای خانگی، تجاری، صنایع، پتروشیمیها، سیمان، فوالد، پالایشگاهها، نیروگاهها و صادرات مواجه خواهد بود.
امنیت انرژی در خطر
ایران دارای ۲۲میدان گازی با حجم تقریبی ۳۴تریلیون مترمکعب است اما تمام این ذخایر از نظر عملیاتی قابل استحصال نیست و در دودهه گذشته با افزایش متوسط سالانه ۷درصدی عرضه گاز طبیعی، ۷۵درصد از سبد انرژی کشور به گاز طبیعی اختصاص یافته است. با وجود این، برنامهریزی مناسبی برای مهار رشد افسارگسیخته تقاضا و مصرف گاز طبیعی در بخشهای مختلف کشور صورت نگرفته است.
میدان مشترک گازی پارسجنوبی به عنوان بزرگترین میدان گازی جهان، تامینکننده حدود ۷۰درصد گاز مورد نیاز کشور است. با این حال افزایش بیرویه برداشت موجب افت فشار مخازن این میدان شده است. علاوهبر این، برداشت بدون توقف قطر شریک دیگر این میدان باعث مهاجرت گاز به سمت قطر شده است.
براساس گزارش مرکز پژوهشهای مجلس، سالانه به اندازه یک فاز یا معادل ۲۸میلیون مترمکعب در روز افت تولید در پارسجنوبی اتفاق میافتد. هرچند وزارت نفت اواخر سال گذشته از سرمایهگذاری ۲۰میلیارد دلاری برای اجرای طرحهای فشارافزایی مخازن پارسجنوبی خبرداده و قرارداد آن را منعقد کرده است، با این حال کارشناسان براین باورند که سرعت توسعه همسایه این میدان- قطر- هنوز بیشتر از ماست؛ به خصوص آنکه این کشور قراردادهای ۲۵سالهای با شرکتهای مطرح انرژی دنیا بسته که میتواند سرعت تولید این کشور را بیشتر از ایران کند.
هرچند منابع فراوان قابل استحصال گاز طبیعی و توسعه آن سبب شده است تا در دودهه گذشته عرضه گاز طبیعی به منظور تامین نیاز کشور بهطور متوسط سالانه ۷درصد افزایش یابد، اما در مقابل برنامهریزی مناسبی برای مهار رشد افسارگسیخته تقاضا و مصرف گاز طبیعی صورت نگرفته است. علیرغم آنکه ایران رتبه سوم بزرگترین تولیدکننده گاز طبیعی در جهان را دارد، افت فشار در مخازن گازی میدان پارسجنوبی و ادامه روند افزایشی مصرف، چالش جدی برای تامین گاز طبیعی در آینده بسیار نزدیک است.
در گزارشی که مرکز پژوهشهای مجلس منتشر کرده، تاکید شده که در صورت بیتوجهی و عدم برنامهریزی کشور با بحران جدی برای امنیت انرژی روبهرو خواهد شد، به طوری که واردات این حامل انرژی یا بازگشت به دهه ماقبل ۷۰شمسی و خرید و توزیع وسایل گرمایشی نفتی و ذغالی بین مردم اجتنابناپذیر خواهد بود.
کارشناسان میگویند که اگر مشکل کمبود گاز حل نشود، در سال آینده ۶میلیارد دلار زیان به صنایع سنگین ایران وارد میشود، زیرا کل صنعت پتروشیمی حدود ۱۰درصد از گاز کشور را مصرف میکنند، بنابراین کمبود گاز میتواند آینده صنایع کشور را هم به خطر بیندازد.
مصرف بهینه مشکل را حل میکند؟
اولین پیشنهادی که برای حفظ وضعیت موجود، در کنار توصیه به سرمایهگذاری و توسعه میادین گازی، مطرح میشود، مصرف بهینه است؛ حلقه مفقودهای در بخش انرژی ایران. با این حال همه دستگاهها این موضوع را به یکدیگر ارجاع میدهند و در نهایت آنچه زمین مانده، بهینهسازی است.
نرسی قربان، کارشناس حوزه انرژی میگوید: مشکل تولید گاز در کشور علاوهبر اینکه بخشی ناشی از کمبود تولید است و سرمایهگذاری کافی در آن صورت نگرفته، بخش مهم دیگر مربوط به مصرف بالاست. متاسفانه مصرف گاز در ایران به شدت بالا بوده و بهینهسازی مصرف نیز انجام نگرفته است.او معتقد است که ناترازی گاز حلشدنی نیست مگر اینکه بهینهسازی در کنار طرحهای توسعهای همزمان اجرا شود.
عرفان افاضلی دبیر فدراسیون صنعت نفت میگوید: دلیل دیگر ناترازی به عدم تنوع در سبد مصرف انرژی در کشور برمیگردد. ما یکی از بدترین کشورهای دنیا از نظر شدت مصرف انرژی هستیم. تقریبا مصرف سرانه گاز در ایران به تنهایی ۴برابر اتحادیه اروپا با ۲۷کشور است و این بدان معناست که در حوزه مصرف باید اقدام جدی صورت بگیرد.
او با بیان اینکه سهچهارم سبد انرژی کشور به گاز اختصاص دارد، میگوید: میتوانستیم علاوهبر گاز از سایر فرآوردهها و انرژی تجدیدپذیر هم بهرهمند شویم، حال آنکه سهم انرژی تجدیدپذیر در پرتفوی سبد انرژی کشور کمتر از یکدرصد است.
افاضلی تاکید میکند: هر سال تقریبا ۵درصد مصرف در کشور ما افزایش پیدا میکند و این در حالی است که تولید تنها ۲درصد در سال رشد داشته و تقریبا از ۳ تا ۴سال آینده افت فشار و افت تولید را از پارسجنوبی خواهیم داشت و ناترازی گاز که پارسال ۲۵۰میلیون مترمکعب در روز بود امسال به ۳۰۰میلیون مترمکعب در روز میرسد .
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد