13 - 06 - 2022
نگران نابودی هویت انسانی
هر سال در دهه آغازین ماه اکتبر به عبارتی میانههای ماه مهر خورشیدی، برندگان جوایز صلح در زمینههای گوناگون اعلام میشوند.
در این میان اما نوبل ادبیات و صلح بیش از سایر زمینهها با پوشش خبری بیشتر با بازتاب وسیعتری روبهرو میشود.
در گذشته نه چندان دور در دو، سه دهه پیش گمانهزنی درباره برندگان جوایز متعدد نوبل و به طور خاص ادبیات و صلح، اکثر سالها با آنچه کمیته اهداکننده در نظر میگرفت، همسان از کار درمیآمد.
با نگاهی به فهرست برندگان نوبل ادبیات و صلح تا چند سال پیش به نامهایی برمیخوردیم که هرکدام در قالب شخصیتهایی ممتاز پیشاپیش به معروفیت رسیده بودند.
به طور مثال هنگامی که ماندلا یا اوباما نوبل صلح را دریافت کردند، هر دو از شهرت برخوردار بودند یا نویسندگانی چون همینگوی، فاکنر، آلبرکامو و سارتر زمانی نامشان بهعنوان برندگان نوبل ادبیات اعلام شد که صاحب معروفیتی جهانی بودند یا وقتی چرچیل به خاطر کتاب خاطراتش نوبل ادبیات را به دست آورد در چهار گوشه جهان مردم او را میشناختند.جدا از نام و نشان برندگان جوایز نوبل ادبیات و صلح در موارد زیادی عملکرد آنها در یک دوره زمانی خاص هم در نگاه و نظر مردم برای باورپذیری قابلیت آنها نقش مهمی بازی میکرد.
برای مثال میتوان سراغ ماندلا رفت که مبارزات ضدنژادپرستی و سالها را در زندان گذراندن، شرایطی فراهم کرده بود که اهدای جایزه صلح نوبل به او را کاملا منطقی جلوه میداد یا هنگامی که همینگوی نوبل ادبیات را دریافت کرد، سالها حضور در جبهههای جنگ اول و دوم جهانی در کنار جنگ داخلی اسپانیا از او یک نویسنده معروف و پرطرفدار ساخته بود.
در یکی دو دهه اخیر اما جوایز نوبل به طور خاص ادبیات و صلح تحت تاثیر شرایط اجتماعی و سیاسی پیرامونشان بیشتر به کسانی داده میشد که به جای برخورداری از شهرت و اعتبار قبلی، عملکردشان که چندان هم رسانهای نبود، بهگونهای اوضاع امروز جهان را نمایندگی میکردند.
در این رهگذر نویسنده اهل بلاروس که در ایران ناشناس است و در غرب هم دستکم از منظر مخاطب عام از شهرت رسانهای زیادی برخوردار نیست خانم سوتلانا آلکسیویچ در آثار خود چهره جنگ و فاجعه اتمی چرنوبیل و حضور شوروی در افغانستان را با هنرمندی تمام به تصویر میکشد. در یک کلام در سال ۲۰۱۵، نویسندهای نوبل ادبیات را از آن خود کرد که در توصیف رویدادهای اطرافش، تمام و کمال از جنگ و خون و مرگ و نابودی تاثیر پذیرفته است، به عبارت روشن نویسنده ۶۷ ساله بلاروس هنرمندی است که زمانه خود را به تصویر کشیده تا بهگونهای رئالیسم تلخ و گزنده جهان امروز را بازگو کرده باشد.
جایزه صلح نوبل که سال گذشته به طور مشترک به یک پاکستانی و هندی رسید در واقع به نوعی به تنشهای قومی، مذهبی و جغرافیایی شبهقاره هند اشاره داشت؛ واقعیتی که با گذشت نزدیک به ۷۰ سال از استقلال این دو کشور از بریتانیا همچنان بر زندگی مردم این کشور سلطگی میکند.
جایزه صلح نوبل امسال که در گمانهزنیها قرار بود به شخصیتهای معروفی چون پاپ فرانسیس، کری و ظریف یا مرکل داده شود، سر از تونس برآورد تا مشخص شود آکادمی صلح نروژ- اهداکننده صلح نوبل- برخلاف چند سال پیش که در آغاز ریاستجمهوری اوباما به عملکرد انجامنشده او توجه کرده بود این بار با گذشت چهار سال از بهار عربی که در تونس رقم خورد، به تلاشهای زنان و مردان این کشور در راستای هموار کردن جاده ناهموار تعامل مدنی و سیاسی ارج میگذارد.امسال جایزه ادبیات و صلح نوبل به کسانی داده شد که هرکدام به سهم خود با نگاه و فکرشان واقعیتهای جهان امروز را هر قدر هم که تلخ و گزنده و ویرانکننده باشد، نمایندگی میکنند.
اهدای جایزه ادبیات و صلح نوبل امسال فرصتی است تا به صاحبان اندیشههایی که نگران از میان رفتن هویت انسانی هستند، ارج نهاده شود.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد