هزینه فرسودگی خطوط بر دوش معادن
منیر حضوری– صنعت حملونقل یکی از زیرساختهای مهم و ضروری برای توسعه و رونق اقتصادی کشور بهشمار میآید. این مهم در معادن و صنایع معدنی که در مناطقی با امکانات کمتر قرار گرفتند از اهمیتی دوچندان برخوردار است اما حملونقل معدنی بهعنوان شریان حیاتی اقتصاد سالهاست گرفتار سیاستهای نادرست، انحصار و مداخلات غیرشفاف شده است. در این بین محدودیت در ورود ماشینآلات، فرسودگی شدید ناوگان و نبود برنامهای منسجم برای نوسازی نهتنها بهرهوری را کاهش داده بلکه آینده لجستیک کشور را نیز با چالشهای جدی مواجه کرده است. از آنجا که صنایع معدنی و فلزی در ایران پیشرفت چشمگیری داشتند برخورداری از سیستم حملونقل بهروز، پیشرفته و با ظرفیت مناسب حمل بار ضروری بهنظر میرسد. بهعنوان مثال در زنجیره فولاد باتوجه به اینکه حمل مادهاولیه از محل معادن تا واحدهای فولادسازی فرآیندی با حجم بسیار بالا بوده حملونقل و لجستیک از اهمیت بالایی برخوردار است. توسعه حملونقل مواد معدنی یکی از مهمترین مراحل این صنعت است. پاسخ مناسب به این موضوع که از کجا بهکجا و چهمیزان از کدام ماده معدنی و از چه طریقی جابهجا شود میتواند به مدیریت هزینهها و زمان کمک شایانی کند. در صنایع معدنی و فلزی حملونقل و لجستیک نقطه پیوند میان حلقههای زنجیره تلقی میشود. بههمین دلیل در بسیاری از کشورهای جهان سیستمهای حملونقل معادن و صنایع معدنی متناسب با نیاز این بخش توسعه پیدا میکنند. از آنجا که صنایع معدنی و فلزی در ایران نیز پیشرفت چشمگیری داشتند برخورداری از سیستم حملونقل با ظرفیت مناسب حمل بار ضروری بهنظر میرسد. امروز ناوگان حملونقل کشور بیشاز هرزمان دیگری نیازمند اصلاحات ساختاری، شکستن انحصارها و تدوین یک نقشه راه روشن برای نوسازی است. امید میرود با اتخاذ تصمیمات درست و شجاعانه این مشکلات ریشهای برطرف شده و مسیر توسعه لجستیک کشور هموار شود.
انحصار در واردات ماشینآلات
در این رابطه حسن حسینقلی، رییس هیاتمدیره انجمن معادن و صنایع سرب و روی ایران به «جهانصنعت» گفت: یکی از مهمترین مشکلات حوزه حملونقل انحصار در ورود ماشینآلات سنگین است. ورود کامیونها، تریلیها و ماشینآلات معدنی نظیر دامپتراکها آزاد نیست بلکه عملا در اختیار گروههای خاصی قرار دارد. این انحصار موجب شده ورود تجهیزات به کشور آزاد نباشد و بازار در قبضه مافیایی قرار گیرد که خود را تولیدکننده معرفی میکنند درحالیکه واقعیت چیز دیگری است. او با اشاره به تولیدات ماشینآلات در کشور ادامه داد: برخی مدعی تولید ماشینآلات هستند اما نه کیفیت محصولات با استانداردهای جهانی همخوانی دارد و نه پاسخگوی نیاز بازار است. این در حالی است که اگر از ابتدا سیاستگذاری درستی در کشور اعمال میشد امروز ایران میتوانست در زمره تولیدکنندگان برتر کامیون در جهان قرار گیرد آنهم در شرایطی که سابقه نمایندگی برندهای معتبر بینالمللی نظیر بنز آلمان در کشور وجود داشته است.
ناوگان فرسوده با مصرف دوبرابری سوخت
رییس هیاتمدیره انجمن معادن و صنایع سرب و روی ایران با اشاره به فرسودگی ناوگان ماشینآلات تصریح کرد: امروز کامیونهایی در جادههای کشور تردد میکنند که بیش از ۷۰سال از عمر طراحی آنها میگذرد. این وسایل نقلیه با مصرف سوختی چندبرابر استانداردهای جهانی فعالیت میکنند درحالیکه در دنیا کامیونهای مدرن و کممصرف و برقی بهکار گرفته میشوند. او تاکید کرد: این عقبماندگی هزینههای هنگفتی را به اقتصاد و محیطزیست تحمیل کرده است. حسینقلی سپس ادامه داد: تولید کامیون کمپرسی یا تریلی فناوری پیچیده و دستنیافتنی نیست. با یک برنامهریزی صحیح و حمایت واقعی از تولید امکان ساخت ماشینآلات بهروز در داخل کشور وجود دارد اما نبود اراده جدی و سیاستگذاری شفاف مانع از تحقق این ظرفیت بالقوه شده است. او اذعان داشت: درحالیکه در اغلب کشورهای جهان موادمعدنی با قطار و با کمترین هزینه جابهجا میشود در ایران شرایط معکوس بوده و متاسفانه حملونقل ریلی بهشدت فرسوده، کند و پرهزینه شده است. رییس هیاتمدیره انجمن معادن و صنایع سرب و روی ایران با اشاره به وضعیت حملونقل دریایی نیز ادامه داد: در بخش دریایی نیز چالشها کم نیست اما این حوزه بهواسطه حضور شرکتهای بینالمللی و ساختار خاص خود، داستانی جداگانه دارد. با این حال بحران اصلی همچنان در حملونقل زمینی و ریلی متمرکز است؛ جایی که اصلاح آن میتواند نقش تعیینکنندهای در کاهش هزینههای تولید و افزایش رقابتپذیری اقتصاد داشته باشد.
بخش بزرگی از معادن و صنایع معدنی با تجهیزات قدیمی کار میکنند
پیشتر رییس هیات عامل سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی(ایمیدرو) بر ضرورت نوسازی تجهیزات و ماشینآلات این حوزه تاکید کرد و گفت: بخش بزرگی از معادن و صنایع معدنی با تجهیزات قدیمی کار میکنند که برای رسیدن به رشد ۱۳درصدی در برنامه هفتم توسعه نیاز به نوسازی دارند. محمدمسعود سمیعینژاد اظهار داشت: استفاده از ماشینآلات قدیمی منجر به افزایش هزینههای استخراج و فرآوری، توقفهای مکرر در فرآیندها و کاهش راندمان انرژی میشود و از اینرو باید برنامهها و سیاستهای آینده بر نوسازی و بهرهوری ماشینآلات جدید تمرکز داشته باشد. رییس هیات عامل سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی(ایمیدرو) با بیان اینکه در بخش تولید هوشمندسازی و استفاده از سیستمهای برخط و اتوماسیون برای بهبود فرآیندهای حفاری، مدیریت و استخراج مواد معدنی باید مورد تاکید قرار گیرد، گفت: این اقدامات میتواند بهرهوری را افزایش داده و فرآیندهای معدنی را بهسمت کارایی بیشتر سوق دهد. رییس هیاتعامل سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی(ایمیدرو) با بیان اینکه نیازمند سرمایهگذاری در فناوریهای پیشرفته مانند ژئوفیزیک و مدلسازی زمینشناسی هستیم، گفت: این امر بهرهوری در اکتشافات را افزایش داده و کمبود نیروی انسانی متخصص در فناوریهای نوین نیز یکی دیگر از چالشها است که اهمیت مهارت نیروی انسانی در بهرهوری را نشان میدهد.وی بیان داشت: سازماندهی دیجیتال و یکپارچهسازی زنجیره ارزش و استفاده از سیستمهای برنامهریزی و فناوریهای نوین نقش مهمی در کاهش هزینهها و ارتقای بهرهوری دارند. ضمن اینکه فاصله ایران در حوزه تحقیق و توسعه نسبت به سطح جهانی بسیار زیاد است و برخی مدیران اهمیت سرمایهگذاری در تحقیق و توسعه را نادیده میگیرند درحالیکه این سرمایهگذاریها در بلندمدت سودآور و راهبردی هستند.
