نقطه عطف اقتصاد آرژانتین
محمدرضا ستاری – باوجود پیش‌بینی‌های صورت گرفته حزب پیش‌روی آزادی به رهبری خاویر میلی، رییس‌جمهور آرژانتین توانست در انتخابات میان‌دوره‌ای با کسب حدود ۴۱درصد آرا از رقیب اصلی خود یعنی چپ‌گرایان پرونیست پیشی گرفته و به پیروزی قاطعی دست یابد. مطابق با گزارش‌ها حزب میلی حتی در بوینس‌آیرس یعنی پایتخت آرژانتین نیز پیروز شد؛ جایی که یک ماه قبل در انتخابات محلی با اختلاف ۱۴درصدی شکست خورده بود. به همین دلیل طبق گفته بسیاری از تحلیلگران این پیروزی قاطع، فراتر از پیش‌بینی تمامی نظرسنجی‌ها و بازارها بود و جان تازه‌ای به برنامه‌های اصلاحات بنیادین رییس‌جمهوری آرژانتین می‌بخشد. در واقع او اکنون فرصت دارد تا اقتصاد آرژانتین را با مدیریت کلان و مبتنی بر بازار آزاد بازسازی کند. مهم‌تر از همه، او اکنون به احتمال زیاد در کنگره از آرای کافی برای حفظ حق وتوی ریاست‌جمهوری برخوردار است و می‌تواند مانع از آن شود که اپوزیسیون چپ‌گرا هزینه‌های سنگینی را برای اولویت‌های خود به تصویب برساند.
دستاورد اقتصادی میلی
خاویر میلی از زمان ورود به کاخ ریاست‌جمهوری در اواخر۲۰۲۳ برنامه‌ای تهاجمی و بی‌سابقه برای بیرون کشیدن اقتصاد آرژانتین از چرخه تورم مزمن و کسری‌های بودجه اجرا کرده است. هسته اصلی اقدامات او شامل کاهش سریع مخارج دولتی، حذف مقررات زائد، واگذاری بخشی از فعالیت‌های دولتی به بخش خصوصی و تغییر در سیاست‌های ارزی و پولی بوده است؛ مجموعه‌ای از تصمیم‌ها که در کوتاه‌مدت فشار اقتصادی را بر برخی خانوارها افزایش داد اما به سرعت به ثبات قیمت‌ها و برگشت اعتماد بازارها کمک کرد. در همین راستا براساس گزارش رویترز، مهم‌ترین موفقیت ملموس دولت میلی، مهار شتاب تورم بود زیرا در ماه دسامبر ۲۰۲۳ که او به قدرت رسید، نرخ تورم سالانه به ۴/۲۱۱درصد رسیده و تورم ماهانه نیز ۵/۲۵ثبت شده بود؛ با این حال با اقدامات اصلاحی که دولت میلی انجام داد، نرخ تورم سالانه در ۲۰۲۴ برابر با ۸/۱۱۷درصد ثبت و تورم ماهانه دسامبر ۲۰۲۴ نیز ۷/۲درصد اعلام شد.
طبق گزارش روزنامه فایننشال تایمز در سال ۲۰۲۵ روند کاهش تورم ادامه یافت و تورم ماهانه در برخی ماه‌ها به سطوح تک‌رقمی نزدیک یا زیر ۲درصد رسید. در همین رابطه تا سپتامبر ۲۰۲۵ آمارها نشان می‌دهد که تورم سالانه به حدود ۸/۳۱درصد تقلیل یافته و تورم ماه سپتامبر ۲۰۲۵ نیز ۱/۲درصد اعلام شده است.
علاوه بر مهار تورم، اقدامات مالیاتی و ساختاری شامل ساده‌سازی مقررات تجاری، تسهیل تجارت و کاهش موانع اداری برای کسب‌وکارها باعث افزایش سرمایه‌گذاری خارجی در آرژانتین شد. همچنین در کنار اصلاحات داخلی، دولت میلی برای تثبیت نرخ ارز و جلوگیری از سقوط ناگهانی پزو از کمک‌های بین‌المللی ازجمله چارچوب‌های مبادله ارزی، خریدهای موقتی ارز به‌عنوان سپر نقدینگی و تضمین روانی برای بازارها بهره برد.
به گفته تحلیلگران آثار اجتماعی برنامه‌های میلی نیز متفاوت بوده به طوری که طبق آمارهای رسمی نرخ فقر پس از موج اولیه کاهش قیمت ارز و تعدیلات سختگیرانه، در نیمه‌دوم ۲۰۲۴ و ۲۰۲۵ بهبود یافته ولی از سوی دیگر بسیاری از خانوارها هنوز با افزایش هزینه‌های زندگی و کاهش پوشش خدمات دولتی مواجهند که به طور طبیعی به نارضایتی و اعتراضات دامن زده است.
مسیر دشوار آینده
با این حال طبق گزارشی که مجله اکونومیست روز گذشته منتشر کرده، این پیروزی خالی از ابهام نیست زیرا میزان مشارکت تنها ۶۸درصد بوده که در کشوری با رای‌گیری اجباری، پایین‌ترین سطح از سال ۱۹۸۳ به شمار می‌آید. این موضوع نشان می‌دهد بسیاری از رای‌دهندگان هنوز شور و اشتیاق چندانی نسبت به میلی ندارند. مهم‌تر از همه میلی هنوز کرسی‌های کافی برای تصویب قوانین کلان اقتصادی در حوزه‌هایی مانند مالیات و بازنشستگی را در اختیار ندارد.
البته به گفته برخی ناظران این پیروزی، دولت میلی را از دوره‌ای از ابهام عمیق عبور می‌دهد چرا که حزب او در مناطق داخلی کشور که از ابتدا پایگاه قوی‌تری داشت، نتایج چشمگیری کسب کرد. در استان بوینس‌آیرس نیز پیام اصلی کارزار، یعنی انتخاب میان پروونیسم و میلی به‌خوبی در میان رای‌دهندگان طنین‌انداز شد. حتی کسانی که نسبت به رییس‌جمهور نظر مثبتی نداشتند هم در نهایت ترجیح دادند از بازگشت اپوزیسیون ولخرج جلوگیری کنند.
علاوه بر این، بازارها از این نتیجه آسوده‌خاطر خواهند شد. این پیروزی احتمال بازگشت به بی‌انضباطی مالی را به‌شدت کاهش می‌دهد. سرمایه‌گذاران نیز نسبت به احتمال انتخاب مجدد میلی در سال ۲۰۲۷ خوش‌بین‌تر شده‌اند. همچنین با اعلام نتایج، سهام آرژانتین در بازارهای خارجی جهش یافت و انتظار می‌رود همزمان با افزایش ارزش پزو، اوراق قرضه نیز صعود کنند.
با این حال این پیروزی به معنای پایان مشکلات پزو نیست. دولت باید فورا ذخایر ارزی خود را افزایش دهد تا بتواند دست‌کم ۱۸میلیارد دلار بدهی که سررسید آن در سال۲۰۲۶ است را پرداخت کند؛ اقدامی که به طور طبیعی می‌تواند ارزش پزو را تضعیف کند.
همچنین بسیاری از اقتصاددانان معتقدند که پزو نسبت به شاخص‌های واقعی اقتصاد آرژانتین بیش از اندازه ارزشگذاری شده است. فراتر از افزایش ذخایر ارزی برای بازپرداخت بدهی، چالش بزرگ دیگر میلی اصلاحات ساختاری است. اولویت‌های او شامل ساماندهی نظام پیچیده مالیاتی، آزادسازی بازار کار و شاید اصلاح نظام بازنشستگی است. همه این اقدامات نیازمند اکثریت در هر دو مجلس نمایندگان و سناست. بنابراین از آنجا که تنها نیمی از مجلس نمایندگان و یک‌سوم سنا در این انتخابات تجدید شده‌اند، میلی هنوز اکثریت ندارد و ناچار است ائتلاف‌هایی تشکیل دهد.
این امر زمانی اهمیت می‌یابد که بدانیم میلی که پیشتر بارها و به‌صراحت سیاستمداران آرژانتینی را مورد توهین قرار داده بود، ظاهرا در حال تغییر لحن است. به طوری که در ماه‌های اخیر از گفتار تند خود کاسته و در سخنرانی پیروزی‌اش نشان داد که به ضرورت همکاری با دیگران واقف است. او همچنین از آغاز گفت‌وگوهای تازه با فرمانداران ایالتی سخن گفت و اعلام کرد آماده است با هر حزبی که با او نقاط مشترکی دارد همکاری کند.
