هر ماه ۳۵ میلیون دلار از نفت برای یارانه نقدی برداشت می‌شود
جهان صنعت، حسن نوروزی، رئیس سازمان هدفمندسازی یارانه‌ها، در نشست بررسی هدفمندی یارانه‌ها اعلام کرد: ماهانه ۳۵ میلیون دلار از وزارت نفت دریافت می‌شود تا منابع یارانه نقدی تأمین گردد، این در حالی است که کشور روزانه ۲۰ میلیون لیتر بنزین وارد می‌کند و صادراتی ندارد. به گفته او، تأمین این منابع با دشواری همراه است و در نهایت یارانه به‌طور مساوی بین تمام خانوارها توزیع می‌شود، در حالی‌که این سیاست از نظر کارشناسان عادلانه و کارآمد نیست.
هزینه‌های سنگین یارانه‌ای
نوروزی با اشاره به بار مالی سنگین یارانه‌ها گفت: امسال ۲۱ درصد منابع بودجه عمومی، معادل ۱۰۴۷ همت، به یارانه‌ها اختصاص یافته است که ۸۸ همت آن سهم دارو بوده است. همچنین در سال گذشته ۲۱۲ همت صرف خرید تضمینی گندم شد و تنها در ماه جاری ۱۳.۵ همت به یارانه شیرخشک اختصاص یافت. او تأکید کرد: «همه می‌دانیم سیاست فعلی درست نیست و اصلاح نیازمند بانک اطلاعاتی دقیق است.»
چالش‌های اطلاعاتی و دهک‌بندی
به گفته رئیس سازمان هدفمندی، ضعف در پایگاه‌های اطلاعاتی خانوار موجب شده شناسایی دهک‌های پردرآمد و غیرمشمول با خطا همراه باشد. او با بیان اینکه ۹۲ درصد مردم همچنان یارانه می‌گیرند، تصریح کرد: «سیستم حمایتی باید مشروط و زمان‌دار باشد؛ مثلاً در صورت ترک اعتیاد یا ثبت‌نام فرزندان در مدرسه، یارانه ادامه یابد.» مجلس نیز حذف سه دهک بالای درآمدی معادل ۱۸ میلیون نفر را در بودجه امسال مصوب کرده است.
انتقاد به یارانه‌های غیرمستقیم
امید حاجتی، رئیس سابق سازمان هدفمندسازی یارانه‌ها، با انتقاد از نظام فعلی گفت: یارانه‌های غیرمستقیم به‌ویژه در دارو و انرژی سرشار از رانت و فساد است. او پیشنهاد کرد یارانه به‌جای واردکننده به مصرف‌کننده نهایی داده شود تا منابع به‌طور هدفمند به بیماران خاص و اقشار نیازمند برسد. به اعتقاد حاجتی، یارانه نقدی باید تنها برای جبران نوسانات تورمی پرداخت شود و میزان آن بسته به وضعیت معیشتی خانوار تغییر کند.
لزوم اصلاح تدریجی قیمت انرژی
علی عسگری، معاون سابق سازمان برنامه و بودجه، نیز در این نشست تأکید کرد اصلاح قیمت حامل‌های انرژی باید تدریجی باشد و از تغییرات ناگهانی پرهیز شود. او با یادآوری تجربه گذشته گفت: «در دولت‌های پیشین افزایش سالانه ۱۵ تا ۲۰ درصد قیمت انرژی اجرا می‌شد و جامعه آن را می‌پذیرفت؛ اما امروز تعدیل نرخ‌ها به یک تابو تبدیل شده است.»
جمع‌بندی کارشناسان
کارشناسان حاضر در نشست متفق‌القول بودند که برای کارآمدی نظام یارانه‌ای، باید اصلاحات ساختاری در منابع و مصارف انجام شود. ایجاد بانک اطلاعاتی دقیق خانوار، حذف دهک‌های غیرمشمول، جایگزینی یارانه‌های مستقیم به‌جای غیرمستقیم و اصلاح تدریجی قیمت انرژی، از مهم‌ترین محورهای اصلاح نظام هدفمندی یارانه‌ها عنوان شد.
