هدیه زمستانی دولت به صنایع صادرات‌محور
جهان‌صنعت– سرانجام پتروشیمی‌ها پیروز شدند که فرمول نرخ‌گذاری گاز پتروشیمی‌ها را برمبنای آنچه آنها آن را «عادلانه» برای این صنعت می‌دانند، بر کرسی اجرا بنشانند. با تصمیم تازه دولت برای حذف دو‌هاب اروپایی از فرمول قیمت‌گذاری گاز خوراک پتروشیمی‌ها از سال آینده نرخ خوراک از حدود ۱۶سنت فعلی به ۹سنت کاهش می‌یابد.
نرخ خوراک پتروشیمی‌ها طی سال‌های گذشته یکی از مناقشه‌برانگیزترین موضوعات در میان فعالان صنعتی و بازار سرمایه بوده است. طبق فرمول فعلی بهای گاز خوراک براساس میانگین نرخ چهار‌هاب هلند، انگلیس، آلبرتا و هنری و همچنین میانگین نرخ داخلی و صادراتی محاسبه می‌شود.
جنگ روسیه و اوکراین و جهش بی‌سابقه بهای گاز در اروپا باعث شد این فرمول عملا به ضرر تولیدکنندگان داخلی عمل کند. حضور دو‌هاب اروپایی یعنی «تی‌تی‌اف هلند» و «ان‌بی‌پی انگلیس» موجب شد ایران-به‌عنوان یکی از دارندگان بزرگ گاز جهان- نرخ خوراک صنایع خود را بر پایه قیمت مصرف‌کنندگان اروپایی تعیین کند؛ قیمتی که در فصول سرد سال جهش شدیدی می‌یابد.
با اعتراض گسترده فعالان صنعتی و انجمن پتروشیمی این موضوع به سطح دولت رسید. احمد مهدوی ابهری، دبیرکل انجمن صنفی کارفرمایی پتروشیمی دست‌کم در دو سال گذشته بارها این موضوع را به عنوان مطالبه صنعت پتروشیمی با رسانه‌ها مطرح کرده بود. او به نمایندگی از صنعت پتروشیمی تاکید داشت که «تولیدکننده ایرانی نباید هزینه بحران انرژی اروپا را بپردازد.»
اکنون تلاش او به ثمر نشسته است و خبرها حاکی از آن است که دولت با پیشنهاد انجمن موافقت کرده است. آنطور که رسانه‌ها خبر داده‌اند، قرار است از سال آینده دو‌هاب اروپایی از فرمول نرخ خوراک حذف شود. برآوردهای کارشناسان نشان می‌دهد با اجرای این تغییر نرخ خوراک به حدود ۹سنت می‌رسد؛ اتفاقی که به‌ویژه برای پتروشیمی‌های متانولی و اوره‌سازها سودآوری قابل‌توجهی به همراه دارد.
پشت‌صحنه تصمیم و موضع وزارت نفت
حسن عباس‌زاده، مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی و معاون وزیر نفت در گفت‌وگویی با رسانه‌ها تایید کرده است که این پیشنهاد در سطح دولت بررسی شده و شخص رییس‌جمهور نیز دستور بررسی کارشناسی آن را داده‌اند. به گفته او، چند سناریو برای اصلاح فرمول قیمت‌گذاری در حال بررسی است و پیش‌بینی می‌شود تصمیم نهایی تا پایان ماه جاری اتخاذ شده تا در لایحه بودجه۱۴۰۵ لحاظ شود.
معاون وزیر نفت می‌گوید که تصمیم نهایی در معاونت برنامه‌ریزی وزارت نفت اتخاذ خواهد شد اما جلسات مشترک میان شرکت ملی صنایع پتروشیمی، انجمن صنفی و نمایندگان مجلس در حال برگزاری است.
کاهش نرخ خوراک گازی برای پتروشیمی‌ها در شرایط تحریم به‌معنای تزریق «اکسیژن مالی» به یکی از مهم‌ترین صنایع ارزآور کشور است. در سال‌های اخیر حاشیه سود شرکت‌های متانولی به دلیل نرخ بالای خوراک و افت نسبی قیمت جهانی محصولات کاهش یافته بود. اکنون با نرخ ۹سنتی حاشیه سود می‌تواند بین ۱۵ تا ۲۰درصد افزایش یابد و توان رقابت در بازارهای صادراتی بالا برود.
فعالان بازار سرمایه هم می‌گویند که با این تصمیم تازه دولت انتظار می‌رود سهام شرکت‌های پتروشیمی در واکنش به این تصمیم با رشد مواجه شوند. تجربه سال‌های گذشته نشان داده که هرگونه تغییر در فرمول خوراک مستقیما در سودآوری شرکت‌ها منعکس می‌شود و ارزش بازار گروه پتروشیمی را بالا می‌برد.
کارشناسان اقتصادی هم براین باورند که این تصمیم تازه دولت از منظر بودجه‌ای اگرچه در کوتاه‌مدت می‌تواند درآمد دولت از محل فروش گاز را اندکی کاهش دهد اما در میان‌مدت افزایش تولید، صادرات و بازگشت ارز حاصل از فروش محصولات پتروشیمی این کاهش را جبران خواهد کرد. در واقع دولت با کاهش نرخ خوراک از مسیر رونق صادرات و رشد تولید منافع پایدارتری برای اقتصاد ملی ایجاد می‌کند.
تصمیم به حذف هاب‌های اروپایی از فرمول نرخ خوراک یکی از مهم‌ترین اصلاحات در سیاست انرژی سال‌های اخیر است؛ اصلاحی که اگر به‌موقع اجرا شود می‌تواند توازن جدیدی میان منافع دولت و صنعت برقرار کند. برای پتروشیمی‌ها این تصمیم نه‌تنها به معنای سود بیشتر بلکه فرصتی برای بازسازی جایگاه ایران در بازارهای جهانی است؛ بازاری که در دوران تحریم، هر تخفیف یا تسهیل هزینه‌ای می‌تواند مزیت رقابتی تعیین‌کننده‌ای باشد.
تصمیم‌گیری پله‌ای مناسب‌تر است
رمضانعلی سنگدوینی، نایب‌رییس کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی در واکنش به این تصمیم دولت به «جهان صنعت» گفت: باید حتما واقعیت‌ها را برای اجرای این موضوع در نظر داشته باشیم. شرایط را تجزیه و تحلیل کرده و برمبنای آن تصمیم بگیریم. باید دید که پتروشیمی‌ها از لحاظ درآمدزایی و سودآوری در چه مسیری هستند. اگر قیمت خوراک پتروشیمی‌ها را کاهش دهیم منجر به افزایش تولید می‌شود؟
وی افزود: درست است که بخش اعظمی از درآمدهای کشور را پتروشیمی‌ها با صادرات تامین کرده و بخش اعظمی از تولید صنایع ما را پتروشیمی‌ها تامین می‌کنند اما کاهش نرخ آیا در نظر گرفتن همه جوانب امر است؟ نایب‌رییس کمیسیون انرژی تصریح کرد: باید با درایت و بررسی همه جوانب این تصمیم آن را اجرایی کرد. البته که نظرات انجمن کارفرمایی پتروشیمی اهمیت زیادی دارد تا بسته‌ای تدوین شود که هم دولت بتواند منابع خود را تامین کند و هم پتروشیمی‌ها سود ببرند.
او با بیان اینکه تغییر نرخ خوراک گاز پتروشیمی‌ها باید به تدریج و پله‌ای صورت بگیرد، گفت: اینکه گفته می‌شود که باید قیمت از هاب منطقه‌ای تغییر کند، نیازمند بررسی شرایط دو طرف هم دولت و هم صنایع است. امروز کشور تحت تحریم‌هاست. اگر قیمت گاز را کاهش می‌دهیم باید بررسی کنیم که این کار باعث تاثیر بر سایر صنایع نمی‌شود؟
